Домбыра жасау тарихынан. Шертер аспабын жасау технологиясы

Саба?ты? та?ырыбы: Домбыра жасау тарихынан. Шертер аспабын жасау технологиясы

Саба?ты? ма?сат-міндеттері

А) білімділік

О?ушылар?а домбыра жасау тарихынан ж?не шертер туралы  м?лімет беру, сыйк?делік шертерді жасай  білу т?сілдерін ме?герту.

?) дамытушылы?

Ой-?рісін, ?абілетін, ??ралды пайдалана білу машы?ын, а?ашты д?рыс ??деу икемділігін ?алыптастыру, дамыту.

Б) т?рбиелік

Е?бекс?йгіштікке, ??ыптылы??а, ой ж?не дене е?бегіне баули отырып т?рбиелеу.

Саба?ты? типі:

Аралас саба?

Саба?ты? т?рі:

Д?ст?рлі саба?

Саба?ты? ?дістері:

Т?сіндірмелі, с?ра?-жауап,  сараманды?

Саба?ты? формасы:

?жымды?, жеке

Саба?ты? о?ыту ??ралдары ж?не к?рнектілігі:

Видео проектор, Power Point ба?дарламасымен жасал?ан слайдтар, ?ажетті ??рал-саймандар ж?не ?лгілер.

Саба?ты? п?наралы? байланысы:

Бейнелеу ?нері, сызу

Саба? барысы:

М??алімні? ?ызметі

О?ушыны? ?ызметі

І. ?йымдастыру б?лімі

-амандасу;

-т?гелдеу;

-о?ушыны? назарын бас?а саба??а аудару;

-о?у ??ралдарыны? дайынды?ын тексеру;

-амандасу;

-кезекшілік      міндеттерін ат?ару;

-саба??а дайындалу;

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру

1. ?обыз ?андай б?ліктерден т?рады?
2. ?обызды? домбырадан айырмашылы?ы не?
3. ?обызды? ?андай т?рлерін білесі??
4. ?обызды? ыс?ышы неден жасалады?
5. ?обызды? шана?ына ?андай малды? терісі ?апталады?

ІІІ. Жа?а материалдарды т?сіндіру

?аза?ты? ?лтты? ?уендік аспаптарыны? е? к?п тара?андарыны? бірі – домбыра. Оны? ?аза?ты? музыка ?неріндегі орны ерекше.  Жалпы домбыра екі т?рлі болады десек жа?ылыспаймыз. Біріншісі ?н-?уенге ,екіншісі к?й тарту?а арнал?ан.  Республикамызда музыкалы? аспаптарды жетілдіру 1932 жылдан басталады. Алматыда арнайы аспаптар жасайтын шеберхана ашылды.?нер саласында?ы елімізді? бірінші академигі Ахмет Ж?банов к?сіби музыка ?нерін жетілдіруге орасан зор е?бек сі?ірді. Ол 9-11пернелік домбыраны 19-22 пернелік етіп ??деді.

  1945 жылы Алматы мемлекеттік консерваториясында ?аза?ты? халы? аспаптары б?лімі ашылуына байланысты музыка шеберханасы да ашылды.

?нер зерттеушісі Б. Сарыбаев саз аспаптары шеберлерімен бірлесе отырып, ?мыт бола баста?ан к?не аспаптарды ?айта жасау ісімен он жылдан астам уа?ыт айналысты. 1969 жылы шертіп ойнайтын саз аспаптар фабрикасына барып акустикалы? ??ралдарды пайдалана отырып конна спектометр домбыра ?шін биік тауда ?сетін шыршадан жасалын?ан шана?тарды? ?ай ?лгіде болуы керек екенін аны?тау?а к?п к?мегін тигізді. Сол аспаптарды? бірі шертер.

   Шертер-?аза? хал?ыны? ?ш ішекті к?не музыкалы? аспабы. Б.Сарыбаев шертер аспабын ?айта жетілдіріп, оркестірге ?осты.

 Шертерді? ??рылысы домбыра пішінімен бірдей. Жалпы ?зынды?ы-675 мм. Шертер негізгі он бес б?ліктен ??ралады: ала?ан, ??ла?тары, мойны, ішектері, ?а?па?ы, тиегі, ілгегі, шана??а тартыл?ан к?нтері, табалдыры? тиек, ?осымша мойын беті, шана?ты? асты??ы б?лігі, шана?, к?нтеріні? ?айырыл?ан шетіне желімделген шпон а?ашы, ?нді тесіктер.

 Шертер шана?ыны? 80 мм-і ?а?па?пен, ал ?ал?ан 160 мм-і  к?нтерімен ?апталады.

 Енді К?десый с?зіні? ма?ынасына келсек естелік,сыйлы?, базарлы? деген ма?ынада.  Егерде осы шертерді  біз ?зіміз е?бектеніп жасайтын болса? тіпте ол  кімдіде болса ?уантары аны?.

   К?десый шертерді?  жалпы  ?зынды?ы 150 мм, мойыныны? жуанды?ы  30 мм. Мойыны – 80 мм,  ала?аны-20мм,  шана?ыны?  ?зынды?ы 50 мм.

  Ж?мысты бастамай т?рып к?десый шертерді? н?с?аулы? картасымен танысу ?ажет.

IV. Жа?а білімді бекіту

1. Шертер аспабы неше б?ліктен т?рады?
2. Сыйк?делік шертерді жасау?а ?ажет материалдар мен ??рал саймандар?
3. Сыйк?делік шертерді жасау ?шін ?ай б?лігінен бастаймыз?
4. ?ауіпсіздік ережелерін ата?

V. ?йге тапсырма. ?орытындылау

Шертер аспабын ая?тау ж?не т??ыр жасау

VI. Ба?алау

Де?гейіне ?арай, ж?мысты? жасалу д?рысты?ына  ?арай ба?алау