Батыс Қазақстан облысының білім басқармасы МКҚК «Сервис және жаңа технологиялар колледжі» Математика сабағында мәселені қабылдаудың қорытындысы

Математика сабағында мәселені қабылдаудың қорытындысы. Дайындаған: Сервис және жаңа технологиялар колледжінің математика пәнінің оқытушысы Альмуханова Мендигыз Мутиголиевна Орал қаласы,2018 жыл

Қарқынды дамып келе жатқан ақпараттық қоғамда оқушының ақпараттық мәдениетін қалыптастыру, оқыту және тәрбиелеу маңызды міндеттердің бірі болып табылады.

Оны шешу жолдарының бірі білім беру процесін ұйымдастыруды есепке алу кезінде жетекші арналар ақпаратын қабылдауы,болуы ықтимал болып табылады

_ Қабылдауы... бұл не?

_ Оқыту барысында қабылдауды қалай іске қосуға болады ?

_ Ақпаратты қабылдауды сабақтың қандай кезеңіне қолдануға болады?

_ Бұл кезеңді қалай ұйымдастыруға болады?

_ Қабылдауды қосу сабақ меңгеру сапасына қалай әсер етуі мүмкін.

_ Білім сапасын арттыруға көмектесе ме?

Қабылдау - терең және мазмұнды талап ететін процесс, оқушылардың ақыл-ой күштерін, олардың білім алуға ұмтылысын, сондай-ақ тілегі мен дағдыларын үйрету.

Оқушылардың алатын білімі үшін, қабылдау белсенді және берік болуы тиіс.

-баланың ішкі ойлау әрекетін ,оқу материалын ұғыну, салыстыру, есте сақтау - бұл ұйымдастыру, белсенді қабылдау.

Нақты қабылдау- өзінен- өзі ішкі күш-жігерді талап ететіндіктен қабылдаушы белсенді болу керек.

Қабылдау психологиясы "...психикалық процесс біздің ішкі сезімімізде заттарды көрсету немесе құбылыстардың шындыққа, қазіргі уақытта қолданыста" деген мағынада қарастырылады.

Қабылдау нәтижесінде заттың бейнесі немесе құбылыстар туындайды.

Демек, мұғалім іс-қимылдарын, дауыс ырғағын, көз алдына елестетудің , диалог құруды(әр түрлі топтағы оқушылар үшін) қойылған сұрақты шешуге барлық балалардың назарына бірдей қояды.

Қабылдау басқа да психикалық процестер сияқты адамның біліміне, ойлау шеңберіне, сезіміне байланысты .

Баланың қабылдау процесі оның практикалық қызметінде дамып, бірте-бірте мақсатты сипаты неғұрлым тұрақты және басқарылатын болады.

_Адамдардың қабылдау тәсілі бойынша оларды қандай түрлерге бөлуге болады?

Барлық адамдарды ақпаратты қабылдау тәсіліне байланысты, оларды келесі түрге бөлуге болады: визуалды, аудиалды, сыншы дос-сыншы дос және дигиталды.

Визуалды- ақпараттық ағынын көру органы арқылы қабылдайды. Олар ақпаратты "көреді".

Аудиалы -есту сезіміне негізделеді.

Сыншы дос-сыншы дос басқа да түрлері сезімдерге әсер етеді – иіс сезу, қозғалыс және басқа да.

Дигиталы(кейбір әдебиеттерде кездестіруге болады – дискреты ) логикалық пайымдау арқылы белгілер, цифрлар, логикалық қорытындыларға сүйенеді. Соңғы санаты өте сирек кездеседі және оны математика пәні мұғалімдерінің"арманы" деп атауға болады

Сабақты ұйымдастыру және өткізу кезінде мұғалімге оқушылардың жеке ерекшеліктерін, бүкіл сыныпты және әр оқушыны жеке-жеке ескеру қажет, Сондықтан жаңа тақырыпты түсіндіру кезеңінде жоғарыда аталған ерекшелік типтегі ақпаратты қабылдауын ескеру қажет. Бір сыныптағы оқушылар ақпаратты әр түрлі қабылдайды .

Біреуге барлық қажеттіні , әрбір қадамға тоқтала отырып өте егжей-тегжейлі түсіндіру, ал басқаларына негізгі идеясын айту ғана жеткілікті және бұдан әрі, олар өз бетімен кіріседі.

Қазіргі заманғы оқыту технологиясы математикада топтық жұмыс ұйымдастыруға мүмкіндік береді.

Кейін арнайы ұйымдастырылған психологиялық бақылау, сауалнама, мақсатын – анықтау жетекші әдісін қолдану арқылы жеке топтарда жүзеге асырылады.

Бейнелік ойлауды қабылдау оқу материалын, математикалық объектілер ретінде бола алатын математикалық ұғымдар, анықтамалар, процестер және т. б-ды. мұғалім графиктер, кестелер, суреттер, схемалар, иллюстрациялар, фотосуреттер немесе оқу фильмдері арқылы бір мезгілде түсіндірсе,оқушы көргенін тезірек және сапалы есте сақтайды, яғни көреді.

« Жүз рет естігенше,бір рет көр! » мақалын ескеру керек.

Бейнелік ойлауды қабылдаудың ерекшелігі назардың тұрақтылығы, сыртқы шуға көңіл бөлмеу болып табылады.Осы қасиеттері бар балалар өте жақсы дамыған,олар математикалық ұғымдарды тез және оңай еске сақтайды және жұмыс істейді,схемалар және үлгілермен тамаша жұмыс істейді.

