Биология сабағында жаңа технологиялардың элементтері

Тақырыбы:

БИОЛОГИЯ САБАҚТАРЫНДА НЕГІЗГІ ҚҰЗІРЕТТІЛІКТЕРДІ ҚАЛЫПТАСТЫРУҒА БАҒЫТТАЛҒАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ТАПСЫРМАЛАР ҮЛГІЛЕРІ

Ә.Молдағұлова атындағы

№ 38 мектеп-лицейі жоғары санатты

биология пәнінің мұғалімі

Шукирова А.А.

Ә.Молдағұлова атындағы

№ 38 мектеп-лицейі жоғары санатты

биология пәнінің мұғалімі

Шукирова А.А.

Мақсаты: - оқу үрдісінде білім алушылардың өздерін еркін сезінуіне жағдай туғызу; - оқушылардың оқуға деген қызығушылығын дамыту, күтілетін нәтижелерге жетуге талаптандыру; - жеке дамуға бағытталған әдіс – тәсілдерді қолдану; - өз бетінше білім алуға, оны практикада қолдана білу қажеттілігін тәрбиелеуге бағытталған басты құзырлылықты қалыптастыруға ықпал ететін білім мазмұнын қамтамасыз ету; - білім мазмұнын оқушыларды өз бетінше зерттеу мен жоба жасауға мақсатты әрі жүйелі түрде бағыттау.  

Оқушы құзыреттіліктерін қалыптастыру саласы: Проблеманы шешу Ақпараттық Коммуникативтік Түрлі жағдайларда проблеманы анықтауға, шешім қабылдауға Өз әрекетіне мақсат қоюға өзін – өзі бағалауға өз әрекетін басқамен салыстыруға қойылған міндетке сәйкес әдістерін таңдауға сыни тұрғыдан ұсынылған ақпараттар негізінде шешім қабылдауға ақпараттарды өз бетімен табуға, талдауға, іріктеуге, түрлендіруге, тасымалдауға коммуникациялық технологияларды қолдануға ақпаратты өңдеп, қолдануға әдептілік нормаларына сәйкес пікір білдіруге басқа мәдениет өкілдерімен, түрлі көзқарастағы адамдармен сұхбат жүргізіп, шиеленіскен ахуалды шешуге мүмкіндік береді

В.В. Давыдов «Дамыта оқыту дегеніміз – ақыл – ойдың дамуының көрсеткіші ретінде жинақтай, қорытындылай алу дағдысы» – дейді

Д.Б. Эльконин, В.В. Давыдов жасаған жүйесінің негізгі компоненттері:

1.Оқу мақсаттарының нақты қойылуы.

2.Оны шешудің жолын бірге қарастыру.

3.Шешімнің дұрыстығын дәлелдеу.

Оқушының құзыреттіліктерін қалыптастырудағы дамыта оқыту технологиясының қолданыс табуын төмендегідей көрсетуге болады .   І. Табыс ситуациясын тудыру кезеңінде оқушылар өз жетістіктеріне көз жеткізеді, яғни білетіндері сараланады. Осы кезеңде оқушылардың ақпараттық, коммуникативтік құзыреттіліктерін дамыту көрініс береді.   ІІ. Интеллектуалдық шиеленіс кезеңінде оқушылардың ізденіс зерттеу әрекеттерін ұйымдастыруда салыстырады, топтардың жауаптары тыңдалып, шешімдері тыңдалады. Осылайша сабақ мақсатын оқушылар өздері айтады. Бұл кезеңде оқушылар алдарына қойылған проблемаларды анықтап, топтың шешімі арқылы мақсат қояды. Яғни, проблеманы шешу құзыреттіліктері қалыптасады.   ІІІ. Оқу міндетін қою кезеңінде жеткіліксіз білімдерін өздері меңгереді. Оқулықтан тиісті ақпаратты тауып, қажеттісін сызба арқылы береді.   ІҮ. Оқу міндетін шешу амалдарын іздестіруде практикалық жұмыстарды топ өздері орындайды, қиындықтарды анықтап, шешімін айтады.   Ү. Қорытынды рефлексия кезеңінде әр топ, әр оқушы әр оқушы өз түсінігіне талдау жасап, өмірде қолданылу аясын айтады. Келесі сабаққа міндет белгілейді.  

