Тігін машинасында ж?мыс жасау?а дайынды?

Саба?ты? та?ырыбы:                Машина ж?мысын орындау?а дайынды?                 

Саба?ты? ма?сат-міндеттері:

А) білімділік:

О?ушылар?а тігін машинасыны? тарихымен, ??рылысымен таныстыру

?) дамытушылы?:

Тігін машинасыны? сырт?ы ??рылысымен таныстыру

Б) т?рбиелік:

Тігін машинасында  ж?мыс істеуге дайындау ?дістерін ?йрету

Саба?ты? типі:

Аралас

Саба?ты? т?рі:

Д?ст?рлі

Саба?ты? ?дістері:

Т?сіндіру ,баяндау, сараманды?

Саба?ты? о?ыту ??ралдары ж?не к?рнекілігі:

Суреттер ,н?с?аулы?,интерактивті та?та

Саба?ты? п?наралы? байланысы:

Сызу, бейнелеу

Саба? барысы:

М??алімні? ?ызметі

О?ушыны? ?ызметі

І. ?йымдастыру б?лімі

-амандасу;

-т?гелдеу;

-о?ушыны? назарын саба? ?а  аудару;

-о?у ??ралдарыны?  дайын ды?ын  тексеру

-амандасу;

-кезекшілік міндетте рін ат?ару;

-саба??а дайындалу;

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру

?ол тігісіні? т?рлерін ата?ыз.

Су б?ріккіш пен д?ке не ?шін ?ажет?

Кесте тігу ?шін ?андай е?бек ??ралдары ?ажет?

К?ктеу,ж?рмеу,к?мкеру,тор тігісі,кесте тігістері

Мата к?йіп ?тік табанына жабысып ?алмау ?шін

Кергі,ине,жіп,мата,?айшы

ІІІ. Жа?а материалды ?абылдау?а дайынды?

          Жан жа?ымыз?а ?араса? киiлетiн киiмдер, ая? киiмдер, с?мкелер, ойыншы?тар, т?рмыста ?олданылатын жи?аздарды? б?рi тiгiн машиналарымен тiгiледi. Кейбiр машиналарды? к?лемi де, салма?ы да ?лкен, ал салма?ы да же?iл к?лемi де кiшi ?алта?а сиып  кететiндей машиналар да  бар. Тiгiн машиналарында т?сек б?йымдарын, iш ж?не сырт киiмдер, был?ары б?йымдарын, авток?лік ?аптарын, спортты? ж?не к?птеген бас?а да б?йымдар тiгiледi. Тiгiн машинасыны? тiгiн м?шелерi жiп, мата, терi, был?ары заттары мен ?зара ?рекеттестiкте  болады.

IV.Жа?а материалды т?сіндіру

 Тігін б?йымдарын дайындау?а арнал?ан жабды?тарды? е? негізгісі – тігін машинасы. Осы тігін машинасыны? шы?у тарихына жалпы ??рылымына, ??рылысына то?тала ?тейк.

      Тiгiн машинасын ойлап табу тарихы ?лкен ?ызы?ушылы? бiлдiрдi. ХV ?асырды? со?ында е? бiрiншi Леонардо да Винчи тiгiн машинасыны? жобасын ?сынды(слайд №3), бiра? ол ж?зеге аспай, 100 жыл ?ткеннен кейiн ХVI ?асырды? ая?ында а?ылшынды? Уильям Ли ?йелiнi? бiзбен то?ы?ан ?олыны? ?имылын ы?ыласпен бай?ай отырып, то?ыма машинасын ойлап шы?арды. 1755 жылы немiс Карл Вейзенталь ?ол тiгiсiнi?  к?шiрмесiн жасайтын  тiгiн  машинасына  патент алды. 1790 жылы а?ылшын Томас Сент етiк тiгетiн тiгiн  машинасына патент алды, машина ?олмен ?имыл?а келтiрiлдi ж?не етiк б?лшектерi инеден ?олмен ы?ыстырылатын едi, ине жылжыт?ыш тiк жазы?ты?та ?айырма-?демелi ?оз?алыс жасайтын. 1808 жылы а?ылшын Т. Сент, Д. Пири  тiгiншiлерге арнал?ан же?iл с?гiлетiн iлмектi т?зу тiгiстi тiгiн машинасын ойлап шы?арды. 1829 жылы француз Б. Тимонье бiр жiптi iлмек тiгiстi тiгiн машинасын ойлап шы?арды. 1834 жылы американец Уолтер Хант ?айы?ты ??рылысы ж?не ине к?зi ?штал?ан тiгiн машинасын ойлап шы?арды, е? бiрiншi ?айы?ты тiгiн машинасы едi, онда жо?ар?ы т?менгi жiп  ?олданылды. Б?нда?ы бiр кемшiлiк ш?лмек механизiмiнде т?менгi жiптi тартып реттегiшi болмады. 1843 жылы У. Хант ж?не Б. Бин ?исы? ине ?олданылатын тiгiн машинасын ойлап шы?арды.

