« ?аза?стан – елім мені? » Атаж?рт интеллектуалды? – тарихи танымды? ойын.

                                  « ?аза?стан – елім мені? » 

                 Атаж?рт интеллектуалды? – тарихи танымды?  ойын. 

Ма?саты:1. ?аза?стан республикасы туралы о?ушыларды? ал?ан білімін жина?тап, одан ?рі танымдылы?ын арттыру. 

2. О?ушыларды? ойлау, с?йлеу да?дысын дамыту ?з ойын м?дениетті т?рде жеткізе білу 

3.Ту?ан хал?ына, Отанына, оны? тарихи та?дырына деген ??рмет сезімін ?алыптастыру. Патриотты?  т?рбие беру.  

К?рнекілік: «Атаж?рт » жазуы бар плакат глобус ?аза?стан Республикасыны?  картасы, безендіру ??ралдары.   Слайд

?атысушы: 10 сынып о?ушылары. 

Топты? аттары: «Яссы», «Испиджаб» тобы.

           Жоспары:

1 тур: «?анат ?а?ты »-капитандар сайысы

            1минут, 10 с?ра??а жауап.

2 тур: « Сам?ау»-?пайы к?п команда бастайды.

            ?осымша к?мек беріледі.

           5 минут с?ра? беріледі.

3 тур: Шары?тау- жанк?йерлер сайысы.

                                         5 с?ра?.

4.тур: Шыр?ау. Бейнесюжет ар?ылы с?ра?.

5. тур: «Жер ?йы? »- с?ра? жауап.

                                         5 с?ра?.

Ойын ?ортындысын шы?ару.

Ж?ргізуші: Армысыздар, ?адірменді ?стаздар, о?ушылар!  Армысыздар жа?сы ниетпен келген ?ла?атты ?она?тар.  

Отан , ту?ан жер, атамекен, елім, ауылым.

деген – ж?рек тебірентіп, шатты? сезімді оятып ?асиетті с?здер мен ту?ан жерді? тарихын, шежіресін білу - ?рбір ?рпа?ты? азаматты? б?рышы.

       «?аза?стан- мені? елім » та?ырыбы аясында ?тетін «Атаж?рт» интеллектуалды  тарихи танымды? ойын бастау?а р??сат еті?іздер. 

            Ойын?а ?атысып отыр?ан 10 а, 10? сынып о?ушылары

Команданы таныстыра кетсек: Яссы командасы .........................?з тобынан таныстырады.

Испиджаб тобыны? басшысы.............................?з командасын таныстырады.

 «Ал  іске с?т» дей отырып ойынымызды бастайы?.

          1 тур «?анат ?а?ты»

Команда капитандар сайысы  Яссы командасы 1мин 10 с?ра??а жауап береді.

1.?аза?станны? е? биік шы?ы (Хан т??ірі)

2. ?аза?станны? 1920 ж астанасы (Орынбор)

3. Кенесары к?терілісі (1837-1847) ?ай жылдарда болды.

4.?аза?стан Республикасыны? халы? саны  (15 млн жуы?)

5.?аза? хал?ыны?  бес арысы ?ашан ая?талды? (1988)

6. ?аза? даласында?ы ?ызыл керуен, экспедициясын кім бас?арды? (?. Жангелдин) 

7. ?ай жылы ?аза?стан астанасы Алматы?а к?шірілді. (1920)

8. ?ртенген самолетін жау танкілеріні? ортасына ба?ытта?ан батыр.   

9.1916 жылы Верни уезіні? ханы болып кім сайланды.(Бекболат ?шекеев)

10.?аза?станны? батысында?ы ?зен.(Жайы?)

 Испиджаб командасыны? басшысы.

1.?аза?станны? о?т?стігіндегі шеткі ?стірт  (Шардара)

2. А?табан щ?бырынды жылдары ( 1723-1728)

3. ?азір д?ние ж?зінде ?анша ?аза? бар. (15 млн)

4. Ішкі Б?кей ордасында?ы к?теріліс (1836-1838)

 5.Конституция бойынша, халы? атына билік ж?ргізу ???ы?ы кімдерге берілген.

