"Н?р себеле , ?лысты? ?лы к?ні"

Та?ырыбы: “Н?р себеле, ?лысты? ?лы к?ні!” Ма?саты: О?ушылар?а ?лысты? ?лы к?ні туралы ж?не д?ниеж?зі халы?тарыны? Наурыз мерекесін тойлауы туралы толы? ма?л?мат беру, хал?ымызды? салт – д?ст?рін, ?дет – ??рпын ?йрете отырып, “Наурыз” ?аза?ты? ?лтты? мейрамы екенін ашып к?рсету. Т?рі: т?рбие са?аты К?рнекілігі: на?ыл с?здер жазыл?ан плакат, слайдтар, ?лтты? киімдер, ?лтты? та?амдар. Т?рбие са?атыны? ж?рісі: 1. Наурыз – думан. 2. Наурыз – жыл басы 3. Д?ние ж?зі халы?тарыны? Наурыз мерекесін тойлау д?ст?рі 4. Наурызда?ы салт – д?ст?рлер 5. Ата – салты? – ?азына?. 1 - ж?ргізуші: ??рметті ?стаздар, о?ушылар, ата – аналар! Сіздерді ?аза?ты? ?лтты? мерекесі ?лысты? ?лы к?ні – Наурыз мерекесімен шын ж?ректен ??тты?таймыз! Б?гінгі бол?алы отыр?ан «Н?р себеле, ?лысты? ?лы к?ні!» атты т?рбие са?атымыз?а ?ош келді?іздер! 2 - ж?ргізуші: ??рметті ?стаздар, о?ушылар, ата - аналар! Сіздерді келіп жеткен к?ктем мерекесімен ??тты?тап, сіздерге шатты? тілей отырып, мерекелік т?рбие са?атымызды ашы? деп жариялаймыз. І. Наурыз – думан ?н: «Наурыз думан» - орындайтын Ке?ес Сайфолла. Аманбек: Уа, жарандар, жарандар! Б?рі? бері ?ара?дар, Берік?али: Аманбысы? арда?ты хал?ым мені? Арда?та Наурыз тойын салты?ды елім. Мереке басы болсын берекені? Игі е?бекті? жемісін б?рі? жегін! Наурыз той?а жинал?ан хал?ым мені? Б?рі?ні? ой?а ал?аны? жар?ын сенім. Б?гінгі той, ерте?гі арда?ты ісі?, ?ажап болсын таппайтын тепе - те?і?. Айдана: Наурыз мейрам ж?ректерге н?р сепкен, Ма?дайымнан с?йіп жатыр к?н - к?ктем. Жары?ымен, шуа?ымен к?н - ана Алып келді жер бетіне г?л к?ктем. ?ош келді?, Наурызым арда?ты Хал?ым са?ан бар ?мітті арнапты Жылда осылай келе берсін жасарып Г?лге б?леп, жыр?а б?леп айма?ты. Са?ыныш: ?иыры жо? мені? байта? далама ?сем, к?ркем ауылыма, ?алама Наурыз келді д?р сілкінтіп жерімді Сырлы ?ніне ??ла? т?рмей болама? Наурыз ?айтып оралды аты да а?ыз, С?рамаймыз ал?ыс та, а?ы да біз ?й – дастархан, даламыз – сахнамыз, ?лы мейрам Наурызды ?арсы аламыз. Би: «?ара жор?а» - орындайтын сынып о?ушылары. ІІ. Наурыз – жыл басы Т?уелсіз биік хал?ымны? Желбіреп туы шал?ысын. ?з Наурыз келіп еліме Жер – Ана бойы бал?ысын. Жа??ырар д?ст?р - салтымны? К?зелсін б?ла? жыл?асы ?астерлі мені? хал?ымны? Мереке Наурыз – жыл басы! – дей келе ендігі кезек Наурыз мерекесіні? шы?у тарихына то?талса?. Динара: Наурыз – ?те к?неден келе жат?ан мейрам. К?ні б?гінге дейін жер шарында?ы к?птеген халы?тарды? д?ст?рлі мейрамына айналып отыр?ан б?л мерекені? ?ашаннан бері тойланып келе жат?анын д?п басып айту ?иын. Б?л к?ні к?н мен т?н те?елетін, жан - жануарлар т?лдеп, адамдарды? аузы а??а тиетін, жер ?стінде шатты? орна?ан к?н. ?аза? елі осы к?нді «?лысты? ?лы к?ні» деп ата?ан. Наурыз с?зі парсы тіліні? «Нау – жа?а», «руз – к?н» деген с?здерінен ?алыптасып, жылды? бірінші к?нін білдірген. Ал ?аза? тілінде «Наурыз» с?зі біріншіден жыл басына байланысты думанды халы?ты? мейрам, екіншіден Наурыз айы, ?шіншіден Наурыз к?ні жасалатын к?жеге ?атысты айтыл?ан. ІІІ. Д?ние ж?зі халы?