Բնագրի գրականագիտական վերլուծություն

« ԲՆԱԳՐԻ ԳՐԱԿԱՆԱԳԻՏԱԿԱՆ

ՎԵՐԼ ꢀ Ծ ꢀ ԹՅ ꢀ Ն » ԱՌԱՐԿԱՆ ԲԱՐԴ

ꢀ ՀԱՄԱԿՈՂՄԱՆԻ ԱՇԽԱՏԱՆՔ Է :

գրական ꢀ թյան տես ꢀ թյ ꢀ նից

ꢀ նեցած գիտելիքների համակարգ

+

վերլ ꢀ ծական-համադրական

կարող ꢀ թյ ꢀ ններ

ՔՆՆԱԴԱՏ ꢀ ԹՅ ꢀ ՆԸ ՉՈՐՐՈՐԴ ՍԵՌՆ Է ,

ԱՅՍԻՆՔՆ՝ ԳՐԱԿԱՆ ꢀ ԹՅ ꢀ Ն Է :

ՕՍԿԱՐ ꢀ ԱՅԼԴ

Գրականագիտ ꢀ թյ ꢀ նը

ստեղծագործական

աշխատանք է :

Ստր ꢀ կս ꢀ րալիզմը ꢀ ղղ ꢀ թյ ꢀ ն է

հ ꢀ մանիտար գիտ ꢀ թյ ꢀ ններ ꢀ մ ,

որտեղ մշակ ꢀ յթը ( լեզ ꢀ ն ,

արվեստը , գիտ ꢀ թյ ꢀ նը ևն )

դիտվ ꢀ մ է իբրև նշանային

համակարգերի ամբող ջ ꢀ թյ ꢀ ն :

Գրական ꢀ թյան մասին

գիտ ꢀ թյ ꢀ նը՝

գրականագիտ ꢀ թյ ꢀ նը ,

բազմապլան և

բազմաբովանդակ է , դրա ﬔջ

բազմաթիվ գիտակարգեր և

գիտաճյ ꢀ ղեր են ընդգրկվ ꢀ մ :

Էմպիրիկ- լատիներեն թարգմանվ ꢀ մ է

փորձ :

Տերﬕնը կիրառվել է հին հ ꢀ նական էմպիրիկ

դպրոցի ꢀ բժիշկների ꢀ կողﬕց , ով քեր հերք ꢀ մ էին

Դոգմատիկ դպրոցի երեք ꢀ ս ꢀ մ ꢀ նքները՝

նախընտրելով ապավինել երև ꢀ յթի դիտարկման

վրա : Գիտ ꢀ թյան և գիտական ﬔթոդի հիﬓական

գաղափարը այն է , որ աﬔնը պետք է հիﬓված լինի

զգայարանների ապաց ꢀ յցի վրա։

Էմպիրիզմը ꢀ տես ꢀ թյ ꢀ ն է , համաձայն

որի ꢀ գիտելիքը ꢀ գալիս է ﬕայն կամ

հիﬓական ꢀ մ զգայական փորձից :

Գրականագիտ ꢀ թյան

գիտակարգերից են համարվ ꢀ մ

մասնավորապես

1. գրական ꢀ թյան պատմ ꢀ թյ ꢀ նը ,

2. գրական ꢀ թյան տես ꢀ թյ ꢀ նը ,

3. գրական քննադատ ꢀ թյ ꢀ նը :

Գրական ꢀ թյան պատմ ꢀ թյ ꢀ նն

ꢀ ս ꢀ ﬓասիր ꢀ մ է տարբեր

դարաշրջաններ ꢀ մ ստեղծված

գրական ստեղծագործ ꢀ թյ ꢀ նները ,

տալիս է որևէ դարաշրջանի՝

գրական ꢀ թյան ասպարեզ ꢀ մ

իշխող մտայն ꢀ թյան պատկերը ,

ꢀ ս ꢀ ﬓասիր ꢀ մ է գրական

ꢀ ղղ ꢀ թյ ꢀ նների և հոսանքների

պատմ ꢀ թյ ꢀ նն ꢀ սկզբ ꢀ նքները :

Գրական քննադատ ꢀ թյ ꢀ նը

որևէ գրական երկի

անﬕջական արձագանքն է ,

այսինքն՝ տվ յալ պահին

ստեղծվող գրական ꢀ թյան

ꢀ ս ꢀ ﬓասիր ꢀ թյամբ և

վերլ ꢀ ծ ꢀ թյամբ զ բաղվող

գիտակարգը :