(Президент Парламент) 

6.1992 ж наурызда ?аза?стан ?мірінде ?андай о?и?а болды. (Б??)

7.?аза? АКСР-ін ??ру туралы декрет ?ашан шы?ты.(1920 26 тамыз)

8.Ке?ес Ода?ыны? батыры ата?ына  ?ш рет ие бол?ан.

9.А. Имановты? ?скери ке?есшісі  к?терілісшілерді ?арумен ?амтамасыз еткен. (?. Жангелдин)

10. ?аза?станны? шы?ысында?ы ?лкен ?зен.(Ертіс)  

                        1-ші турды?    ?пай санын белгілеу 

Келесі турымыз Сам?ау деп аталады. К?п ?пай жина?ан команда  бастайды.      ?р команда?а  5 сура?  беріледі. Жауап та?дау?а  1минут,  жауапты таба алма?ан жа?дайда ?осымша к?мек беріледі, жауап берілмеген жа?дайда  ?арсы топ жауап береді.  

 Яссы командасына

1)Сталиндік жазалауды? ??рбаны бол?ан «Алаш» партиясыны? негізін ?алаушы автономиялы? ?аза? ?кіметіні? басшысы  Ай?ап, ?аза?, ?аза?стан газеттеріне ма?алалар жазып т?р?ан тарихи т?л?аны ата?ыз.(?осымша к?мек) 1864 жылдары Тобылда ж?не Омбыда  т?рлі ?ызметтер ат?ар?ан. 1897-1903ж .Дала генерал –губернаторлы?ында ?ызмет ат?арып, Самарада  банк директоры бол?ан. (?.Б?кейханов)

2) ?аза?станнан шы??ан т???ыш саяхатшы. Шы?ыс Т?ркістанды Орта Азияны зерттеген ойшыл, ?аламгер ?алым. 1853ж о?уды бітіріп, офицерлік  ата?ын алып, Батыс Сібір генерал губернаторы Т?тенше тапсырмалар орындайтын офицер ?ызметін ат?арды. 1856ж Ысты?к?лді?  топографиялы? суретін т?сірген тарихи т?л?а кім?  ?осымша к?мек: Ол 1858-59ж ?аш?ария?а барып, ?лемге аты ?йгілі елді? тарихын ашады. (Шо?ан Уалиханов)

3)?аза? ханды?ыны? ?ркендеген ж?не тынышты? орына?ан кезі. «?ой ?стіне бозтор?ай ж?мырт?ала?ан  заман» деп еске алады. .К?рнекті орыс тарихшысы В.И. Левшин даналы?ы, ол билеудегі шеберлігі ?шін грек жеріндегі Спарта мемлекетіні?  а?ылг?йі, за?гер Ликургке те?еген. (Осы тарихи т?л?аны ата?ыз) (Т?уке хан)

?осымша к?мек.     Осы т?ста ?аза? еліне Орыс мемлекеті. Жо??ария, Орта Азия ханды?тары к?з тігіп ?ауып т?ндірді.

4. Мына ?уенді ты?дап, атын авторын ата?ыз.

?пай санын белгілеу.

     Испиджаб командасына с?ра?тар.

1) 1890ж ?ызылорда ?аласында д?неге келген. Ташкент гимнакзиясын, Петербург университетіні?  за? факултетін  бітірген. Ол а?ылшын, орыс, француз, поляк  тілдерін ме?герген. 1917ж ??рыл?ан Т?ркістан автаномиясыны?   М. Тынышбаевтан кейінгі призиденті бол?ан тарихи т?л?аны ата?ыз. (М?стафа Шо?ай)

?осымша к?мек.    1935ж «Т?ркістан Ке?естер билігінде» атты кітабы жары? к?рді.1940 ж неміс фашистеріні?  ?олына  т?сіп, Берлинде ?айтыс болды.

