Аммиактын колдонулушу

Аммиак

Аталышынын тарыхы

Аммиак

• Байыркы Эгипеттин амониан сөзүнөн алынган. Амониан деп Амон кудайына сыйыынган элдерди аташчу. Алар сыйынуу учурунда нашатырь спиртин NH 4 Cl колдонушчу. Нашатырь спирти ысыганда аммиакты бөлүп чыгарат.

Аммиак

• Азот менен суутектин бирикмеси -

аммиак NH 3 деп аталат

• Молекуласынын түзүлүшү жана курамы төмөнкүдөй

H – N – H

|

H

• Коваленттик уюлдуу байланыш
• Молекуланын формасы тетраэдр түрүндө →

NH 3 же H 3 N

Молекуланын түзүлүшү

Хим. байланыш - суутектик

Суюк аммиак

Суутектик байланыш

 — электрдик терс маанилүү атом мн башка бир электрдик терс маанилүү атом ( N ,  O  ,  F ) мн коваленттик байланышта болгон байланыштын формасы 

Аммиакты өндүрүштө алуу

• 1913 жылы Германияда аммиакты синтездөөчү биринчи завод курулган

N 2 + 3H 2 ↔ 2NH 3 +Q

• Реакция кайталануучу жана Т=300ºС , Р = 20 – 30 МПа көңдөйчөлүү-темир катализаторунун катышуусу менен жүрөт

Аммиакты лабораторияда алуу

• Ысытуу учурунда аммоний туздарынын аралашмалары жегичтер менен реакцияга кирет.

2NH 4 Cl + Ca(OH) 2 =CaCl 2 +2NH 3 ↑ +2H 2 O

аммонийдин хлорид аммиак

Аммиакты лабораторияда алуу

Аммиактын физикалык касиеттери

• Түссүз газ
• мүнөздүү жытка ээ (нашатыр спирти)
• абадан жеңил (М=17 г/моль)
• Сууда жакшы ээрийт:
• 1V H 2 O – 700V NH 3
• Башкача айтканда 1 литр сууда 700 литрге чейин аммиак ээрийт.
• Ээрүү температурасы -77.73 °C
• Кайноо температурасы -33.34 °C
• Уулуу!

Аммиактын химиялык касиеттери

• Активдүү зат

• Суу менен аракеттенишет:

NH 3 + H 2 O ↔ NH 4 + OH ↔ NH 3 · H 2 O

+

−

Аммиактын гидраты

Аммонийдин иону

+

H

H

-

-

+

ОН

H

H

H

ОН

N

H

N

:

+

Акцептор

H

H

H

Гидроксид аммония

Донор

…

H

О

N

H

H

H

Аммиактын химиялык касиеттери

• Кислоталар менен реакцияга кирет:

NH 3 + HCl = NH 4 Cl - аммонийдин хлориди

2NH 3 + H 2 SO 4 = (NH 4 ) 2 - аммонийдин

сульфаты

NH 3 + HNO 3 = NH 4 NO 3 - аммонийдин

Төмөнкүдөй кыскартылган формулага келтирсек болот:

NH 3 + H + = NH 4 +

Аммиактын химиялык касиеттери

• Бекем эмес бирикме болгондуктан ысытканда ажырап кетет:

2 NH 3 ↔ N 2 + 3H 2

• Күйөт (кычкылтек менен реакциясы)

4 NH 3 + 3O 2 = 2N 2 + 6 H 2 O

• Катализатордун Pt катышуусунда кычкылданат:

4 NH 3 + 5 O 2 → 4 NO + 6 H 2 O

• Металлды алардын оксиддеринен калыбына келтирет:

2NH 3 + 3CuO = N 2 ↑ + 3Cu + 3H 2 O

Аммиактын колдонулушу

Мин. Жер семирткичтер

Азот кислотасы

Медицинада

Аммиак

Жарылуучу заттар

Тиричиликте

Билимди текшерүү

NH 3

1

Аммиак үчүн мүнөздүү

касиеттер :

Аммиак

Аммиактын аралашмасын-дагы фенолфталеиндин өңү:

аракеттенишет:

Аммиак – калыбына келтиргич катары

2

туздардын

кислотанын

Ошибка

Ошибка

кислоталар

жегичтер

Ошибка

Правильно!

металлдар

суу

Ошибка

Ошибка

негиздин

оксиддин

Ошибка

Правильно!

3

4

Ошибка

Ошибка

Ошибка

Малина өңдүү

Кызыл

Кислоталар мн

Кычкылтек мн

Ошибка

Ошибка

Правильно!

Жегичтер мн

Металлдар мн

Правильно!

Көк

Ошибка

Түссүз