Технологик маданият тушунчаси остида шахснинг ўзида педагогик жараённинг инсонпарварлик қадриятларини, инсонпарварлик йўналишни

1-Мавзу:Таълим жараёнида инновацион ва ахборот-коммуникацион технологиялардан фойдаланиш

• РЕЖА:
• Таълим жараёнида инновацион ва ахборот-коммуникацион технологияларидан фойдаланиш таълими мазмуни.
• Таълим жараёнида инновацион ва ахборот-коммуникацион технологияларини шакллари ва усуллар

• Таянч иборалар:
• Инновация, интеграция, интеллект, ахборот технологиялари,“Электрон ахборот маркази”, “Ижодий муҳит”.

• Таълим жараёнида инновацион ва ахборот-коммуникацион технологиялардан фойдаланиш таълим мазмуни, шакллари ва усулларининг ўзгаришига кучли таъсир кўрсатади. Бу ўзгаришларнинг натижаларини қуйидагича таърифлаш мумкин:
• таълимга нисбатан анъанавий ёндашув ўрнини интеграцион ёндашув эгалламоқда;
• билим олиш анъанавий ўрганиш йўли билан эмас, балки унинг моделини тузиш орқали амалга оширилади;
• ўқувчи таълим жараёнида шунчаки билим ва кўникма олиш эмас, балки билим ва кўникма олиш жараёнида ўқувчининг шахсини шакллантириш таълимнинг мақсадига айланади;
• шахсга йўналтирилган ёндашув ўрнини ўқувчига нисбатан индивидуал психологик ёндашув эгаллайди.

• Мактаб таълимини илғор педагогик технологиялар асосида ташкил этиш, педагогик жамоада таълим инновацияларини излаш, уларни қўллаш натижасида таълим самарадорлигини ошишига эришаётган мактабларнинг тажрибаси шуни кўрсатадики, илғор педагогик технологиялар ва улардан самарали фойдаланишнинг асосий омиллари қуйидагилардан иборат:
• мактаб жамоасида ижодий муҳит яратиш, педагог ходимлар орасида ташаббускорлик ва янгиликка бўлган қизиқишни орттириш;
• таълим соҳасидаги ижодкорлик, янгиликларни қабул қилиш ва кенг ёйиш учун ижтимоий-иқтисодий шароит яратиш;
• ўқитувчиларнинг изланувчанлик фаолиятларини рағбатлантириш, уларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш механизмини ишлаб чиқиш;
• таълим соҳасидаги истиқболли лойиҳаларни, тўпланган янгилик ва илғор тажрибаларни таълим жараёнига сингдириш.

• Таълим тизимини модернизациялашда таълимнинг барча бўғинларида тобора фаол қўлланилаётган илғор педогогик технологияларнинг турли йўналиши ўқувчиларнинг маънавий кучи, қобилиятларини очиш учун мақбул шароит яратиб бермоқда.
• Таълим жараёнини мазмунли ташкил этишда: технология, ахборот, компьютер, мултимедиа, интернет, масофали ўқитиш, ягона ахборот муҳити ва шунга ўхшаш ахборот-коммуникацион технологияларнинг замонавий воситаларидан фойдаланиш ўзининг самарасини бермоқда.

• Педагогик жараён ўз навбатида:
• ташкил этиш;
• ҳамкорликда иш олиб бориш;
• такомиллаштириш;
• таҳлил қилиш;
• қиёслаш;
• умумлаштириш;
• хулоса чиқариш;
• бошқаришни назорат этиш;
• баҳолаш кабиларни ўз ичига олади.

