Башҡорт теле һәм әҙәбиәтен уҡытыуҙа көнүҙәк мәсьәләләр һәм уларҙы хәл итеү юлдары (презентация)

« Башҡорт теле һәм әҙәбиәтен уҡытыуҙа көнүҙәк мәсьәләләр һәм уларҙы хәл итеү юлдары »

темаһына доклад Әхмәҙинурова Филүзә Рамаҙан ҡыҙы, Благовещен районы Туғай төп дөйөм белем биреү мәктәбенең

башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы

Башҡорт теле – дәүләт теле

• Тел киләсәге – көнүҙәк мәсьәлә.
• Тел бөтһә, халыҡ та юҡҡа сыға.
• Телде һаҡлау – ҙур бурыс.
• Туған телен ҡәҙерләгән киләсәген хәстәрләй.
• Туған телем – иркә гөлөм.

Мин халҡымдың сәскә күңеленән Бал ҡорто ндай ынйы йыямын. Йыямын да йәнле ынйыларҙан Хуш еҫле бер кәрәҙ ҡоямын. Рәми Ғарипов.

Телебеҙ һаҡсылары:

• «Русса уҡып ҡына түгел белмәк, хәл килһә, французса белгән яҡшы». М.Аҡмулла.
• 1812 йыл. Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы Ҡаһым Мырҙашев билдәле немец шағиры И.В.Гете менән тәржемәсеһеҙ аралаша.
• Телсе ғалимдар: М.Өмөтбаев, Р.Фәхретдинов, Ә.Вәлиди, Ф.Сөләймәнов, Ғ. Таған, Ж.Кейекбаев һ.б.

Шәхес тәрбиәләү өсөн талаптар:

• юғары педагогик оҫталыҡ;
• алдынғы ҡараш;
• ижади эҙләнеү;
• ныҡышмалылыҡ;
• яңы технологияларҙы һәр дәрестә урынлы һәм маҡсатҡа ярашлы итеп ҡулланыу;
• һөнәрҙе һәр саҡ камиллаштырыу, үҙ-үҙеңде үҫтереү.

Дәрестәрҙә ҡулланылған алымдар:

• ИКТ технологиялар;

• төрлө уйындар, халыҡ ижады өлгөләре;
• проект технологияһы;
• проблемалы уҡытыу;
• электрон дәреслектәр;
• үҫтереүсе һәм дистанцион белем биреү технологиялары.

Башҡорт халыҡ ижады ярҙамға:

• Һикерткестәр, һанашмаҡтар, тиҙәйткестәр, шаяртыуҙар, таҡмаҡтар, үсекләшеүҙәр - тел шымартыуҙың бер ысулы.
• Төрлө уйын формалары, һүҙҙәр менән уйнау, ижектәр уйнатыу, шиғыр юлдары яҙыу, өлгөр яуап табыу, йомаҡ сисеү уҡыусының телмәрен үҫтерә.

Эш тәжрибәм:

• Дәрес алды шиғырҙары.
• Һүҙлек эше.
• Күргәҙмәлелек.
• Терәк-схемалар.
• Кластерҙар, синквейн төҙөтөү.
• Проблемалы һорауҙар ҡуйыу .
• Проект технологияһы.
• Уҡылған әҫәр буйынса буктрейлерҙар төҙөү .
• Һүрәтләү сараларын табыу
• Кластан тыш фәһемле китаптарҙан өҙөктәр уҡыу йә һөйләү .

Синквейн төҙөү

• Синквейн – 5 юллыҡ ҡыҫҡа шиғыр. Уҡыусы эҙләнә, фекерләй, һығымта яһай.

• Урал. (1 исем)
• Батыр, көслө. (2 сифат)
• Һаҡлай, яҡлай, ярҙам итә. (3 ҡылым)
• Урал – башҡорт халҡының ғорурлығы.

(ҡыҫҡа һөйләм)

• Батыр. (1-се юлдағы исемгә синоним)

Диамант алымы

Диамант - билдәле бер ҡағиҙә буйынса шиғри формала яҙылып, ете юлдан торған ҡыҫҡа әҙәби әҫәр.

Диамант ярҙамында беренсе һәм етенсе юлдарҙағы ике ҡапма-ҡаршы төшөнсә (исем) араһындағы оҡшаш һәм айырмалы яҡтарҙы билдәләргә мөмкин .

Миҫал

• Урал.
• Батыр, көслө.
• Һаҡлай, яҡлай, ярҙам итә.
• Ил күрке, ҡаһарман, баһадир, яҡлаусы.
• Көнләшә, үсләшә, тыйылмай.
• Яуыз, алдаҡсы.
• Шүлгән.

Рәми Ғарипов. «Туған тел»

Әсәм теле миңә – сәсән теле,

Унан башҡа минең халҡым юҡ;

Йөрәгендә халҡы булмағандың

Кеше булырға ла хаҡы юҡ!

Иғтибарығыҙ өсөн

рәхмәт!