Ауа-газдар коспасы

Күні «____» «_________» 20____ж

Ауа. Оттек. Жану.

Сабақтың тақырыбы:§26 Ауа – газдар қоспасы.

Сабактын мақсаты: а) Оқушылардың білімділігі

б) тәрбиелік мәні

в) дамытушылық

Сабактың түрі: Арлас сабақ. Практикалық теориялық.

Сабактың көрнекілігі:периодтык жүйе,косымша материалдар

Сабақтың барысы: Үй тапсырмасын сұрау

Жаңа сабақты өту: Ауа – газдар қоспасы.

1) Ауаның құрамын алғаш рет кім анықтады?

2) Ауа құрамындағы кездейсоқ газдарды анықтаңдар.

Өнеркәсіпте және зертханада оттек қатысуымен жүретін көптеген реакциялар таза оттекте емес ауа кеңістігінде өтеді.

Ауаның құрамын алғаш ретфранцуз ғалымы А.Лавуазье (1774ж) анықтады. ХVIII – ғасырға дейін табиғат зертеуші ғалымдар реакция кезінде түзілетін газдардың бәрін «Ауа» деп санап, әрқаисысын ерекше қасиетіне бола мысалы: Н₂ сутекті жанғыш ауа, СО₂ көмір қышқыл газды орман ауасы деп атаған. ХVIII – ғасырдың аяғында ауа газдар қоспасы екені толық дәлелденді.

Қалпақ астында фосфорды жағу

Көлемі бойынша ауада 78% азот, 21% оттек, 1% салғырт және басқа газдар кездеседі.

Табиғаттың әртүрлі құбылыстарында, мысалы, жер сілкінгенде, жанартау атқылағанда, отын жанғанда, зауыт фабрикалар жумыс істеп турғанда аз мөлшерде кездейсоқ газдар ауаға таралуы мүмкін.

Оларға азотоксидтері NO, NO_2, күкірт оксйдтері SO₂, SO₃ және күкіртсутек Н₂S жатады.

Оттек 21%

Азот 78%

Салғырт газдар

0,94 %

Көмірқышқыл газы

0,03 %

Атмосфераның табиғи құрамына басқада газ тәрізді ластағыштар (СO СO₂) өтіп, оның динамикалық тепе-теңдігін бузады. Әсіресе автокөлік бензин жаққанда СO газы көп түзіліп, ауның ласануына әсер етеді.Жану процесі ауадагы оттек газының мөлшерін азайтады да көмірқышкыл газының массалық үлесінің көбеюінеәсер етеді.Әсіресе ормандарда ,мұнай ұңгымаларында, шахталарда өрт болғанда оттек коп шыгын болады.Ал көмір бензин,т.б. отындар толық жанбаса атмосфераға күйе,иіс газы СО,тағы баска газдар таралады. Ұшақ пен ғарыштың ракета қозғалтқыштарыда атмосфераға ұлы газдар таратады. Біздің елімізде «Ауа атмосферасын қорғау» Қазақстан Республикасының Конститутциясының 31- ші бабында бекітілген.

Өтілген тақырыбты корытындылау:Ауаның тұрақты құрамы кандай

Үйге тапсырма беру: Өтілген сабақты оқып келу.68-70 бет