Bilim -aaraştırmak proekti 'Çadır kasabasının Karı Monastırı'.

İÇİNDEKİL ӒR

• Giriş
• Kısadan anotaṭiya

Êpigraf

• Gagauzların kuvedi –onnarın pravoslav inanı Allaha.
• Aaraştırıcıların açıklamaları
• Ayozlu Dmitriy Solunskiy adına karı monastırı –din merkezi Gagauziyanın yaşayannarına deyni.
• Dmitriy Kioroglo-monastırın kurucusu.
• İgumenya Elizaveta Popova- Dmitriy Solunskiy adına karı monastırın başı.
• Monastırın sıraları
• Çıkış

Giriş

• Biz ayırdık bu temayı “ Ayozlu Dmitriy Solunskiy adına

karı monastırı –din merkezi Gagauziyanın yaşayannarına deyni”, neçinki bu material gösterer büük paalılık bizä - üürenicilerä, angılar lääzım bilsinnär kendi Vatanında monastırın istoriyasını.

• Halk ruhunun güçlüü çekiler evlatboyundan evlatboyuna etişӓn, klisӓ yortularından hem sıralarından .
• Aaraştırmak obyekti bizim işimizdä – bizim monastırımız - aaraştırmak predmeti – monastırın istoriyası, büünkü durumu hem ilerlemesi.
• Bizim neetimiz - aaraştırmaa Çadır kasabasının karı monastırın istoriyasını, onun şindiki durumunu hem açıklamaa klisenin faydasını insanın yaşamasında.

Epigraf

«Aarayın Allahı, yaşlı gözlӓrlӓn, hererdӓ aarayın Allahı, ki olmasın sora pek geç. Ölӓ aarayın, nicӓ yoksuz aarȇr ekmӓӓ. Da sevinmelik ozaman gelecek»

İgumenya Elizaveta

Halkımızın inanı Allaha

V.A Moşkov: «Gagauzlar pek sayarmışlar popazların sözünü hem onnarın nasaatlarını, çünkü onnar Allahın kanonnarını ii bilӓrmişlӓr. Kliselerin faydası büüktür insannara deyni. Allahın evi hem dualar verӓrmiş büük umut hem ii örnek ».

Halkın izlerin ӓ bakarak

• Gagauzların çoyu – 99% pravoslav dinindä. Kendi inanını kabletmişlӓr Balkan taraflarında bulunarkan. VIII-ci asirdӓ gagauzlar erleşmişlӓr Bucakta boyar Balşın teklifinӓ görӓ 1818 y. Burada düzmüşlӓr bir eni koloniya –Çadır –Lunga. En ilk sıra gagauzlar başlamışlar kaldırmaa kendi evlerini, küülerin meydan sokaklarında başlamışlar kliseleri düzmӓӓ.

aylesinin

• Besarabiyanın kultura istoriyasında Mihail Çakir moldovannarın hem gagauzların aydınnadıcısı.
• Çakirin tiparladıı kitapların arasında: «Букоавна» (ruşça-moldovanca alfabet), «Книга для чтения»,

« Eski hem eni ayozlu istoriyanın istoriyası», «Besarabiyalı gagauzların istoriyası», «Русско-молдавский словарь» («Ruşça-moldovanca laflık»), «Свадебные обряды гагаузов».

Mihail Çakir çevirmiş gagauz dilinä bölä dua kiyatlarını, nicä «Psalmalar», «Klisenin kısa istoriyası», «Eni ayozların istorıyası», «Lıturgiya», «Çasoslov», «Dualar», «Akafıst».

• Mihail Çakir çikarmış küçük formatlı bır gazeta, angısının adı «Hakikatın sesi».

Ayozlu Dmitriy Solunskiy adına karı monastırı –din merkezi Gagauziyanın yaşayannarına deyni.

• 1819 yılda Çadırda düzmüşlӓr ilk kliseyi Ayoz Afanasiyin adına. Ama herbir Çadırdakı klisenin var kendi çirkin sayfaları, angılarını zor unutmaa. En zormuş pravoslav gagauzlara rumın hem Sovet Birliin vakıtlarında. Gagauziyanın kliselerini yıkmışlar , hepsi kalmışlar daanık , sade Kongaz hem Çok –Maydan küülerin iki klisesi varmiş.

Gagauziyanın karı monastırı anılmış diil sade Gagauziyada, ama bütün Moldovada da. O bulunȇr Molovanın üülen –günduusu tarafında

Ayozlu Dmitriy Solunskiy adına karı monastırı –din merkezi Gagauziyanın yaşayannarına deyni .