Мектептердің компьютерлік технологиялармен қамтамасыз етілуі математика сабағында компьютер және проекциялық техниканы қолданып жаңа тақырыпты түсіндіруге мүмкіндік береді. Бейнелік ойлауда дидактикалық материалдың болуы және оның эстетикалық жағынан да жақсы безендірілуі өте маңызды .

Тіректер схемасымен ереженің еске сақталуын жеңілдетуге болады

Мысалы, сараланған карточкасының болуы мүмкін келесі түрі.

Аудиал ақпаратты тыңдай отырып жақсы қабылдайды. Жаңа материалды мүмкіндігінше, бір сарынды емес, мәнерлі дауыспен, дауыс ырғағымен маңызды сәттерді көрсете отырып айту керек. Аудиал бөтен дыбыстарға тез көңіл бөледі. Сабақта мұндай оқушылар үшін дыбыстық сүйемелдеу және диалог өте қажет. Қиын тапсырмаларды немесе есептеулерді шешу кезінде олардың өз ара сөйлесуіне тыйым салуға болмайды.Есте сақтау үшін жаңа материалды дауыстап оқып, оны талқылау өте маңызды. Баспа түрінде берілген материалды аудиал нашар қабылдайды . Мұндай оқушылар үшін мұғалім, мысалы, аудио дайындап немесе дыбысты бейнебаяндарды қоса беруге болады

Мұндай оқушылар үшін өте маңызды болып табылатын келесі типті тапсырмалар,:

1. Үшбұрыш сыз. Оның барлық бұрыштарын өлше. Өлшеу нәтижелерін жазыңыз. Үшбұрыш бұрыштарының қосындысын ойда есептеңіз.

2. Тәрелке шеңберінің ұзындығын өлше. Тәрелкенің диаметрін өлше.Осы шамалардың қатынасын табыңыз

Егер бұл іс-әрекеттер тәртібі болса, онда қалай түсуіне қарай орындайды.. Мұндай оқушыға нақты қадам болуы маңызды. Олар үшін "жай әңгіменің " мағынасы шамалы. Математика пәнінің мұғалімі мұндай оқушыларға тапсырманы зерттеу, табу, бірнеше шешім тәсілдерінің немесе тапсырмаларды дәл нұсқаулықтармен оларды орындауды ұсына алады.

Кинестетиканың басты қабылдау құралы — дене, ал басты тәсілі түйсіну — қозғалыс, әрекет. Түсіну үшін қолмен әрекет жасап, қайталау керек. Егер бұл анықтамалық ақпарат болса, есте сақтау үшін , оны өз қолымен жазу керек. Осындай оқушыларға конспект, рецепт, жаңа ұғымдар, анықтамалар жазуды ұсынуға болады

Кинестетик оқушыға ұзақ тыңдап қарап отыру қиын.

Әдетте, ол мұғалімнің әрекеттерін қайталауға бастайды .

Дигиталдар үшін жай ғана қарапайым тұжырымды тапсырмалардың берілуінен ,логикалық байланыстары бар бір кезеңнен бір кезеңге өтуімен орындалатын тапсырмалар өте маңызды.

Сондай-ақ, міндетті түрде болуы тиіс мотивация - тапсырманы орындау. Осы тапсырманы орындау оқушы үшін бағалы болуы тиіс және қазірдің өзінде қолда бар біліміне сүйенуі. Оқушы-дигиталға функционалдық және пайдалы тапсырмаларды көре білу маңызды.

Оқу міндеттерін тұжырымдау және ұйымдастыру, практикалық жұмыстар беру кезінде математика сабағында неғұрлым әрбір баланың мүмкіндіктері мен дара ерекшеліктерін есепке алу керек.

Мысалы, тапсырмаларды тұжырымдау үшін пайдаланылуы мүмкін етістіктер, олар оқушыға "жақын". Орыс тілі бір ойды әртүрлі сөздермен ауыстыруға мүмкіндік береді. Мысалы, оқушыларға ұсынылған электрондық құралдағы берілген теориялық бөлігінің мағынасын түсінуге.

Бұл жағдайда мұғалім тапсырма береді бейнелік ойлауға -"ең бастысы көру", аудиалға — " негізгіні естуге ", кинестетикаға — "мағынасын түсіну", дигиталға — "қорытынды жасауға".

Бұл құруда оқытушы мынадай ерекшеліктерді ескереді: ол анимациялық әсерлермен (қозғалыс және дыбыс), түймелерімен немесе сілтемелермен өту арасындағы жекелеген бөліктерінде көзделген, нақты құрылымымен ақпаратты ұсыну.

Мамандар:

• бейнелік ойлаудан тапсырмаларды жылдам орындау талап етуге болады

• аудиалдан естіген материалды тез қайталау .

• кинестетикадан жоғардағы талаптар олар үшін қиын орындалатындықтан мұғалімдер және үй тарапынан көп уақыт пен шыдамдылықты талап етеді.

Осылайша, егер мұғалім әрбір оқушының жеке ерекшеліктерін ескеріп (ақпаратты қабылдау тәсілін ескеру тұрғысынан), нақты сабақтың мақсаты мен оқушының оқуды қабылдау ақпараты әр түрлі тәсілдермен берілсе, онда жақсы нәтижеге қол жеткізуге болады. Ал бұл, өз кезегінде, математика пәнін оқыту барысында әрбір баланың табыстылығының кепілі .

Тыңдағандарыңызға рахмет!!!