тарыны? Наурыз мерекесін тойлау д?ст?рі Ж?ргізуші: Бізге ?аза? хал?ыны? Наурыз мейрамын тойлау д?ст?рі м?лім, ал ?зге елдердікі ше? Олар да біз сия?ты б?л мейрам?а аса назар аударып, ерекше к??іл б?ле ме екен? ?ане, бір с?т зер салайы?. Т?рік елі: Ежелгі т?ріктер ?лыс к?ндері жа?а киімдерін киіп, са?ал – м?рттарын т?зеп, шаштарын алады. Алты к?н сада? тартып машы?тан?ан со?, жетінші к?ні алтын те?ге – «жамбы» атып жарысады. Егер кімде - кім жамбыны бірінші боп атып т?сірсе, сол адам?а «бір к?н» патша болу?а, ел билеуге ерік беріледі. Иран елі: Иран патшасы Наурыз к?ні ?ол астында?ы адамдарды? біріне патша шапанын сый?а тартады екен. Тіліміздегі к?ні б?гінге дейін айтылатын. «??л?а бір к?н азатты?» деген с?зде осы бір к?не р?сімге ?атысты болса керек. М?сылман дініне дейін К?нге табын?ан иран елдері Наурыз к?ні с?зіні? бас ?рпі «шинмен» басталатын жеті т?рлі затты дастархан?а ?оятын: шарап, шир (с?т), шырын, шекер, шербет, шам, шона (тара?). Ежелгі иранды?тарды? т?сінігі бойынша шарап – ?рлеу, с?т – п?ктік, т?ттілер – шатты?, шекер – ризалы?, шербет – демалыс пен ?она?жайлылы?, шат от?а табыну, тара? – ?йел с?лулы?ы. Ау?ан елі: Ау?андарда Жа?а жылды мейлінше шатты? – ??рметпен ?арсы алады. Ау?ан елінде “ал?аш?ы т?рен” – “кулькабаши” деп аталатын ??рып бар. Ол бойынша шаруалар егіс ал?абына барып, ал?аш?ы т?рен т?сіреді, ал со?аны? со?ынан сый – ??рметі мол шаруалар еріп ж?реді. Жеті к?н бойына жеті т?рлі жемістерден аса д?мді сусындар жасалады, міндетті т?рде жа?адан киім- кешектер тігіледі, осы?ан орай б?кіл елде жа?а жыл «жа?а киім к?ні» деп аталады. Араб елі: Арабтар мейрам салтын ?згертіп, бас ?рпі «ай» с?зіні? бас?ы ?ріпі –«синнен» басталатын м?лде б?лек ?зге жеті затпен алмастырады: сарымса?, бидай, жиде, сірке суы, рут ш?бі, егеу. Парсы елі: Парсы тілдес халы?тар Наурызды бірнеше к?н тойла?ан. Олар б?л к?ні ?р жерге ?лкен от жа?ып, от?а май ??яды, жа?а ?нген жеті д?нге ?арап, келешек егін жайлы болжам жасайды. Жеті а? кесемен д?ст?рлі ?лтты? к?же «сумала?» ?сынады. Со?а мен жер жыртады, ат шаптырып, жамбы атысып жарысады. Ескі киімдерін тастап, ?стал?ан шыны – ая?ты сындырады. Бір – біріне г?л ?сынып, ?йлеріні? ?абыр?асына д??гелек ою – «к?н» белгісін салады, ?йді? тіреу а?ашына г?л іледі. ?нді елі: ?ндістанда жа?а жыл бір жылда он рет тойлап ?ткізіледі. О?т?стік ?ндістанда б?л той т?рі наурыз айында басталады, ?йлер ?рілген г?лдермен айшы?талады. Наурыз мейрамын ?р ел т?рліше ата?ан. Наурыз мейрамын бирмалы?тар «Су мейрамы», т?жіктер «Г?л гардон», «Б?йшешек», «Г?лнаурыз», хорезмдіктер «Наусарджи», татарлар «Нардуган», буряттар «Сагаан сара?», со?далы?тар «Наусарыз», армяндар «Навасарди», чуваштар «Норис ояхе» деп ата?ан. Би: «?л?исса» - орындайтын Бай?али Дана, М?рат Айзада. IV. Наурызда?ы салт – д?ст?рлер ?аза?ымны? салт - д?ст?рі жа??ыр?ан Т?лімді ой сына?ы, т?рбие к?зі ?алдыр?ан Салт - д?ст?рді арда?тайы? а?айын, ?аза? атты ?лкен, кіші балдыр?ан Жиналыппыз с?тті к?ні б?рімізде ?лкен, кіші, жасымыз, к?ріміз де Т?рлеті?із, ?адірменді ?она?тар