Գրական ꢀ թյան տես ꢀ թյ ꢀ նը

գրական ꢀ թյան բն ꢀ յթը և

վերլ ꢀ ծ ꢀ թյան ﬔթոդները

կանոնավոր կերպով

ꢀ ս ꢀ ﬓասիրող գիտ ꢀ թյ ꢀ ն

է :

ԳՐԱԿԱՆ ꢀ ԹՅԱՆ ՏԵՍ ꢀ ԹՅԱՆ , ԱՌՀԱՍԱՐԱԿ ,

ԳՐԱԿԱՆԱԳԻՏ ꢀ ԹՅԱՆ ԾԱԳ ꢀ ՄԸ ԿԱՊՎ ꢀ Մ

Է ꢀ ԱՐԻՍՏՈՏԵԼԻ ꢀ « ՊՈԵՏԻԿԱՅԻ » ꢀ ՀԵՏ :

Պոզիտիվիզմը ( լատ . ՝ positivus -

դրական , ռեալ , օգտակար ,

արժանահավատ ) փիլիսոփայական

ꢀ սմ ꢀ նք է , ꢀ ղղ ꢀ թյ ꢀ ն , որը

գիտելիքի ձեռքբերման ﬕակ

ճշմարիտ աղբյ ꢀ ր է համար ꢀ մ

էմպիրիկ տվ յալներով ստացված

գիտելիքը :

Բնագիրը ﬔկնաբանելիս կարևոր են

ꢀ

- սեռերի , ժանրերի տարբերակ ꢀ ﬓերը , դրանց

հարաբերակց ꢀ թյան ճշգրտ ꢀ ﬓերը , ինչը բավական

բարդ իրող ꢀ թյ ꢀ ն է ենթադր ꢀ մ

- թեմատիկան

ꢀ

- գր ꢀ թյան ժամանակը

ꢀ

- ստեղծագործական պատմ ꢀ թյ ꢀ նը

ꢀ

- շարժառիթները

ꢀ

- ստեղծագործ ꢀ թյան՝ այս կամ այն ꢀ ղղ ꢀ թյանը

պատկանելը , դրանց հարաբերակց ꢀ թյ ꢀ նը

- պատկերակառ ꢀ ցման համակարգի

ճանաչող ꢀ թյ ꢀ նը

ꢀ

- գրողական առանձնահատկ ꢀ թյ ꢀ նների

վերհան ꢀ մը

ꢀ

- ստեղծագործ ꢀ թյան ﬔջ ժամանակի ꢀ

տարած ꢀ թյան հարաբերակց ꢀ թյան

ճշգրտ ꢀ մը

- սյ ꢀ ժեի և ֆաբ ꢀ լայի հարաբերակց ꢀ թյ ꢀ նը և

այլն :

ԳՐԱԿԱՆ ՍԵՌԵՐԻ ՏԱՐԲԵՐ ꢀ ԹՅ ꢀ ՆԸ

ԿՅԱՆՔԻ ԱՐՏԱՑՈԼՄԱՆ ՍԿԶԲ ꢀ ՆՔՆԵՐԻ

ՄԵՋ Է։

էպիկական ꢀ ստեղծագործ ꢀ թյան հեղինակը

գերազանցապես պատմ ꢀ մ է հերոսների ꢀ

իրադարձ ꢀ թյ ꢀ նների մասին ,

լի ꢀ րիկական ꢀ երկն ꢀ ղղակիորեն

վերարտադր ꢀ մ է անհատի

գաղափարական-հ ꢀ զական

վերաբերմ ꢀ նքը , ի դ ս ր կ ա ꢀ ման

ꢀ անﬕջապես

ց ꢀ ցադր ꢀ մ է գործող անձանց

բնավոր ꢀ թյ ꢀ ններն ꢀ արարքները :

