«BUKHARCHA II» Uzbek folk song

«BUXORCHA II»

O’zbek xalk qo’shig’i

Har bir regionga xos xalq qo’shiqlari mavjud bo’lgani kabi Buxoroning ham o’ziga xos ashulachilik maktabi va boy musiqiy merosi mavjuddir. O’zbek musiqiy qadriyatiarining boy an’analaridan biri hisoblangan Shashmaqom turkumlarining yaratilishi ham Buxoro bilan bevosita bog’liq va shuning uchun ham odatda uni Buxoro Shashmaqomi deb yuritiladi. Xalq qo’shiqlariga boy bu xalqning ham allalari, yor-yorlari, to’y muboraklari, yallalari va boshqa turli janrdagi asarlari mavjud.

Buxoroga xos janrlardan yana biri bu «Mavrigi» janridir. Shuningdek, ko’plab bolalar qo’shiqlari va xalq qo’shiqlari ham mavjud. Shunday qo’shiqlardan biri «Buxorcha II» dir.

«Buxorcha II» qo’shig’ida o’sib kelayotgan uch opa singil haqida so’z yuritiladi. Qo’shiqning metodiyasi ham engil, bolalarcha sho’x, raqsona ufor tarzida berilgan. Qo’shiqda bahor faslida yosh qizchalarning ariq bo’yiga gul terish uchun chiqqanligi va ularning har birini bahor gullariga qiyos qilish mumkin ekanligi haqida fikr yuritiladi. Zero, o’zlarining xushbichimligi, xushchiroyi, nafisligi va latofati bilan ular bahor gullari lola, sumbul va boshqa gullarga o’xshaydi. Bunda inson go’zalligi tabiatga qiyos qilinadi. Vaholanki, inson ham ona tabiatning jonli va ongli bir bo’lagidir.

O’quvchilarga bu qo’shiqni o’rgatish jarayonida har bir qizning didi haqtda ham so’z borishini uqtirib o’tish lozim bo’ladi. Olti yoshga kirgan birinchi qizning o’zi maktab yoshiga kelib endigina birinchi sinfga o’qishga kirishi mumkin bo’lgan yoshdaligi, ikkinchisi ham ona tabiatiga mehr qo’yib ona Vatanimiz bag’rida o’sgan gullardan birini chakkasiga uzib taqqanligi va uning gulga bo’lgan mehri ifodalanadi. Uchinchi qiz qo’llari belida bo’lg’anligi, opalarining qilayotgan ishlarini kuzatayotganligi va opalariga bir oz erkalik bilan qarab turganligi haqida fikr yuritiladi.

Bu qo’shiqni o’rganishda uchala qizlarning kayfiyati va ularga xos xususiyatlarni ochib berish maqsadida uni kuylashda rollarga bo’lish uslubidan foydalandik. Bunda har bir rol o’ynagan qiz shu erdagi bolalarga xos xususiyatlami o’zlarida namoyon qila olishlari lozim bo’ladi.

Qo’shiqning musiqasi sho’x ufor usulida berilgan. Unga raqs tushish ham qulay.

O’quvchilarga beriladigan savollar:

1. Bahor faslida qaysi gullar ochiladi?

2. Qizlar gullarni nima uchim uzadilar?

3. Qizlar qaysi hislatlari bilan gulga o’xshaydilar?

4. Qo’shiqni kuylab raqsga tushsa bo’ladimi?

5. Qo’shiq qaysi usulda yozilgan?