"Буква"Д" и звук [д]"

Дарсны темасы: « [д] аваз Д гьарп»

Мурады: 1. Яшланы янгы аваз ва д Д гьарплар булан

таныш этмек;

2. Яшланы чебер охувун болдурмакъ, оланы охув

мердешлерин беклешдирмек.

3.Охувчуланы ана тилге бакъгъан сюювюн

болдурмакъ.

Къоллав алатлар: китап, карточкалар, компьютер, проектор.

Дарсны барышы:

I. Яшланы низамгъа тартыв.

II. Уьйге берилген ишни тергев.

1. З з аваз ва гьарпны такрарлав

2. Соравлагьа жаваплар.

III. Физкультминутка.

IV. Янгы дарс.

1. Муаллимни гиришив сёзю.

2. Муаллимни дарсны темасына ва мурадына яшланы гелтиривю.

3. Муаллимни [д] авазны ва Д гьарпны уьстюнде ишлевю.

4. Сёзлюк иш

дандерек –

доктор-

миллет-

геме-

V. Физкультминутка.

VI.Янгы дарсны такрарлав

1. Муаллимни уьлгюлю охуву.

2. Яшланы гезик булан охуву.

3. Сорвлагъа жаваплар.

VII. Карточкалар булан ишлев.

1. Охувчулар д Д гьарпланы айырып билмек.

2. Бир-бирин къыйматлав.

VIII. Дарсны натижасы.

IX. Рефлексия.

Дарсны барышы:

I. Яшланы низамгъа тартыв.

Аякъ къагъып, къол силлеп,

Къолларыбызны тюзлеп,

Къанат къагъып учайыкъ,

Астаракъ олтурайыкъ,

Муаллимге тынглайыкъ.

II. Уьйге берилген ишни тергев.

Муаллим: Яшлар биз сизин булан гетген дарсда, къайсы аваз ва гьарп булан таныш болгъан эдик ким айтма бола?

Яшлар: Биз гетген дарсда З з аваз ва гьарп булан таныш болдукъ.

З гьарп тутукъ аваз. Сёзню башында ортасында ахырында гелме бола.

Муаллим: Яшлар сёзлер къурайыкъ

Яшлар: Зал, зор, туз, буз, гюзгю, сюзюк.

Загьир, Зайнал, Зарема.

Муаллим: Адамланы атлары нечик гьарп булан языла.

Яшлар: Уллу З гьарп булан языла.

Муаллим: Китапда 73 бетде.

Суратда нече къыз нече улан гёресиз? Нече ёлка терек гересиз?

Яшлар: Эки къыз уьч улан.

Къар басгъан уьч ёлка терек бар.

Муаллим: Ким не этегенни айтыгъыз.

Яшлар: Зарема, Зугьра бетде чана сала олар булан итлер де бар.

III. Физкультминутка.

Арыдыкъ - эретурдукъ ,

Ари – бери бурулдукъ,

Артгъа – алгъа иелдик

Къолубуз белге салып,

Эки якъгъа чюелдик.

Сонг бир ерде атылдыкъ,

Чонкъайдыкъ, эретурдукъ,

Бир – эки харс да урдукъ.

Ял алгъаныкъ да таман,

Аста булан олтурдукъ.

IV. Янгы дарс.

1. Муаллимни гиришив сёзю.

-Яшлар, шу дарс насипли дарслардан бириси болсун!

-Юреклеригиз шатлыкъдан толсун,

-Къайгъы недир билмегиз.

-Бешлер тюгюл гёрмегиз!

Бугюнгю дарсны мен шулай шиъру булан ачмагъа сюемен.

(слайд гёрсетиле) Дюньяланы ачагъан

Алтын ачгъыч – ана тил,

Адам болма сюйгенде,

Башлап ана тилни бил!

1. Муаллимни дарсны темасына ва мурадына яшланы гелтиривю.

Муаллим: Яшлар биз бугюн башгъача тамаша дарсгъа гьазирленебиз.

Бизин сююмлю элибизден гезеп айланажакъбыз.

Муаллим: Яшлар биз бугюн гёз алгъа тутгъан масъалабызны чечмеге

герекбиз. Янгы гьарп ва аваз булан таныш болуп ону булан сёзлер

охуп жумла къуруп билме тарыкъбыз. Тутукъ созукъ авазланы айырып

бажарма герекбиз.

1. Муаллимни [д] авазны ва Д гьарпны уьстюнде ишлевю.

Муаллим: Зурнай нечик аваз эте?

Яшлар: (ду-ду-ду)

Муаллим: Къонгурав нечик аваз эте?

