Бир өңчөй жана бир өңчөй эмес аныктоочтор. Бир өңчөй мүчөлөрдө колдонулган жалпылагыч сөз.

8-класс

Кыргыз тили

Мугалими:

Мырзагелдиева Э.К.

Билим ашык болборун,

Билип алгын жан-досум.

Өмүр өзү чоң мектеп,

Өмүр бою сабак ал.

Сабактын темасы:

Бир өңчөй жана бир өңчөй эмес аныктоочтор. Бир өңчөй мүчөлөрдө колдонулган жалпылагыч сөз.

Сабактын максаты:

• Бир өңчөй аныктоочтор кайсы учурда тең байланышта болот?
• Бир өңчөй аныктоочтор кандай формада байланышат?
• Бир өңчөй аныктоочтор кантип айтылат?
• Бир өңчөй жана бир өңчөй эмес аныктоочтор кантип аныкталат?
• Жалпылагыч сөздөр кандай милдетти аткарат?
• Жалпылагыч сөзөр кайсылар?

Сүйлөмдөгү бир өңчөй мүчөлөргө ылайыктуу байламталарды коюу .

Үй тапшырма:

193-көнүгүү.

Эки же андан ашык аныктоочтордун бир эле аныкталгычка карата өз ара грамматикалык байланышынын өзгөчөлүктөрүнө байланыштуу бир өңчөй жана бир өңчөй эмес аныктоочтор болуп бөлүнөт.

бир өңчөй аныктоочтордун түгөйлөрү тең байланышта болот, бирдей сөз түркүмүнөн жасалат, дайыма санак интонациясы менен айтылат.

М.: Оюу жок, максаты жок, шыгы жок адам болууга мүмкүн эмес.

Бир өңчөй эмес аныктоочтор бири экинчисине маанилик жактан багыныңкы келет, сынак интонациясы менен айтылбайт,

заттарды ар түрдүү белги, касиеттери боюнча аныктайт, бардык учурда бир сөз түркүмүнөн жасалышы жана грамматикалык бирдей формада келиши мүнөздүү эмес.

М.: кызгылт сары көйнөк кийген кымча белдүү сары кыз тосуп алды.

Бир өңчөй жана бир өңчөй эмес аныктоочтор байламталарды кабыл алуусу жана кабыл албоосу менен да аныкталат.

М.: к.Эсенкожоев кызыктуу, фантастикалуу чыгармаларды жараткан.

к.Эсенкожоев кызыктуу жана фантастикалуу чыгармаларды жараткан.

Бир өңчөй мүчөлөрдун маанисин жалпылап жана аларды бириктирип, жандап айтылган сөздөрдү жалпылагыч сөздөр - деп айтабыз.

Жалпылагыч сөздөр сүйлөмдүн бардык мүчөсүнө тиешелүү болуп айтылат. Сүйлөмдө бир өңчөй мүчөлөр кандай синтаксистик милдет аткарса, ага тиешелүү болуп келген жалпылагыч сөз да ошондой эле милдет аткарат.

М.: Мыкты окуган окуучулар булар: Мээрим, Асан, Жыпар.

Жалпылагыч сөздөр : булар, алар, бүт, бүткүл, баары деген ат атооч, жандама сан атооч, жалпылама маанидеги сөздөр кирет.

183-бет.

• 196-көнүгүү.

Тексттен бир өңчөй жана бир өңчөй эмес аныктоочторду ажыратып, алары тыныш белгилер менен ажыратасыңар.

М.: Капталдары кызыл гүлдүү чыныларга кымыз куюп, а дегенде Калысбайдын аялына сунду.

Чынында, Атантай ата өз тушундагы момун, жоош, эстүү карыдан.

• 184-бет.
• 198-көнүгүү.

Схема боюнча бир өңчөй жана бир өңчөй эмес аныктоочторго карата сүйлөм түзгүлө.

• [ □→□→□]→ ⃝
• Кызгылт сары гүлдүү кол чатырды Анара тандап алды.

• Үй тапшырма:
• 187-бет.
• 204-көнүгүү.

«Айылымдын Кадырман адамдары» же «Жазгы талаа» деген темалардын бирине дилбаян жазгыла жана ага жалпылагыч сөздөрдү көбүрөок катыштырганга аракет кылгыла.

Көңүл

бурганыңарга

чоң рахмат! Кийинки

сабакта көрүшкөнчө!