• Таълим муассасаси раҳбарияти ўз фаолиятларини ахборот билан таъминлаш
• Бошқарувга оид қарор қабул қилиш учун раҳбар ўзи бошқараётган жамоа ҳақида ҳамма нарсани билиши зарур. Бу ахборотларни у қайси манбалардан олади? Ушбу манбаларни умумтаълим мактаби мисолида санаб ўтамиз:
• мактаб ҳужжатлари (ўқувчиларнинг шахсий ҳужжатлари тўплами, буйруқлар дафтари, ўқувчилар таркибининг ҳаракат дафтари, педагогик ходимлар шах­сий таркибини ҳисобга олиш дафтари, ўтилмаган ва ўрнига бошқаси ўтилган дарсларни ҳисобга олиш даф­тари ва, табиийки, синф журналлари).
• Иш режалари: умуммактаб иш режаси, услубий шўъбалар иш режаси, синф раҳбарларининг иш ре­жаси.
• Педагогика кенгаши, услубий кенгашлар, услубий шўъбалар йиғилишлари, ота-оналар мажлислари ва ҳоказо баённомалар.
• Ўқув режаси, мавзулар ва дарслар режалари.
• Мактаб ички назорати тадбирлари (дарсларга ва синфдан ташқари тадбирларга кириш, ўқувчилар билимини назорат қилиш, ўқувчилар ўртасида анкета сўровномаларини ўтказиш, педагогик ходимлар билан суҳбатлар ўтказиш).
• Мактаб жойлашган ҳудуддаги маҳалла аҳли, ота-она
• жамоатчилиги фикрини ўрганиш.
• Мактабнинг тумандаги бошқа мактаблар билан
• қиёслаганда, рейтингини ҳисобга олиш ва ҳоказо.

• Нима қилмоқ керак?
• Мавжуд шароитларда мактабларга раҳбарлик қилишда фойдаланиладиган кўрсаткичлар аниқлиги ни оширишнинг қуйидагиларни кўрсатиш мумкин:
• раҳбар холис, объектив маълумотлар олиш муҳимлигини эмас, балки зарурлигини ҳам англаб етиши керак. Холис, объектив маълумотларга таянган ҳолдагина у мақсадга йўналтирилган фаолият юритиши мумкии;
• бу талабнинг муҳимлигини ҳар бир ўқитувчи онгига сингдириш керак, холис, объектив аҳволни билишдан улар ҳам бевосита манфаатдор эканлигини кўрсатиш зарур;
• ўқитувчини ўқувчи фаолияти натижаларини тўғри баҳолашга ўргатиш, ўз фаолиятини объектив, холис баҳолашга ўргатиш керак;
• ички назорат таъсирчанлигини, назорат
• тадбирлари натижаларининг холислигини
• ошириш керак;

• бирон-бир ўқитувчи фаолияти натижаларини баҳолашда имкон борича кўпроқ омилларни таққослаш за­рур: синф журналлари бўйича ўзлаштиришни, маъмурият матнлари бўйича ўтказилган назорат ишлари натижа­ларини тахдил қилиш, дарсларга кириш, имтиҳонлар якунлари, олимпиадаларга қатнашиш, олий ўкув юртларига ўқишга кириш натижалари, маълум фан тўғрисида битирувчи ўқувчиларнинг, ота-оналарнинг фикр-мулоҳазалари;
• истеъмолчиларнинг янада кенгроқ доираси учун ахборотлар олиш

эркинлигини таъминлаш.

Назорат саволлари:

• Таълим жараёнида инновация деганда нимани тушинасиз?
• Масофали таълим жараёнида ахборот-коммуникацион технологиялардан фойдаланиш таълим мазмуни нимадан иборат?
• Ўқувчи ўқитилмайди, у мустақил ўқишга ўргатилади мазмуни нима?
• Барча ўқувчиларнинг ўз
• қобилиятларига яраша
• билимлар олиши кафолатнаши
• нимани англатади?

• ўқувчиларни мустақил ишлашга ва ўзи учун ўқув материалини ўзлаштириши қулай бўлган усуллардан фойдаланишга имкон яратиш;
• ўқув материалларини бажаришга умумий тушунчалар беришда фаннинг ўзига хос томонларини шахснинг ривожланишидаги вазифаларини ажратиб кўрсатиш;
• ўқувчиларнинг нафақат эришган натижаларини, балки ўқиш жараёнини, ўқувчиларнинг ўқув материалини ўзлаштириш вақтида бажараётган фаолиятларини назорат қилиш ва баҳолаб бориш.