ꢀ ԳՐԱԿԱՆ ՍԵՌԵՐԻ ՏԱՐԲԵՐ ꢀ ԹՅ ꢀ ՆԸ ԿՅԱՆՔԻ

ԱՐՏԱՑՈԼՄԱՆ ՍԿԶԲ ꢀ ՆՔՆԵՐԻ ՄԵՋ Է։

Էպիկական , լիրիկական ( քնարական ) ꢀ

դրամատիկական սեռերի երկերն

իրական ꢀ թյ ꢀ նն արտացոլ ꢀ մ են տարբեր

կերպ . ꢀ

էպիկական ꢀ ստեղծագործ ꢀ թյան հեղինակը

գերազանցապես պատմ ꢀ մ է հերոսների ꢀ

իրադարձ ꢀ թյ ꢀ նների մասին , ꢀ

լիրիկական ꢀ երկն ꢀ ղղակիորեն վերարտադր ꢀ մ է

անհատի գաղափարական-հ ꢀ զական

վերաբերմ ꢀ նքը ,

դրաման ꢀ անﬕջապես ց ꢀ ցադր ꢀ մ է գործող անձանց

բնավոր ꢀ թյ ꢀ ններն ꢀ արարքները :

ꢀ Գրական սեռերի տարբեր ꢀ թյ ꢀ նը կյանքի

արտացոլման սկզբ ꢀ նքների ﬔջ է։

1. Էպիկական ꢀ ժանրեր են ꢀ վեպ , ꢀ վիպակ ,

ꢀ պատմվածք , ꢀ նովել , ꢀ ակնարկ , ꢀ հեքիաթ ,

էսսե ꢀ ևայլն։

2. ꢀ Լիրիկական ꢀ են ` ꢀ բանաստեղծ ꢀ թյ ꢀ ն ,

ꢀ լեգենդ , ꢀ սոնետ , ꢀ տրիոլետ , ꢀ ներբող ꢀ և այլն։ ꢀ

3. Դրամատիկական ꢀ են ꢀ ողբերգ ꢀ թյ ꢀ նը ,

ꢀ կատակերգ ꢀ թյ ꢀ նը , ꢀ դրաման ։

4. Առանձնացվ ꢀ մ է նաևք ꢀ նարաէպիկական

սեռը , որի ժանրերից են՝ ꢀ պոեմ , ꢀ բալլադ ,

ꢀ առակ ։

Էպիկական սեռի ꢀ ժանրեր - ꢀ վեպ , ꢀ վիպակ , ꢀ պատմվածք , ꢀ նովել

Քնարական սեռի ꢀ ժանրեր - ꢀ ներբող , ꢀ եղերերգ ꢀ թյ ꢀ ն , ꢀ էպիգրամ ,

ꢀ բանաստեղծ ꢀ թյ ꢀ ն , ꢀ էլեգիա , ꢀ սոնետ , ꢀ գազել

Դրամատիկական սեռի ꢀ ժանրեր - ꢀ ողբերգ ꢀ թյ ꢀ ն , ꢀ կատակերգ ꢀ թյ ꢀ ն ,

ꢀ վոդևիլ , ꢀ դրամա , ꢀ ֆարս

Քնարաէպիկական սեռի ꢀ ժանրեր - ꢀ պոեմ , ꢀ բալլադ , ꢀ առակ ։

Արձակ բանաստեղծ ꢀ թյ ꢀ ն , քնարական

բովանդակ ꢀ թյ ꢀ ն և արձակ ձև ꢀ նեցող

ստեղծագործ ꢀ թյ ꢀ ն։ Արձակ բանաստեղծ ꢀ թյան

ﬔջ ꢀ սյ ꢀ ժեն ꢀ կամ իսպառ բացակայ ꢀ մ է կամ

գծագրվ ꢀ մ է սոսկ ակնարկների ձևով։ Արձակ

բանաստեղծ ꢀ թյ ꢀ նն ꢀ ꢀ պոեմը ꢀ անվան ꢀ մ են նաև

արձակ քնարերգ ꢀ թյ ꢀ ն։ Դրանք հաﬔմատաբար

նոր գրական ձևեր են . սկիզբ են առն ꢀ մ ꢀ 19- րդ

դարից ։ Համաշխարհային ճանաչ ꢀ մ ꢀ նեն ꢀ Ի . Ս .

Տ ꢀ րգենևի ꢀ « Արձակ բանաստեղծ ꢀ թյ ꢀ նները », Շարլ

Բոդլերի « Փոքրիկ արձակ պոեﬓերը »: Հայ

գրական ꢀ թյան ﬔջ արձակ բանաստեղծ ꢀ թյան

փայլ ꢀ ն օրինակ են ꢀ Ավ . Իսահակյանի ꢀ « Արձակ

պոեﬓերը » և ꢀ Մ . Մեծարենցի ꢀ գրեթե բոլոր արձակ

ստեղծագործ ꢀ թյ ꢀ նները։