Monastırın kaldırılması geçti 1989 -1994 yılların süresindӓ . Monastırı kaldırmışlar bir yıkılmış klisenin adına, angısını düzmüşlӓr 1913 y., ama sentӓbrinin onbirisindӓ 1972 yılda halk deputatların izindӓn kliseyi yoketmişlӓr.

Ayozlu Dmitriy Solunskiy adına karı monastırı –din merkezi Gagauziyanın yaşayannarına deyni.

Perestroyka vakıtlarında genç popaz Dmitriy Kioroglo yazmış rayon deputatlarına bir yalvarmak, ki enidӓn düzmӓӓ o erdӓ eni bir klisӓ.

Popaz Dmitriy Kioroglo pay almış monastırın düzülmesindӓ, ilk taşını klisenin temelinӓ o koymuş, sora da başlamış izmet etmӓӓ hem geçirmӓӓ slujbaları.

Ayozlu Dmitriy Solunskiy adına karı monastırı

Ayozlu Dmitriy adına karı monastırı Çadır-Lunga kasabasında en büük Gagauziyada. O durȇr üülen-batı tarafından Bataman yamacın üstündӓ. Monastırın arhitektura kompleksi görüner bütün kasabaya. Onun yapısı birkaç binadan düzülü. Onun içindӓ Ayozlu Nikolay hem Dmitriy Solunskiy, hem da Pokrov adına kliseleri var, bir da üürenmӓk merkezi Mihayıl Çakirin adına.

Monastırın aulunda var baalar hem tepliṭalar, neredӓ büüderlӓr zarzavatları. Prihojannar gelerlӓr izmet etmӓӓ monastırda.

Gagauzlar hatır güderlär Ayoz Dmitri Solunskiy monastırına , çünkü görerlӓr onun büük faydasını. Nicӓ deerlӓr gagauzlar : ‘Onnar gelmeerlӓr o pınara, neredӓ su yok’.

Monastırın sıraları

Büünkü gündӓ monastırdӓ var Ayoz Dmitriy Solunskiy moşileri.

Slujbalar hem dualar okunȇrlar eski slavӓn , moldovan hem gagauz dillerindӓ.

Gagauzların ortodoks adetleri geçirerlӓr monastırda: vaatizlik, steonuzluk hem sfinṭit etmӓk.

Kurban adeti

«Kasım» (Ay Dimitri) yortuların çeketmesindä durêr eski ritual Kurbannık adeti. Bu adetin temeli- bütün küüyün yaşayannarını ikram etmää kurbannan, barabar imäk imää.

Şindi bu adet bozuldu, da herbir gagauz küüyünün Kurbanı yapılêr ayırı günnerdä – küüyün klisesinin adına hem klisä kalendarına görä düşän gündä. Bu Kurbana, «Küüyün Kurbanı» erinä, artık «Klisenin Kurbanı» yada «Klisä hramı » deerlär hem o Kurban klisä için da bakılêr. Şindi Kurban masaları kurulêr klisenin aulunda yada yanında. Klisedä slujba bittiynän hem klisä dönüldüynän, imeklär okunêr, hem insannar masalara oturêrlar. Kurban mancalarını genä da katlanıp ta hazırlêêrlar.

Allahın Vaatizlik yortusu monastırdӓ sayılȇr Ayazma günü. Monastırdӓ bu yortuyu kutlȇȇrlar yanvarın 19. Hristian kalendarinӓ görӓ, bu gündӓ prorok İoan vaatiz etmiş İisus Hristozu Yordan deresinin sularında. Bu gündӓ klisedӓ ayazma okunȇr.

Okunmuş su bütün yılın içindӓ bozulmȇȇr hem ilaç erinӓ sayılȇr. Gagauzlar inanȇrlar, ani bu gündӓ enidӓn vaatiz olȇrsın hem günӓhlardan paklanȇrsın. Monastırdӓ bu günӓ hazırlanȇrlar hem sofraya koyȇrlar imekleri.

Dmitriy Kioroglo-monastırın kurucusu.

«Kim insan için çalışêr, ayozlu adı kalêr».

Dmitriy Kioroglo - Allahın ayoz sözünü bilӓn bir boba. Kendi yaptıklarınnan Dmitriy Kioroglu pek çok yapmış çadırlılara deyni, çok yardım etmiş insannara hem nasaat vermiş dooru yaşamaya . Komrat Devlet Universitetindӓ üürenmiş yurist fakultetindӓ. Bilim konferenṭiyalarda pay alȇr, her yıl katılȇr Çakirin adına okumaklarına.

