«Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулер мен теңсіздіктерді шешу» (6 сынып)

«Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулер мен теңсіздіктерді шешу» тақырыбын қайталау

Ж.А.Губайдуллин Орал қаласы, № 37 ЖОББ мектептің математика пәнінің мұғалімі

Сабақтың тақырыбы: «Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулер мен теңсіздіктерді шешу»

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушылардың білімін пысықтау, жүйелеу, тақырыпты меңгеру деңгейлерін анықтау.

2. Оқушыларды үнемі өз білімдерін қорытындылауға, пысықтауға, толықтырып отыруға тәрбиелеу, жеке жұмыс жасауға дағдыландыру, білімдерін тереңдету.

3. Оқушылардың есте сақтау қабілеттерін дамыту, ұйымшылдыққа, шапшаңдыққа баулу.

Сабақтың көрнекілігі: үлестірме карточка, оқушылардың білімін бағалауға арналған слайдқа жазылған тапсырмалар

Техникалық құрал: проектор, слайд

Сабақтың түрі: іскерлік ойын түрінде білімді пысықтау сабағы

Сабақтың әдіс – тәсілі: жарыс, сұрақ – жауап

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

3. а) Оқушыларды 2 топқа бөліп, топ жетекшілерін сайлау.

б) өткенді пысықтау

а) сан аралығының қандай түрлерін білеміз?

ә) мәндес теңсіздіктер дегеніміз не?

4. «Кім жылдам?» ойыны. Шапшаңдыққа берілген есептер.

№ 1040. Теңдеуді шешіңдер:

1) 3х- 15= х + 3 3) 2х + 3 = х + 13 3) х – 2 = х + 4

2) 7-3х = х + 11 4) 4 (5 – х) = 3х – 1 6) 5( х – 1) = 4х + 3

№ 1041. Теңсіздікпен жазыңдар:

1) Сыныпта бір күнде 6 немесе 6 –дан аз сабақ болады.

2) Жеңіл атлетика үйірмесінің бір тобындағы балалар саны 12 –ден кем емес, бірақ 16 –дан артық емес.

№ 1042. Теңсіздіктерді мүшелеп қосыңдар:

1) 15-3 және 15 -2 3)-1-2

2) 62 және -3

№ 1043. Теңсіздіктерді мүшелеп азайтыңдар:

1) -3-1 3) 73 және 4-1

2) 41 және 2

№ 1044. Теңсіздіктерді мүшелеп көбейтуді орындаңдар:

1) 3

2) 4

№ 1045. Теңсіздіктерді мүшелеп бөлуді орындаңдар:

1) 157 және 38 және 42

2) 215 4) 129 және 3

№ 1046. Теңсіздіктерді шешіп, шешімдер жиынынсан аралығымен көрсетіңдер:

1) 4,5х – 1,4≤7,6 3) 7-1,2х 2+3,8х

2) 3х -1,2 ≥ 3,3 4)3х + 7

№ 1051. Дәлелдеңдер.

1) 5а - 2в4а – в теңсіздігіндегі а в

2) 4а - 5 в

5. Сабақты қорытындылау.

1 –топ. (бақылайтын ІІ топ жетекшісі)

ІІ – топ (бақылайтын І топ жетекшісі)

6. Үйге тапсырма беру.

№ 1051 (3,4); № 1053

7. Бағалау.

Сабақтың тақырыбы:

“ Бір айнымалысы бар сызықтың теңдеу”

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: оқушыларға бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулерді шығару, осы тақырып бойынша, оқушылардың білім дәрежесін анықтау, алған білімдерін тиянақтау;

Дамытушылық: оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту, практикалық дағдысын қалыптастыру;

Тәрбиелік: топпен жұмыс істеуді қалыптастыру, өзара көмектесуді дамыту, пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Сабақтың түрі:

Бекіту сабағы

Сабақтың жабдықталуы:

• Технологиялық карталар
• Компьютерлік оқу құралдар
• Слайдтар
• Жұмыс дәптері

Сабақтың құрылымы:

• Ой қозғау
• Іздену іс-әрекет
• Ой жинақтау
• Қорытынды
• Үйге тапсырма
• Бағалау

Сабақтың эпиграфы:

“ Адамның басшысы-ақыл, шолушысы -ой, жетекшісі-талап, қорғаушысы-сабыр, сынаушысы-халық, таусылмайтыны –арман, ең қымбаттысы-ар сақтау, бәрінен ардақсысы-өмір сүру, соның ішінде ең тәттісі –сыйластық!”

Төле би

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі

2. Үй тапсырмасын сұрау

а) “Миға шабуыл”

Өзара тексеру парағы бойынша жұмыс.

ә) Есептерді тексеру

3. “Қарлы кесек” ойыны

4. Сәйкестендіру тесті

5. Деңгейлік тапсырмалар

6. Тірек-сызба. Сабақты қорытындылау

7. Үйге тапсырма. Кроссворд “Математика”

Ұйымдастыру

а) Оқушыларды түгендеу

ә) Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру

Үй тапсырмасын тексеру

“ Миға шабуыл ”. Өзара тексеру парағы бойынша сұрақтарға жауап беру.

