Тема: Без – табигать балалары!
(рус м?кт?бене? 4 нче сыйныфында укучы рус балалары ?чен татар теленн?н б?йл?нешле с?йл?м ?стер? д?ресе)
Максат: монологик ??м диалогик с?йл?мне ?стер?, с?нгатьле уку к?некм?л?рен булдыру; табигать д?ньясына м?х?бб?т т?рбиял??, ?хлакый т?рбия бир?.
?и?азлау: д?реслек, с?злекч?, балаларны? р?семн?ре, проектор, тема исеме, шигырьл?р, табигать р?семн?ре, тематик р?семн?р, кояш р?семе.
Д?рес планы
I. Оештыру.
II. Актуальл?штер?.
?й эшен тикшер?:
?.Т?р?емановны? “Табигать китабы” шигырен с?нгатьле итеп уку.
Ятлап килг?н с?зл?рне кабатлау.
Д?рес барышы.
Укытучы: Ис?нмесез, укучылар!
Укучылар: Ис?нмесез!
Укытучы: Утырыгыз. Класста б?ген кем дежур?
Дежур укучы: Класста б?ген мин дежур. Д?рест? барыбыз да бар. Б?ген сигезенче декабрь. Сиш?мбе. Ел фасылы – кыш.
Укытучы: ?ава торышы нинди?
Дежур укучы: Б?ген ....
Укытучы: Р?хм?т. Утыр. Укучылар, без сезне? бел?н алдагы д?рест? “Табигатьне саклыйбыз” диг?н зур тема ?йр?н? башладык. ??вад Т?р?емановны? “Табигать китабы” диг?н шигыре бел?н таныштык. ?й эшен? шуны с?нгатьле итеп укырга бирелг?н иде. Х?зер шуны укыйбыз.
(Укучы шигырьне укый)
Укытучы: Молодец! Бу текстта без я?а с?зл?р бел?н танышкан идек. Шуларны кабатлыйбыз: гаять, бик ничек т?р?ем? ител??
Укучылар: Очень.
Укытучы: Алан?
Укучылар: Поляна.
Укытучы: Кош-корт?
Укучылар: Птицы.
Укытучы: Яхшы. ? х?зер игътибар бел?н экранга карыйбыз.
(музыка бел?н слайдлар «Табигать»,)
Укытучы: Укучылар, бу р?семн?рд? н?рс? к?рдегез?
Укучы: Урман.
Укучы: ??нлекл?р.
Укучы: Табигать.
Укучы: Ч?ч?кл?р.
Укытучы: Д?рес, гомум?н алганда, бу – табигать. Без барыбыз да табигать кочагында яшибез. Дим?к, без – табигать балалары (дети природы). Килеш?сезме (согласны)?
Укучылар: ?йе.
Укытучы: Б?генге д?ресебез д? “Без – табигать балалары” дип атала. Без табигать турында текст бел?н танышачакбыз. Л?кин башта тактадан я?а с?зл?рне карап ?тик. Минем бел?н берг? ?йт?без:
Тактада.
саф ?ава – свежий воздух
с?лам?тлек – здоровье
файдалы казылмалар – полезные ископаемые
ага – текут
болын – луг
кыр – поле
иген – хлеб, нива
Укытучы: С?злекл?рне ачтык. Я?а с?зл?рне язып куябыз. Бу с?зл?рне ист? калдырырга тырышыгыз.
(с?злек эшен башкару)
Укытучы: Х?зер д?реслекл?рне ачтык. 51 бит, 1 к?нег?. Текстны укыйбыз.
(укытучы укып чыга)
Укытучы: Текст а?лашылдымы? ? х?зер текстны укыйбыз ??м т?р?ем? итеп барабыз. Чылбыр буенча эшлибез.
(текстны уку, т?р?ем? ит?)
Укытучы: Дим?к, табигать безг? матурлык ??м шатлык б?л?к ит?. Шу?а к?р? без аны сакларга тиеш. ?йд?гез, берг?л?шеп текстка исем уйлыйк ?ле.
Укучылар: .....
Укытучы: Шулай итеп текстка …. исем бир?без. Укучылар, игътибар итегез: тактада р?сем эленг?н. Мондагы малай нишли?
Укучы: Агачка яза.
Укытучы: ? бу малай нишли? Шулай ярыймы?
Укучы: Ярамый.
Укытучы: Бу герой нишли?
Укучы: Кош ояларын туздыра.
Укытучы: Яхшы. Сез, ?лб?тт?, ??рберегез табигатьне сакларга кир?к ик?нне бел?сез. Бу темага сез плакатлар ясарга тиеш идегез. Х?зер шулар буенча эшлибез. Кем ?зене? плакаты турында с?йл?рг? тели?