Яшлар: (дин-дин-дин)

Муаллим: Яшлар сиз не айтдыгъыз, сиз не эшитдигиз?

Яшлар: [д] авазны

Муаллим: Авазланыда гьарпланыда не башгъалыгъы бар?

Яшлар: Авазланы биз эшитебиз айтабыз, гьарпланы буса гёребиз ва язабыз.

Муаллим: Яшлар биз бугюн уллу Д гиччи д гьарп булан таныш болабыз.

Муаллим: Д гьарп созукъму тутукъму къайсыгъыз айтмагъа боласыз?

Яшлар: Д гьарп тутукъ, неге тюгюлде тишлерибиз пуршавлукъ эте. Сарнап болмайбыз.

Муаллим: Д гьарп сёзню башында ортасында ахырында да геле.

да, де, ду, дю, дё

1. Сёзлюк иш

Масала: дан-де-рек, къур-даш, Да-даш. (дандерек, докдор, миллет, геме слайд гёрсетиле)

Док-тор бу сёз бизге рус тилден гелген къумукъчада шулай охула

Муаллим: Доктор не этеген адамдыр?

Яшлар: Аврувланы сав этеген.

Муаллим: Биз яшайгъан элибизни атын къыйсыгъыз билесиз ким айтмагъа бола?

Яшлар: Дагъыстан.

Муаллим: Нече бувун бар?

Яшлар: Уьч. Да-гъыс- тан

Муаллим: Нече созукъ, нече тутукъ бар?

Яшлар: Уьч созукъ, беш тутукъ.

Муаллим: Нече бувун барны нечик билдигиз?

Яшлар: Нече созукъ барбуса шонча бувунда бар.

Муаллим: «Дагъыстан» деген сёзде нече гьарп бар?

Яшлар: Сегиз гьарп бар.

V. Физкультминутка.

Къулакъ берилген бизге,

Асил сёзге тынглама.

Гёзлер берилген бизге

Гёзелликге къарама.

Башыбыз да бар бизин

Тюз ойланы ойлама.

Аякъларыбызда да бар

Тюз ёлланы бойлама.

VI.Янгы дарсны такрарлав

1. Муаллимни уьлгюлю охуву.

Дагъыстан.

Дагъыстан – бизин сююмлю элибиз. Ону тюзлери де, тик бетлери де

бар. Мунда тюрлю миллетлер тура. Дагъыстанны бир боюнда денгиз

ерлешген. Денгизде тюрлю балыкълар юзе. Уллу гемелер маллар ташый.

Муаллим: Дагъыстанны тахшагьары – Магьачкъала. О Таргъутавну да,

Каспий денгизниде арасында ерлешген. Дагъыстанда тюрлю миллетлер

яшай : тавлу, дарги, къумукъ, лезги ва башгъа миллетлер яшай. (слайд.

Дагъыстанны гёзеллиги ва яшайгъан миллетлер герсетилине, гьабижай

юн булкъалар да герсетилине)

1. Яшланы гезик булан охуву.

2. Сорвлагъа жаваплар.

Муаллим: Дагъыстан бизин небиздир?

Дгъыстанда кимлер тура?

Денгизни байлыгъы недир?

VII. Карточкалар булан ишлев.

1. Охувчулар д Д гьарпланы айырып билмек.

Муаллим: Биз гечген янгы гьарпны дёгерекге алыгъыз.

1. Бир-бирин къыйматлав.

VIII. Дарсны натижасы.

Муаллим: Биз бугюн къайсы аваз ва гьарп булан таныш болдукъ ким

айтмагъа бола?

Яшлар: Биз бугюн уллу ва гиччи Д аваз ва гьарп булан таныш болдукъ.

Д тутукъ аваз неге тюгюлде тишлерибиз пуршавлукъ эте.

Муаллим: Дагъыстан бизин небиздир?

Яшлар: Дагъыстан бизин элибиз.

Муаллим: Дагъыстанны тахшагьары?

Яшлар: Дагъыстанны тахшагьары Магьачкъала.

Муаллим: Бугюнгю дарсда ортакъчылыкъ этгенлеге разилигимни

билдиремен ва яхшы къыйматлайман.

IX. Рефлексия.

Муаллим: Яшлар дарсны ушатдыгъызму? Ушатгъаныгъыз салыгъыз

сари дёгерекни, арив англамагъаныгъыз яшыл дёгерекни, гечген дарсдан

англаву ёкъ яш къызыл дёгерекни салыгъыз. (слайд. Яшлар терекге иле

тюслени)