2.Педагог, тарихшы, ?о?ам ?айраткері  1900ж  Верный гимназиясын бітірген. 1906ж Петербург  транспорт инженерлер институтын темір жол инженері  маманды?ы бойынша т?мамда?ан.  Т?ркістан автономиясыны? призиденті  ?ызметін ат?ар?ан  1937ж стлиндік репрессияны? ??рбаны. 

    Б?л тарихи т?л?аны ата?ыз.    (М. Тынышбаев)  

1907 ж  Жетісу губерниясына ІІ мемлекеттік Дума?а  депутат болып сайлан?ан.   

3) Паташа ?кіметі б?л к?терілісті ы?ыстыру ?шін Ыр?ыз бен Тор?ай бойынша ?амалдар т?р?ызды. Ол к?теріліс басында ханды? билікті ?олына алып, ханды?  сат ж?иесін енгізді. Б?л тарихи т?л?а кім? 

?осымша к?мек. Б?л к?теріліс Бішкекке жа?ын жердегі Майт?бе деген жерде же?іліс тапты. (Кенесары ?асым?лы) 

4. ?аза?та ?ле? атасы –Абай, к?й атасы-??рман?азы десе ?н атасы деп кімді айтамыз? (?міре)   

Келесі ІІІ турымыз?а к?шейік «Шары?тау» - жанк?йерлермен сайыс.

1. «Ресейді? отарлау саясатына шек ?ою, патша ?кіметіні? ??рамына кірмеген, ??ірлерді? дербестігін са?тау, ?аза? жеріне бекіністер мен ?скери шептерді?  салынуын то?тату, ?аза?тарды ?о?ан бектері мен ?скери  шептерді? салынуын то?тату, ?аза?тарды ?о?ан бектері мен хиуа  ханды?ыны? езгісінен азат ету. Б?л к?терілісті?  ?оз?аушы к?ші ?арапайым  шаруалар болды. К?теріліске 80 старшын мен с?лтан ?атыс?ан. (Б?л к?теріліс ?ай жылы болды ж?не оны кім бас?ар?ан.) (Кенесары)  К?терілісті? ма?саты ?аза?тарды? б?рын?ы жерлерін ?айтарып алу, Жайы? ?аза?тарыны? Н?ралы ханны? озбырлы?ына шек ?оюы.

Кіші ж?зге ?атыс?ан  Кіші ж?з рулары: Жа?албайлы, беріш, алаш, байба?ты  К?терілісті байба?ты  руынан шы??ан адам  бас?арады. Ол 1802ж Хиуада ?айтыс болды.

Б?л кім ж?не к?терілісті? бол?ан уа?ыты.(1783-1897) 

 Келесі тур. Шыр?ау

Яссы тобына.

1. Алматы облысы- Б.з.б.  3.мы? жылды?та ?ола д?уірі кезінде  ар?ы ата-бабаларымыз  д?ние мен жаратушыны? т?сінуінде ?ол жеткен рухани  т?жірибелерін  т?рлі  тастар  мен ?ола?а  бейнелеген. Б?лар тас?а салын?ан суреттер-петроглифтер. 

      ?осымша. Елімізді? «М?дени м?ра» ба?дарламасында  тарихи-м?дени ?оры?ты? бірі болып  отыр.

Мына бейнесюжетте  ?андай тарихи ескерткіш  бейнеленген. (Там?алы тас шат?алы)

Испиджаб тобына

1. К?не т?ріктерді? негізгі жазуы руна деп аталды.

Руна жазуыны? ай?ын ?лгілері  Орхан-Енесей  жазба ескерткіштерінде са?тал?ан. Б?л жазулар  Солт?стік Монголядан Орхон ?зені ма?ынан табыл?ан. Осы ??лыптасты тап?ан адамды  ата?ыз.  Жауабы: (Ядринцев)

Ойын ?ортындысын шы?ару