• Қандай теңдеуді бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу деп атайды?
• Қандай теңдеулер мәндес теңдеулер деп аталады?
• Теңдеудің қандай қасиеттерін білесіңдер?
• Егер болса, бір айнымалысы бар сызықтың теңдеудің түбірі қалай табылады?
• Теңдеулерге негізгі ғылыми еңбектерін арнаған қазақтың қандай ғалымын білесіңдер?

Есептерді тексеру:

2х+17=22+3x 18+3x=x+14

2x-3x=22-17 3x-x=14-18

-x=5 2x=-4

x=-5 x=-2

13x+70=2x+15 5x-8=2x+1

13x-2x=15-70 5x-2x=1+8

11x=-55 3x=9

X=-5 x=3

“ Қарлы кесен” ойыны

Сынып оқушылары үш топқа –А. Б. В. бөлінеді. Әр үстелде үш оқушыдан А1, А2, А3; Б1, Б2, Б3; В1, В2, В3 болады. Әр оқушының маршрут қағазы болады. Сол арқылы әр үстелге жүре отырып, өз қызметін атқарады.

I кезең.

Әр оқушы парақта берілген сұраққа жауапты кітаптан оқып, берілген есепті шығарады. Әр топқа тапсырмалар беріледі.

II кезең.

Дайындалып болған соң оқушылар келесі тәртіппен орындарын алмастырады.

№ 1 үстел басына А1, Б1, В1

№ 2 үстел басына А2, Б2, В2

№ 3 үстел басына А3, Б3, В3

Жиналған жаңа топта әрбір алғашқы топ өкілі өз тақырыбын және есептің шығарылуын талдайды. Әр оқушыға 2-3 минут беріледі. Тыңдаушылары сызба немесе жоспар түрінде есептің шығарылуын жазып алады. Осы уақытта А3, Б3 тақтаға шығады.

III кезең.

5 минут. Оқушылар алғашқы орындарына отырады. Ал А3, Б3 ойыншылары тақтада өз есептерінің шығарылуын талдап, қорғап шығады. Компьютерден есептерінің жауабын өздері тексереді. Мұғаліммен басқа оқушылар оқу материалын қаншалықты меңгергенің нақты сауатты баяндалғанын бақылап отырады.

А тобының тапсырмасы

1) ах=b теңдеуінің түбірін жаз

2) Теңдеуді шешіңдер:

1,1х - =

3) Теңдеудің түбірлерін табыңдар

7х-(3+2х) = х+9

Б тобының тапсырмасы:

1) ах=b теңдеуінде болса, түбірі қандай болады?

2) Теңдеуді шешіңдер:

6,75х = - 9

3) Теңдеудің түбірін табыңдар:

13-(2х-5)=х-3

В тобының тапсырмасы:

1) ах=b теңдеуінде а=0; , болса теңдеудің түбірі болады ма?

2) Теңдеуді шешіңдер:

6у- =2,5 у

3) Теңдеудің түбірің табыңдар:

3х-(10-9х)=22х

А3 тобының тапсырмасы

В3 тобының тапсырмасы

Сәйкестендіру тесті

Теңдеуді шешіңіз:

• х+5=7 а) 5

• Х-2=3 б) 2

• Х+8=11 в) 3

Деңгейлік тапсырмалар

Теңдеуді шешіңдер:

• 25-4х=12-5х

• 13х+27=16х+4,5

• 9,5х + 2 = 5,7х – 5,6

Тірек сызба

ах=b түріндегі теңдеу (мұндағы х -айнымалы, а және b -қандай да бір сандар) бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу деп аталады.

1 қасиет:

теңдеудегі қосылғыштың таңбасы қарама-қарсыға өзгертіп, оны теңдеудің бір жағынан екінші жағына көшіргенде теңдеу мәндес теңдеуге түрленеді.

2 қасиет:

теңдеудің екі жағын да нөлден өзге бірдей санға көбейткенде немесе бөлгенде теңдеу мәндес теңдеуге түрленеді.

Бір айнамаласы бар сызықтық теңдеуді шешу үшін:

• Теңдеуді теңбе-тең түрлендіріп ықшамдау керек;
• Айнымалысы бар мүшелерді теңдеудің сол жағына, бос мүшелерді теңдеудің оң жағына жинақтау керек;
• Теңдеудегі ұқсас мүшелерді біріктіріп, теңдеуді ах=b түріне келтіру керек;
• Теңдеудің екі бөлігін де айнымалының коэффициентіне бөліп, теңдеудің түбірін табу керек.

ах=в теңдеуді шешудің үш түрлі жағдайы бар:

• , болса түбірі болады

• , ох=b теңдеудің түбірі болмайды

• , ох=o теңдеуінің түбірі кез келген

сан болады

Кроссворд “Математика”

1 м

  2

  4

а

3 т

е

  6

  5

м

а

т

и

к

7 а

2. Тақ цифрлармен аяқталатын сандар 3. Құрамында мәнін табу қажет болатын әрпі бар теңдік 4. Бөлгіштерінің саны еніден көп сандар 5. 1-ге және өзіне бөлінетін сандар 6. Шеңбердің бойындағы кез-келген нүктені центрмен қосатын кесінді 7. бөлшектің...