• мустақил ва оммавий ижодий фаолият учун шароит яратиш;
• машғулотларда кичик гуруҳларда ишлашни ташкил қилиш (тренинг, имитацион-ролли ўйинлар, диалог);
• Масофадан туриб индивидуал дастурлар ишлаб чиқиш ва улардан фойдаланиш;
• лойиҳалаш методидан фойдаланиб ўқув жараёнини ташкил қилиш;

• ўқувчи фаолиятини фақатгина натижага қараб эмас (тўғри, нотўғри) балки ушбу натижага эришиш жараёнига қараб баҳолаш;
• ўқувчининг қандай усулда ишлашни (масалани ечимини топиш) ўзи танлашга интилишига шароит яратиш, дарс давомида бошқа ўқувчиларнинг иш усулларини таҳлил қилиш, энг қулай усулларни танлаш, ўзлаштириш;

• Ўқувчига тазйиқ ўтказмаслик ҳамда камчилигини бўрттирмаслик, уни янги технологияга қизиқишини ошириш:

• паст ўзлаштириш, ўзини ёмон тутиши сабабларини аниқлаш ва уларни ўқувчининг шахсиятига зарар етказмайдиган тарзда бартараф этиш, ота-оналари билан мулоқотни кучайтириш; дарс жараёнида “мувоффақият муҳитини” яратиш, ўқувчига ўқишда мувоффақият қозонишига ёрдам бериш,унинг ўз кучи ва иқтидорига ишончини орттиришдан иборатдир. Масофадан туруб ўзаро ғолиблик мусобақаларини ташкиллаштириш, уларни масофавий ғолибликка бўлган қизиқишларини ошириб бориш.
• паст ўзлаштириш, ўзини ёмон тутиши сабабларини аниқлаш ва уларни ўқувчининг шахсиятига зарар етказмайдиган тарзда бартараф этиш, ота-оналари билан мулоқотни кучайтириш;
• дарс жараёнида “мувоффақият муҳитини” яратиш, ўқувчига ўқишда мувоффақият қозонишига ёрдам бериш,унинг ўз кучи ва иқтидорига ишончини орттиришдан иборатдир.
• Масофадан туруб ўзаро ғолиблик мусобақаларини ташкиллаштириш, уларни масофавий ғолибликка бўлган қизиқишларини ошириб бориш.

• 3. Ўқувчиларни ҳамкорликда ривожланишига қаратилган топшириқлар (“Ҳамкорликда ижод қилинг”):
• турли технология ва шакллардан фойдаланиб, гуруҳларда ижодий ишлаш: “ақлий ҳужум”, ролли ўйинлар, гуруҳларда ишлаш, проект методи ва бошқалар;
• биргаликда бажараладиган “оддий” ижодий топшириқлар (жамоа билан, жуфтликларда иншо ёзиш, гуруҳларга бўлиб лаборатория ишини ёзиш ва бошқалар);
• Ўқувчиларни масофадан туриб баён ва иншо ёздиришга қизиқтириш ва баҳолаш, энг яхши иншо ёки баён танловларини ташкил этиш.

• гуруҳларда ўқитувчи томонидан ўқувчиларга вазифаларни, ўрнини бўлиб берган ҳолда биргаликда ижодий топшириқни бажариш: гуруҳ бошлиғи, “безатувчи”, экспорт-контролёр ва бошқалар;
• Масофадан туриб ролларни тақсимлаб, ижодий ролли ўйинлар ташкил қилиш (тақсимланган роллар ўзаро боғланган, ижодий намоён бўлишга имкон бериши, индивидуал ва умумий ижодий натижага эришишга қаратилган бўлиши керак) ва уларни баҳолаш;

АДАБИЁТЛАР

1.Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантиришнинг Ҳаракатлар стратегияси тўғрисида” 07.02.2017 йилдаги ПФ-4947-сонли Фармони.

2.Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 6 апрелдаги “ Умумий ўрта таълимнинг ҳамда Ўрта махсус, касб-ҳунар таълимининг давлат таълим стандарлани тасдиқлаш

3.Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 30 сентябрдаги “Мактабгача таълим тизими бошқарувини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида” ПФ-5198-сон фармони

Нодавлат таълим хизматлари кўрсатиш фаолиятини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисидаЎзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 15 сентябрдаги ПҚ-3276-сон қарори