Просмотр содержимого документа
«Алкадиенлар 10 -синф»
10-синф ХИМИЯ Мавзу: Диен углеводородлар (алкадиенлар).
Химия-биология ўқитувчиси
Абдирахманов А.А.
Алкадиенлар ҳақида тушунча
Умумий формуласи СnH2n-2 бўлган, углерод занжирлари орасида иккита қўш боғ бўладиган углеводородлар алкадиенлар (диен углеводородлар) дейилади.
1 2 3 4
СН 2 =CH-CH=CH 2
1,3 бутадиен ёки дивинил
(СН 2 =CH – атомлар группаси винил деб аталади)
С 4 Н 6 - бутадиен
Структура тузилиши
1 2 3 4
СН 2 =С=СН-СН 3
бутадиен -1, 2 (аллен)
1 2 3 4 5 6
СН 3 -СН=СН-СН=СН-СН 3
гексадиен-2, 4
ОЛИНИШИ
Саноатда бутадиен ишлаб чиқариш
1932 йилдан бошланди. Бутадиенни
этил спиртдан олиш усули С.В.Лебедев
томонидан ишлаб чиқилган. Бу усул
бўйича этил спирт бир вақтнинг ўзида дегидратланади (сув ажр.чиқ.) ва
дегидрирланади (Н 2 ажр.чиқ.).
2СН 3 -СH 2 -ОН CH 2 =CH-CH=CH 2 + 2H 2 O + H 2 ↑
этил спирти бутадиен сув
425ºC, Al 2 O 3 , ZnO
ОЛИНИШИ
Бутадиен олишда анча самарали усул нефть газлари таркибидаги бутанни дегидрогенлашдир. Бунинг учун бутан қиздирилган катализатор устидан ўтказилади:
А) CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 3 CH 2 =CH-CH 2 -CH 3 + H 2 ↑
бутан бутен-1
Б) CH 2 =CH-CH 2 -CH 3 CH 2 =CH-CH=CH 2 + H 2 ↑
бутен-1 бутадиен-1,3
Al 2 O 3 , Cr 2 O 3
MgO, ZnO
ФИЗИК ХОССАЛАРИ
1,3 – бутадиен нормал шароитда газ,
-4.5°С да суюқланади. 2-метил – 1,3-бутадиен учувчан суюқлик, 34.1°С температурада қайнайди.
ХИМИЯВИЙ ХОССАЛАРИ
Диен углеводородлар молекулаларида қўшбоғлар мавжуд бўлганлиги учун улар бирикиш реакцияларига киришади:
1 2 3 4 1 2 3 4
CH 2 =CH-CH=CH 2 + H 2 → CH 3 – CH = CH – CH 3
1,3 бутадиен бутен 2
1 2 3 4
CH 3 – CH = CH – CH 3 + Н 2 → CH 3 – CH 2 – CH 2 – CH 3
бутен 2 бутан
ХИМИЯВИЙ ХОССАЛАРИ
Галогенлаш
1 (тўлиқсиз) 4 3 2 1
СН 2 =СН-СН=СН 2 +Br 2 СН 2 -СН-СН=СН 2
Br Br
1,2 дибром бутен-1
1 (тўлиқсиз) 1 2 3 4
СН 2 =СН-СН=СН 2 +Br 2 СН 2 -СН=СН-СН 2
Br Br
1,4 дибром бутен-2
ХИМИЯВИЙ ХОССАЛАРИ
Галогенлаш
3 (тўлиқ)
СН 2 =СН-СН=СН 2 + 2Br 2 СН 2 -СН-СН-СН 2
Br Br Br Br
1,2,3,4 – тетрабромбутан
УЙГА ВАЗИФА
1. Қуйидаги реакцияни тўлиқ бутан ҳосил бўлгунгача бўлган тенгламасини тузинг.
А)CH 2 =CH-CH=CH 2 + H 2 →
Б) ...
В) ...
2. Ёниш реакциясини охирига етказинг:
С 4 Н 6 + О 2 →
ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ!
Омад ҳамиша ҳамроҳингиз бўлсин!