Иярчен күләм җөмлә (Сложноподчинённое предложение с придаточным меры и степени)

Иярчен күләм җөмлә Хәкимуллина Х.Р., Казан шәһәре Совет районы “11 нче татар гимназиясе”нең туган тел һәм әдәбияты укытучысы

Кагыйдәсе

• Иярчен күләм җөмлә баш җөмләдәге эш яки хәлнең һәм билгенең күләмен белдерә һәм күпме? никадәр? ни дәрәҗәдә? кебек сорауларга җавап бирә.

Аналитик төре

• 1.Ялгызак мөнәсәбәтле сүзләр : шундый, шундый дәрәҗәдә, шулкадәр, шул хәтле, шулай.

• 2.Парлы мөнәсәбәтле сүзләр: ничаклы – шулчаклы, никадәр – шулкадәр, күпме – шул хәтле.

• 3.Ияртүче теркәгеч : ки

Синтетик төре

• 1.Хәл фигыль кушымчасы: -ганчы, -гәнче, -канчы, -кәнче

• 2.Киләчәк заман сыйфат фигыль формасы: -ар, -әр, -ыр, -ер, -р + -лык,-лек сүз ясагыч кушымча .

• 3.Бәйлек һәм бәйлек сүзләр: кадәр, чаклы, хәтле, саен, дәрәҗәдә.

Мисаллар:

• 1.Сал шундый якын ага иде: мин абыйның елмаюына кадәр күргәндәй булдым.
• 2. Кешене никадәр азрак белсәң, шулкадәр серлерәк бит.
• 3. Мин моңа шулкадәр гаҗәпләндем ки , хәтта көлеп җибәрәсем килде.

Мисаллар:

• 1.Дөнья яры күмел гәнче ,

Йөзеп керәсе иде.

2. Элегрәк ул үзе сыя рлык кенә ачып керә иде.

3. Хәзер инде хәлләр сукырлар да күрерлек дәрәҗәдә ачылды.