Сыни тұрғыдан ойлау стратегиясына бағытталған әдістер: өзбетінше тұжырым жасау қабілетін дамыту, пікірталас, білім, іскерлік дағдысын қалыптастырады

“ Бой сергіту"тапсырмалар

-Оқушылардың ақпарат қабылдау қабілеттерін дамыту мақсатында қолданылатын әдіс. Мұғалім бұл сөздерді тез-тез оқиды, оқушылар сөздерді тез айырып, қажетті қатардың астына жазу қажет. Кестеде бес қатар бар. 32 сөз оқылады, қайталауға болмайды

Атлант, 250-300г, перикард, көмей, бауыр, өкпе, бицепс, синапс, 28-32, дендрит, 1300-1400г, капилляр, бронхы, дизентерия, рефлекстік доға, оссейн, қарынша, конус, танау, аппендикс, 31 жұп, сколиоз, қолқа, 33-34, туберкулез, сілекей, миокард, сымбат, тонометр, мишық, витамин, тұмау.

Оқушылар жазып үлгерген сөздерді санайды. Егер жазылған сөздер саны 32 болса- ақпарат қабылдауы өте жақсы, 31-29 болса- ақпарат қабылдауы орташа, 28-ден төмен болса- ақпарат қабылдауы қиындаған.

Бой сергіту"тапсырмалар

Қанайналым жүйесі

Тірек-қимыл жүйесі

250-300г

Атлант,

Тыныс алу жүйесі

Перикард,

Асқорыту жүйесі

бицепс,

Капиляр,

Көмей,өкпе,

Бауыр,

Бронхы,танау,

Трицепс,

Жүйке жүйесі

Қарынша,

28-32, 33-34 оссеин,сколиоз

Дизентерия

Конус,қолқа,

Туберкулез

Синапс,

миокард,

сымбат

тұмау

Аппендикс,

Дендрит,1300-1400г,рефлекстік доға,31 жұп,

Сілекей,

тонометр

мишық

витамин

-топқа бөліп әр топқа 10 сұрақтан қойылады ,оларды талдауға 5 минут бөлінеді.Сұрақтарға ең көп дұрыс жауап берген команда ұтады. - "Сен маған,мен саған" бір-біріне 2 сұрақтан қояды /үй тапсырмасы/ Үй тапсырмасын және бекіту тапсырмалар -таңдаулы тест 1. Пішіні конус тәрізді , кеуде қуысының сол жақ бөлігінде орналасқан мүш А. Бауыр В. Өкпе С. Жүрек Д. Бүйрек 2. Жүректің сыртқы қабаты қалай аталады А. Миокард В. Эпикард С. Эндокард Д. Плевра

Маршруттық карта:

1-ші аялдама:Тіршілік ортасы

2-ші аялдама:Сыртқы құрылысы

3-ші аялдама:Жүйке жүйесі,сезім мүшелері

4-ші аялдама:Тыныс алу жүйесі

5-ші аялдама:Қанайналым жүйесі

6-ші аялдама:Асқорыту жүйесі

7-ші аялдама:Зәр шығару жүйесі

8-ші аялдама:Тірек-қимыл жүйесі

9-ші аялдама .Көбею,дамуы

10-ші аялдама:Маңызы,шығу тегі

1-ші аялдама:Дүниесі

2-ші аялдама:Дүние тармағы

3-ші аялдама:Тип

4-ші аялдама:Тип тармағы

5-ші аялдама:Класс

6-ші аялдама:Класс тармағы

7-ші аялдама:Отряд

8-ші аялдама:Тұқымдастар

9-ші аялдама:Туыстар

10-ші аялдама: Түр

-Биологиялық диктант /толықтыруды талап етеді/ ................– жалқаулықты, енжарлықты сүймейтін мүше. Күнделікті таңертеңгілік жаттығу жасап ой еңбегін алмастырып отыру керек. Тамақтану режимін сақтаудың да мәні ерекше. Жүрек – қантамыр жүйесіне пайдалы тағамдардың құрамында алма, апельсин, лимон сынды жемістер бар. Мысалы алма қандағы гемоглобиннің құрамындағы ------ көбеюіне қажет болса Жүрек, темірдің

Венн диаграммасы:"Кіші және үлкен қанайналым шеңберлерін салыстыру"

Кіші қанайналым шеңберлері

Айырмашылығы

Үлкен қанайналым шеңберлері

Оң жақ қарыншадан өкпе артериясы шығып өкпеде газ,зат алмасып,сол жақ жүрекшеге өкпе венасы арқылы келіп құяды.Өкпе артериясында вена, өкпе венасында артерия қаны болады.

Ұқсастығы

Тұйық қанайналым шеңберін түзеді,газ,зат алмасу өнімдері болады.Артерия,артериола,капилляр,венула,вена қан тамырлары тән.жүректен шығып жүрекке келеді.