Dmitriy Kioroglo-monastırın kurucusu

2000-ci yıllardan Dmitri Kioroglo oldu monastırın popazı, öndercisi, resimcisi hem arhitektoru. Kendi kızınnan Kseniyaylan, angısı üürenmiş Moskvada İncӓzanaat İkona resim etmӓk Akademiyasında. Monastırın duvarlarını hem freskalarını pek gözӓl hem becerikli resim etmişlӓr bobasınnan barabar. Monastırın duvarlarında gösterili İisus Hristosun suratı, ayozlar ,apostollar hem proroklar.

İgumenya Elizaveta Popova- Dmitriy Solunskiy adına karı monastırın başı. 80 yaşını tamannandıynan, 2022 yılda Elizaveta kabletmiş en üüsek pravoslav ordeni monastırdӓ öndercilik için.

Duudu Krımda 1940 yılda. Edi aylıktı, açan çeketti İkinci Dünnӓ Cengi. . Üürendi şkolada Çadırda. Bundan sora 19 yıl yaşadı Harkovda. 1969 yılda Elizaveta dönmüş Çadıra. Onun var üç oolu , açan onun adamı öldü 1999 yılda, Elizaveta kendi mamusunnan gelmiş monastıra. Monastırda o çok dua etmiş, da hepsi duaları istӓrdi üürenmӓӓ kiyatsız sölemӓӓ.

İgumenya Elizaveta Popova

Onun en sevgili duası- o 50-ci psalom «Покаянная молитва», onu bütün ürektӓn okuyȇr. 22 yıl olmuş nicӓ taşıyer kendi zor kruçasını. Esaplı götürer kendi işini. Monastır 22 yılın içindӓ taa da gözӓl oldu. Elizavetanın izmetinnӓn monastırda gözӓl geçirerlӓr Allahın Vaatizlik Yortusunu, açılmış kupeli, nezaman insannar hem popazlar okunmuş sularda üç kerӓ suya girerlӓr.

İntervyu aldık Çadır etnografika muzeyin müdüründ ӓn –

Stefanida Stamova

Stefanida Stamova derind ӓn

açıkladı bizӓ gagauz

karı monastırın istoriyasını. Muzeydӓ var türlü eksponatlar, angılar

göstererlӓr evelki

aslı oluşları.

Çadır ilk klisenin Ayoz Afanasiyın adında kapuların anatarı

Bu ikonayı Dmitriy Kioroglu çıkarmış daanık taşların altından

da baaşlamış muzeya

Anketanın soruşlarına cuvap etmişlӓr üürenicilӓr 7-8-9 klaslardan

Çıkış

Bizim temamız pek önemni, çünkü gagauz dilindӓ Çadır karı monastırın istoriyası kalmış aaraştırılmamış. Anketanın çıkışlarına bakarak, biz annȇȇrız , ani üürenicilerin çoyu bilmeerlӓr monastırın istoriyasını, ama meraklandılar bu temaylan.

Bu aaraştırmak faydalı olacek uroklarda. Kasabasının istoriyasının hem kulturasının aaraştırmak proṭesi ayırılmaz kliselerin kaldırmasından hem istoriyasından. Biz lӓӓzım bilelim bizim kahramannarımızı, angılar duumuşlar Çadırda. İgumenya Elizavata hem Dmitriy Kioroglo Çadır kasabasının anılmış yaşayannarı, angılara lӓӓzım hatır gütmӓӓ, neçinki onnar çok çalışmışlar monastır için. Lääzımnı ilerletmää kullananmaa kurban tradiţiyaları yaşamakta. Üüretmää uşakları, nicä geçirmää onnarı, ki büüdüynän saygıylan davransınnar eski adetlerä, versinnär kendi bilgilerini kendi evlatboylarına.

Bibliografiya

1. Семейная обрядность гагаузов в XIX –начале XX в. /С.С.Курогло;Кишинев «Штиинца»1980,с.137

2. Gagauzlar: istoriya, adetlӓr, dil hem din /Ay Boba, Mihail Çakir.-Pontos,2007-240p.

3. Gagauzların istoriyası orta asirlerdӓn büünkü günӓ kadar /Stepan Bulgar;Gagauziyanın M.Maruneviçin adına bilim –aaraştırma merkezi . -Komrat -2021

4. Gagauz yortuları , adetleri, sıraları / Todur Zanet:Pontos Cişinau 2007 -641 s.

5. https://cloud.mail.ru/public/kHdp/9uztbWSKU

6 . https://monasterium.ru/monastyri/monastery/chadyr-lungskiy-svyato-dimitrievskiy-zhenskiy-monastyr-kagulskoy-i-komratskoy-eparkhii/