білімдерін бекіту, тиянақтау. Теориялық білімдерін
практикада ұштастыру.
қабілетін арттыру.
мәдениеттілікке баулу.
2. «Талдау кестесі»
3. «Ішіне-сыртына»
1. «Блиц-турнир»
2. «Семантикалық кесте»
3. «Жылдам –жауап»
4. «Сиқырлы сандар»
5. «Сатылай кешенді талдау»
І кезең: ст. «Топтастыру» |
« Көпір » тапсырмалары ( оқушылар үйде орындап , бүгінгі сабаққа дайындалып келеді ) |
сапалық қатыстық |
II кезең Тақырып бойынша тапсырмалар |
Теориясы : « Білу » ( Кім ? Не ? Нені ? Қашан ? Қандай ? Қалай ? Не істеді ?) | Бос орынға қажетті сөздерді қойып, ережені толықтыр. а)Сын есімнің шырайлары салыстырмалы және күшейтпелі болып, екіге бөлінеді. ә)Бір заттың сындық белгісін екінші затпен салыстырғанда кем не артық екенін білдіретін шырайды салыстырмалы шырай дейміз. б) Белгілі бір сындық белгінің бір нәрседен өте артық не өте кем екенін білдіретін шырайды күшейтпелі шырай дейміз. |
Теориясы : « Түсіну » ( Неге ? Неліктен ? Себебі ? Не үшін ? ) | Себебін түсіндіріп жаз. 1.Жақсырақ, жылылау, ұзынша, ақшыл сын есімдері салыстырмалы шырайға жатады. Жауабы: себебі, - рақ, -лау, -ша, -шыл жұрнақтары жалғану арқылы жасалған. 2. Сап-сары, өте жарық, ең әдемі сөздері күшейтпелі шырайға жатады. Жауабы: себебі, күшейткіш буындар мен күшейткіш үстеулер арқылы жасалған. |
Теориясы : « Талдау » ( Салыстыр , Айырмашылығы неде ? Ұқсастығы неде ? Тақырыптың басты идеясын жаз , деген болу керек) | ст. «Т кестесі» Талдау кестесі: Сын есім | Салыстырмалы | Күшейтпелі | қымбат мақтаншақ қабілетті сүйкімді өнерлі көрікті | қымбаттау мақтаншақтау қабілеттірек сүйкімділеу өнерлілеу көріктірек | өте қымбат тым мақтаншақ ең қабілетті өте сүйкімді өте өнерлі өте көрікті | |
Теориясы: « Жинақтау » ( Қорытынды шығар, анықтама бер . Мазмұнды жүйеле , кесте , сызба,т.б түрінде ) | 3 Адасқан сөзді тап. Ең терең бала Қ 5 ып-қызыл үй Ж 1 ап-жақсы көл Ө 6 ткірлеу кітап Ж 4 ып-жылы пышақ Қ 2 алыңдау алма |
Практикасы : « Қолдану » ( қарапайым тапсырмалар ) | ст. «Ішіне -сыртына» Берілген мысалдарды түрлеріне қарай ажырат. Тәп-тәтті, өте кіші, ең аяулы, жұқалау, қоюлау, қып-қызыл, жасылырақ, дөп-дөңгелек, ауырлау, шапшаңдау. Салыстырмалы | Күшейтпелі | ауырлау шапшаңдау жасылырақ жұқалау қоюлау | тәп-тәтті өте кіші ең аулы дөп-дөңгелек қып-қызыл | |
Практикасы : « Баға беру » ( Сен қалай ойлайсың ? Не істер едің ? ) | Берілген өлеңнен сын есімдерді тауып, шырай түрлеріне айналдыр. Биік шың, асқардың басында Бұлт жатыр қонақтап тасына. Бір таудан табасың бар түсті: Бар онда қызыл да, жасыл да. Сары да, қоңыр да, көк те көп, Көк болмай шөп қайтіп көктемек? Cын есім | Салыстырмалы | Күшейтпелі | биік сары қызыл қоңыр көк | биіктеу сарылау қызылдау қоңырлау көктеу | өте биік сап-сары қып-қызыл аса қоңыр көкпеңбек | |
IІІ кезең: Деңгейлік тапсырмаларды орындап, балл жинау |