Сол жақ қарыншадан қолқа тамырынан артерия арқылы бүкіл денеде газ,зат алмасу өнімдері жүріп оң жақ жүрекшеге қуысты вена арқылы келіп құяды.Артерияда артерия қаны,венада вена қаны болады.Тасымалдау қызметін атқарады.

Полиглот тапсырма

Мысалы: 6 сыныптағы биология пәнінен «Бір жасушалы жәндіктер немесе қарапайымдылар» тақырыбын өткенде қортындылауға «Семантикалық салыстырмалы карта» кестесі мысал бола алады.

Тип

класс

жәндіктер

Тіршілік ортасы

Қозғалыс мүшелер

қоректенуі

көбеюі

"Өзіндік жұмыс" кесте толтыру оқулықты оқып отырып. /9 сынып тапсырмасы/

эктодерма

энтодерма

Тері эпидермисі

Мезодерма

өңештің,асқазанның

Тырақ пен түктер

Тері бездері

және ішектің эпителийі

Бірыңғай салалы бұлшық ет, қаңқа,жүрек бұлшық еттері

Кеңірдек, бронхылар және өкпе эпителийлері

бауыр

Жүйке жүйесі, ми, жұлын, жүйке түйіндері,жүйкелер

дерма

Сезім мүшелерінің рецептор клеткалары

Дәнекер ұлпасы, сүйекпен шеміршектер

өт қабының эпителийі

Көз бұршағы

Тіс дентині

Ұйқы безі

Қан және қан тамырлары

Қалқанша, қалқанша маңы бездері және жемсау безі

Ауыз қуысы мұрын қуысы

шажырқай

Қуық эпителийі

Тіс кіреукесі

Бүйректер

Зәр шығару өзегінің эпителийі

Тұқым және жұмыртқа

Кесте №2

Білемін

Білгім келеді

Үйрендім

Тапсырмалар жауаптар дұрыс жауап тұсына «+» қате жауап тұсына «-» қойып көрсет А.Өсімдік өсуі үшін коректік заттар қажет. Ә.Картоп гүлдеп болған соң азотты қажает етеді. Б.Бактериалық тыңайтқыштарды арнайы препараттардан әзірлейді В.Ауыл шаруашылығында органикалық және минералды тыңайтқыштарды пайдаланады. Г. Гүлдегенге дейін картопқа фосфор қажет.

Проблеманың шешімін табу немесе өзіндік менеджмент құзыреттілігіне мәтінді оқып сұрақтарға жауап бер және оны мына кестеге толтыр.

№

Сұрақтар

1

Жауаптар

Топырақтағы негізгі қажетті бөліміне не жатады?

2

Өсімдіктің тіршілігі үшін коректік заттармен суды сіңіру үрдісі қалай аталады?

қарашірік

3

4

құнарландыру

Неліктен кейбір жерге егілген жемітердің өнімі мол, ал кейбір жерде аз болады?

Неліктен топырақта коректік заттар мөлшері бірқалыпты мөлшерде сақталмайды?

құнарлы, құнарсыз болуына байланысты

5

ағаштарды кесуге, өсімдіктің коректік заттары бар бөлімінің жинап алынуына байланысты

Топырақты құнарландыру үшін не қажет?

өсімдіктер жақсы өсу үшін

Эдвард де Боно “6 ойлау шляпасы” М А Қ С А Т Ы: әртүрлі ойлауды қажет ететін сұрақтар, проблемалар, ситуациялар төңірегінде ой қорыту, өздерінің “ойларын пісіру” Ақ (ақ бұлттар) - фактілер, цифрлар және мәліметтерді таза күйінде беру Қызыл (от) – ішкі сезім, эмоция, сезінулер және интуицияны білдіру Қара (тұман) – негативті ойлау, мысалы: “бұл орындалмайды, себебі....” Сары (күн) - оптимизмді, ашықтықты, позитивті және конструктивті ойлар, ұсыныстар, мысалы: «неге, бұл міндетті түрде орындалады!» Жасыл (дала) – жаңа идеялар ағымын тудыратын шығармашылық ойлар Көк (аспан) – жоғары деңгейдегі жалпы көзқарастарды, білдіреді, қорытындылайды .

Оқушылардың үлгерімі мен білім сапасының жоғары болуы ең алдымен мұғалімнің шеберлігіне байланысты. Мұғалім өз міндетін тек оқыту, түсіндіру емес, ең алдымен оқушының оқу еңбегін танымдық оқу іс-әрекетін сауатты ұйымдастыру, басқару деп білуі тиіс. Сондықтан аталған педагогикалық технологиялар ойлау мен ұштастыра білім алуға бағытттайтын оқыту жолы.