    1844-1845 жылдары американец Элиос Хоу ?айы?ты тiгiн машинасына патент алды, б?л тiгiн машинасында мата арнайы жылжытушы т?т?а т?йреуiштерiне тiгiнен ?адалып орнатылады ж?не бiр т?зу ба?ытпен ал?а ?ана жылжыйтын. До?а т?рiздi ине к?лдене? жазы?ты?та ?оз?алды, ал ?айы? то?у станогiнi? ?айы?ы сия?ты ал?а-арт?а жылжып отырды.

Кейiнгi тiгiн машинасын ойлап табушылар жетiлдiре т?седi.

 1851 жылы Исаак Зингердi? бiрiншi тiгiн машинасында ине тiгiнен орналастырыл?ан, мата табанмен к?лдене? платформа?а ?ысылып жылжитын болды, ал мата тiстi д??гелек к?мегiмен,  со?ыра  тiстi пластинка (рейка) к?мегiмен жылжы?ан. Исаак Зингердi? ойлап тап?ан тiгiн машинасы ?азiргi заман тiгiн машиналарыны? т?рiне келтiрiлдi. Осы кездерде Еуропада тiгiн машиналарын шы?аратын ?ндiрiстер пайда бола бастады.                                                                                     

Т?рмысты? тігін машинасы ?зіні? ??рылымы, техникалы? м?мкіндігі ж?не сырт?ы к?рінісі бойынша т?рліше болып келеді. Біра? оларды? ??рылысы, реттеуі ж?не пайдалану ережелеріні? к?пшілігі орта?. Тігін машинасыны? ?ол машина, ая? машина ж?не электр машина деп аталатын т?рлері бар.

 Тігін машинасында ж?мыс жасаудан б?рын оны ж?мыс?а ?зірлейді.Жо?ар?ы ж?не т?менгі жіптерді ?ткізеді,тігісті? ?зынды? ж?рісін фрикциялы? винт ар?ылы реттеп отырады.Егер махавик д??гелекті айналдыр?анда ине  ?оз?алса ол ж?мыс істеуге дайын бол?аны.Бос ж?рісте махавик д??гелек айналып ине ?оз?алмайды.Жіпті инеге  машина?а д?рыс ?ткізбесе  машина д?рыс ж?рмейді.Т?менгі жіпті ш?рікке кигізеді,жіпті? тартылысын реттеп  отыру ?шін ш?рікті? ?абын ?олданады.

Тігін машинасыны? жо?ар?ы жібін ?ткізу ережесі.

-Тігін машинасын ж?мыс ?алпына келтіріп инені жо?ары к?теріп ?ой.

-Жіпті ?орабымен арнайы шегеге кигізіп ,?ажетті тетіктерден ?ткіз

-Жіпті жо?ары жіпті? тартылуын реттейтін екі са?инаны? арасынан компенсациялы? серіппені? ілмегінен ?ткіз.

-жіпті инеге саба?тау.

Тігін машинасыны? т?менгі жібін  ?ткізу ережесі.

-Жібі орал?ан ш?рікті ?абына кигіз.

-Жіпті ш?рік ?абыны? жіпті тартып т?ратын серіппесіні? астынан ?ткіз.Жіпті? ?шын 10-15 см арты? ?алдыр.

-Ш?рікті тігін машинасыны? асты??ы ??рыл?ысына орналастыр,сырт еткен дыбыс естілгенде ш?рік д?рыс орналас?аны.

-Ысырмалы ?а?па?шаны жауып,инені жо?ары-т?мен ?оз?ап т?менгі жіпті суырып шы?ару керек.Жо?ар?ы жіп пен т?менгі жіпті? ?шын тартып,табан астынан кері  жібер.

Y. Сараманды? б?лім

  ?ажетті ??ралдар:

?ауіпсіздік ережесін ?айталау

Ж?мысты? барысы:

Тігін машинасыны? ??рылысымен таныстыру

VІ. ?орытындылау

1.Тігін машинасында д?рыс отыру ережелері ?андай?

2.Тігін машинасыны? жо?ар?ы жібін ?ткізу ережесі ?андай?

3.Тігін машинасыны? т?менгі жібін ?ткізу ережесі ?андай?

4.Тігін машинасыны? ??рылысын айтып бері?дер

 VІІ. ?йге тапсырма

Тігіс т?рлерін орындау

VІІІ.Ба?алау