І деңгей: ( 5 балл) |
Теориясы: « Білу » ( Кім ? Не ? Нені ? Қашан ? Қандай ? Қалай ? Не істеді ?) | «Блиц-турнир» ойыны 1) Шырай дегеніміз не? Жауабы: Заттың сыны мен сапасының әр түрлі дәрежелік сипатын білдіретін белгілер шырайлар деп аталады. 2) Сап-сары, үп-үлкен, көкпеңбек шырайлары қай шырай түріне жатады? Жауабы: Күшейтпелі шырай 3)жоғарылау, ашықтау, қызғылт, көкшіл шырайлары қай шырайға жатады? Жауабы: Салыстырмалы шырай 4)Шымқай қызыл, тіпті керемет, орасан зор шырайлары күшейткіштің қай түрі арқылы жасалып тұр? Жауабы: Күшейткіш үстеу |
Практикасы : « Қолдану » ( Қарапайым тапсырма ) | 5) Бос орынды толтырып жаз. Қасқыр, қоян, түлкі жабайы аңдар. Көк кит жер бетіндегі ең ірі жануар. Гепард әлемдегі ең жүйрік аң. Қасқыр өте жыртқыш аң. Колибри дүние жүзіндегі ең кішкентай құс. Елік ең сұлу аң. Қоян ең қорқақ аң. Піл ең салмақты аң. |
ІІ деңгей : ( 5 балл +4 балл = 9 балл ) |
Теориясы : « Түсіну » (Неге? Неліктен? Себебі? Не үшін? ) | ст. «Семантикалық кесте». Cын есім | Салыстырмалы | Күшейтпелі | Сәндірек | | | өте қатал | | | тым өжет | | | қалыңдау | | | тереңірек | | | |
Теориясы : « Талдау » (1. Салыстыр , 2. Айырмашы лығы неде ? 3. Ұқсастығы неде ? 4. Тақырыптың басты идеясын жаз - деген тапсырмалар болу керек. Немесе, 1-3 тапсырмаларды Венн диаграммасы арқылы қамтуға болады. | 2. «Жылдам жауап»ойыны. а)Сын есімнің астына қатарлап салыстырмалы шырай жазыңдар. Үлгі: асқақ тәтті семіздеу ә демілеу қасқалау т олықтау ақылдырақ т азарақ қоңырлау і зеттілеу 3.Сын есімнің астына қатарлап күшейтпелі шырай жазыңдар. Үлгі: аласа биік өте лас өте и набатты тіпті ажарлы ең і рі өте салақ тым к үшті ең ақымақ |
Практикасы: « Қолдану » ( 2 – кезең қарапайым тапсырмаларының өзгертілген жағдайдағы нұсқалары орындалады .) | 4. «Сиқырлы сандар» Берілген сандардың бастапқы әріптері арқылы сын есімдерді тап. 40.6.9.60.л, 40.10.0.6.40.7.60.й, 6.й.1.60.9.4.ы Қ а т а л, қ о н а қ ж а й, а й б а т т ы. |
ІІІ деңгей : ( 5 балл + 4 балл + 3 балл = 12 балл) |
Теориясы: « Жинақтау » ( Қорытынды шығаруға, бағытталған : Мазмұнды жүйеле, анықтама бер , кесте ,сызба толтыр , сөзжұмбақ, ребус шеш сияқты т.б сөздер тапсырма шартында болу керек .) | 1. «Сатылай кешенді талдау» жұмсақтау күшейтпелі шырай салыстырмалы шырай 2.Сөз тіркестерін мағынасын ашып, күшейтпелі шырайға айналдыр. Қой аузынан шөп алмас - өте момын Су жүрек – тым қорқақ Бал шырын – тәп-тәтті Еті тірі - өте пысық Күндей нұрлы –тым сұлу Арам тамақ- өте жалқау |
Практикасы: « Баға беру » ( Сен қалай ойлайсың ? не істер едің ? ) | Мақал – мәтелдердегі сын есімдерді тауып жаз. Өнер алды - қызыл тіл. Көз -_қорқақ, Қол - батыр. Жақсы сөз – жарым ырыс. Әдепті бала - арлы бала, Әдепсіз бала – сорлы бала. |
1. Жұмыс дәптерін аяқтау;
2. Өлең жаттау;