Атом орбиталдарынын гибриддешуусу химия

Атомдук орбиталдардын гибридешүүсү

Лайнус Карл Полинг  

Электрондук катмарлардын формалары

Атом орбиталынын гибриддешүүсү – коваленттик байланыштын пайда болуусу менен атомдордун орбиталдарынын формасынын жана энергиясынын көбүрөк эффективдүү орбиталдык жабылууга жетишүү үчүн өзгөрүүсү.

Гибриддик орбитал ядронун экинчи жагына караганда бир тарабына узартылган.

Коорд. число

Гибридизациянын типи

2

3

Мейкиндиктиктеги конфигурациясы

sp

4

sp 2

Туз сызыктуу

Молекуладагы атомдордун жайгашуусу

Мисалы

Тригоналдуу

sp 3

BeCl 2 , CO 2 , HCN

Тетраэдр

BF 3 , BCl 3 ,  NO 3 - , HgI 3 - , CdCl 3 -

CH 4 , CCl 4 , XeO 4 , HgI 4 - ,

sp-гибридешүү  - бул бир s-электрондун жана бир p-электрондун атомдук орбиталдарын камтыган гибриддешүсү

Гибриддештирүү процессинде бири-бирине 180° бурч менен ориентацияланган 2 гибриддик орбитал пайда болот.

BeH2 молекуласынын туз сызыктуу формасын түшүндүрүү үчүн орбиталдардын sp-гибриддештирүүсүн колдонуу мүмкүн.

sp-гибриддештирүү менен мүнөздөлгөн химиялык бирикмелердин мисалдары: BeCl2, BeH2,CO, CO2, HCN , карбин, ацетилен углеводороддору (алкиндер).

sp 2 -гибриддештирүү - бир s жана эки p электрондун атомдук орбиталдарын камтыган гибриддештирүү

Гибриддештирүүнүн натыйжасында бир тегиздикте бири-бирине 120° бурчта жайгашкан үч гибрид sp 2 орбитал пайда болот.

Гибриддештирүүнүн бул түрү BCl 3 молекулада байкалат.

sp 2 -гибриддештирүү менен мүнөздөлгөн химиялык бирикмелердин мисалдары: SO 3 , BCl 3 , BF 3 , AlCl 3 , CO 3 2- , NO 3 - , графит, этилен углеводороддору (алкены), карбон кислаталары жана арендер.

sp 3 - гибриддешүү  – бир s жана үч p электрондун атомдук орбиталдарын камтыган гибриддештирүү

Төрт sp 3 гибрид орбиталдары 109°28' бурчта мейкиндикте симметриялуу ориентацияланган.

sp 3 -гибриддештирүү менен мүнөздөлгөн химиялык бирикмелердин мисалдары:   H 2 O, NH 3 , POCl 3 , SO 2 F 2 , SOBr 2 , NH 4+ , H 3 O + , алмаз, чектүү углеводороддор (алкан, циклоалкан).