(3 укучы ?авап бир?)
Укытучы: Молодцы! Р?семн?р ?чен мин барыгызга да аерым билге куячакмын. ? х?зер парлап диалог т?зибез. Берг? утырган ипт?шегезг? 3-4 сорау бирегез. Алар б?генге тема буенча булырга тиеш. Сез табигатьт? т?шк?н фотолар да алып килдегез. Шуларны ??м 46 битт?ге 5 к?нег?, 52 битт?ге 3 к?нег?не файдалана аласыз.
(диалоглар т?з?)
Укытучы: Тикшер?без. Такта янына .... чыга.
(2 парны? диалогын тикшер?).
Укытучы: Яхшы. Укучылар, к?нд?лекл?регезне алып, ?й эшен язып куегыз: 4 к?нег?, 46 бит. Биремне карыйк: д?ресме, д?рес т?гелме? Дим?к, сез ??мл?л?рне укыйсыз ??м аны? д?реслеген билгелисез. Телд?н. А?лашылдымы?
Укучылар: ?йе.
Укытучы: Укучылар, б?ген без д?рест? н?рс? турында с?йл?штек?
Укучы: Табигатьне саклау турында.
Укытучы: Д?рес, дим?к, без табигатьне сакларга тиеш. Ни ?чен?
Укучы: Табигать безг? матурлык ??м шатлык б?л?к ит?.
Укучы: Агачлар ?аваны чистарта.
Укучы: Табигать безне? с?лам?тлегебез ?чен кир?к.
Укытучы: ?йе. Без – барыбыз да табигать балалары, шу?а к?р? аны сакларга кир?к дип ?йт? алабыз. Табигать кешег? яш?? ?чен кир?к. Мен? бу р?семн?рг? д? карагыз ?ле, табигать шундый матур, бай, иркен. (тактадагы р?семн?р) Без шушы матурлыкны сакларга тиеш. Укучылар, ? табигатьне без ничек сакларга тиеш?
Укучы: Пычратмаска. Ч?пл?рне ташламаска.
Укучы: Ч?ч?кл?рне ?зм?ск?.
Укучы: Ч?ч?кл?рне таптамаска.
Укучы: Кош-кортларны, хайваннарны ?терм?ск?.
Укытучы: Молодцы. ? сез шуларны эшл?рсезме?
Укучылар: ?йе.
Укытучы: Мин бик шат. Б?ген д?рест? д? бик актив булдыгыз.
Укытучы: Д?рес бетте. Сау булыгыз!
Укучылар: Сау булыгыз!
?д?бият: 1. ?хт?мова Г.Х. Табигать с?йл?нн?ре. Шигырьл?р. – Яр Чаллы, 1998. – 32 б.
2. Литвинов И.Л. Татар теле: Рус теленд? белем бир?че д?ртъеллык башл. м?кт. 4 нче с-фы ?чен д-лек (рус теленд? с?йл?ш?че балалар ?чен) / И.Л.Литвинов, Э.Р.Садыйкова, Л.И. Гарипова. – Казан, “М?гариф” н?шрияты, 2005. – 127 б.: р?с. б-н.
3. Сабантуй (балалар ??м ?смерл?р газетасы). 12 май 2007 ел. №19.
Файдалану ?чен текстлар:
Ниг? ик?н агачларны
??рвакыт р?н?ет?л?р?
“Каен суын эч?м”, - диеп,
Яралап бетер?л?р.
Каен да бит ?ан иясе,
Аны? яшисе кил?.
Каеннар исем? т?шс?,
К?зл?рем гел яшьл?н?.
Эльвира Тимериева
Я?а с?зл?р:
Каен – береза
Яралау – делать раны
Ни булган? ?н? су ?сте
Гел ?лг?н балык, балык...
Браконьер абыйлар тагын
Шартлаткыч килг?н алып.
К?пме балыкны? гомере
?зелг?н б?ген, мен?.
Китк?нн?р р?н?еп кешег?,
Уылдык ч?чми ген?.
Г?лзада ?хт?мова
Я?а с?зл?р:
Шартлаткыч - взрывчатка
Р?н?? – обида
Уылдык ч?чми – не мечет икру
Р?т-р?т басып тезелешк?н
Заводларны? торбасы.
Белс?? иде: була мик?н
Т?тенн?рне? чистасы?
Т?тенле болытлар аннан
Я?гыр булып явалар.
Шифалымы, сих?тлеме
Безне? сулар, ?авалар?
Г?лзада ?хт?мова
Я?а с?зл?р:
Торба – труба
Т?тен – дым
Шифа, сих?т – польза
270
141 264 
