Ахсаан аат биһиги олохпутугар. Саха тыла.6 кылаас

Сунтаар улууһа (оройуона)» муниципальнай оройуон дьаһалтатын «Yөрэх салалтатын муниципальнай органа» Муниципальнай уопсай үөрэхтээһин тэрилтэтэ «А.А.Иванов-Күндэ аатынан Кутана орто оскуолата»

Ахсаан аат биһиги олохпутугар.

Аһаҕас уруок Саха тыла.

6 кылаас.

Толордо: Саха тылын уонна литературатын учуутала Саввинова Зоя Тарасовна

Тиэкиһи болҕойон ааҕыҥ.

Сунтаар улууһун Кутана нэһилиэгэ 1873 сыллаахха төрүттэммитэ.

Кутанаҕа 1892 сыл балаҕан ыйын 1 күнүттэн биир кылаастаах церковнай-приходской оскуола аһыллыбыта.

1959 сыллаахха саҥа мас оскуола тутуллан үлэҕэ киирбитэ.1970 сылга орто оскуола аһыллыбыта.

Ахсаан аат биһиги олохпутугар.

2005 сылга икки этээстээх саҥа таас оскуола тутуллан үлэҕэ киирбитэ.

Быйылгы үөрэх дьылыгар оскуолабытыгар 150-ча оҕо үөрэнэр. Кылааска ортотунан 9-туу үөрэнээччи баар. Араас предметтэргэ 22 учуутал үөрэтэр.

Саамай элбэх үөрэнээччи 6-с кылааска үөрэнэр.

Уруок сыала-соруга:

• 1)Ахсаан аат өйдөбүлүн, тутулунан, суолтатынан арааһын салгыы чиҥэтии;
• 2)Толкуйдуур, ырытар, айар дьоҕуру сайыннарыы;
• 3) Ахсаан аат арааһа күннээҕи олоххо үгүстүк көстөрүн, туттулларын өйдөөһүн уонна саҥарар саҥаҕа сөпкө туттарга үөрэнии.

Бэриллибит ахсаан ааттары бөлөхтөргө араарыҥ.

• 1873 (тыһыынча аҕыс сүүс сэттэ уон үс)

• 1959 (тыһыынча тоҕус сүүс биэс уон тоҕус)

• 150-ча (сүүс биэс уонча)

• 9-туу (тоҕустуу)

• 6-с (алтыс)

Ахсаан ааттары суолталарынан бөлөхтөөҥ.

Төһө ахсаан аат (Төһө? Хас?)

Кэрискэ ахсаан аат (Хаһыс?)

Үллэһик ахсаан аат (Хастыы?

Төһөлүү?)

Барыллааһын

ахсаан аат (Хас?

Бытар

Төһө)

хай ахсаан аат

(Хас гыммыт хаһа?)

Ахсаан аат тутулунан арааһа.

№

Тутула

1

Холобурдар

2

Судургу

Биир,сэттэ,уон,

Сыыппара

Уустук

3

сүүс,тыһыынча

1,7,10,100,

нан суруллуута

Сүүрбэ биэс,үс сүүс биэс,икки тыһыынча уон

Паараласпыт

25,305,2010

Үс-түөрт,бэһис-алтыс,бастакы -иккис

1000

3-4,5-6,1-2

Ахсаан аат норуот тылынан уус-уран айымньытыгар.

… Ол оҕо,арай,

… .хоноот – биирдэнэн,

… .хоноот- иккилэнэн,

… .хоноот- үстэнэн

Үөскүлэҥник үүммүт,

Омуннаахтык улааппыт

С.Васильев-Борогонскай «Эрчимэн Бэргэн»

Көппүт сыыппаралары туруортааҥ.

Ахсаан аат – норуот тылынан уус-уран айымньытыгар.

• Остуоруйаҕа
• Таабырыннарга
• Өс хоһоонноругар

Холобурдарда толкуйдааҥ.

Ахсаан ааты туттан өс хоһоону ситэриҥ

• Сүрэҕэ суох …. сүбэлээх.
• Эрбэх иһигэр …… эргийбит.
• …… .. тарбаҕыттан быстар курдук.
• Киһи ……төрөөбөт.
• …… ..мээрэйдээ,…..быс.

Ыйытыыларга хоруйдааҥ

• П.А.Ойуунускай хаһан төрөөбүтэй,хаһан өлбүтэй? ( 1893.11.11.- 1939.10.31.).
• Саха Өрөспүүбүлүкэтэ суверенитеты хаһан ылбытай? (1990.09.27.)
• Саха Өрөспүүбүлүкэтин Төрүт сокуона хаһан ылыллыбытай? (1992.04.27.)
• Оскуолабыт хаһан аһыллыбытай?

Суоту суоттааҥ

8,1 - 5,46=

24,2 + 0,867 =

Ахсаан аат арааһын быһаарыҥ.

Ахсаан ааттары туһанан кылааскыт эбэтэр нэһилиэккит туһунан тиэкистэ оҥоруҥ.