Վիտամիններ ,դասակարգումը

ՎԻՏԱՄԻՆՆԵՐ

Վիտամինները  ( լատ. ՝ vita կյանք բառից),  կենսաբանորեն  ակտիվ օրգանական միացություններ են, որոնք անհրաժեշտ են օրգանիզմի բնականոն  նյութափոխանակության  ու  կենսագործունեության համար և այդ առումով անփոխարինելի են։

Հայտնի են շատ վիտամիններ ,դրանք նշանակում են լատինական այբուբենի

մեծատառերով

Որևէ վիտամինի անբավարարությունը կամ բացակայությունը հանգեցնում է նյութափոխանակության խանգարումների, որոնց հետևանքով նվազում է մարդու աշխատունակությունը, դիմադրողականությունը տարբեր  հիվանդությունների ,  շրջակա միջավայրի  անբարենպաստ գործոնների նկատմամբ։

Վիտամինի քանակի խանգարում

Վիտամինի պակաս - 

Վիտամինի ավելցուկ - 

Վիտամինի բացակայություն - 

A վիտամին (ռետինոլ)

Անհրաժեշտ է լիարժեք տեսողության և օրգանիզմի բնականոն աճի համար։

Անբավարարության Դեպքում

Լուսավախությունն է, գիշերային կուրությունը (հավկուրություն)

Չարաշահման Դեպքում

Հիպերվիտամինոզ

Տարեց կանանց մոտ զգալիորեն բարձրացնում է ազդոսկրի վզիկի կոտրվածքի հավանականությունը :

( թունավորման երևույթներ՝ սուր գլխացավ, սրտխառնոց, փսխում, փորլուծություն կամ փորկապություն: )

  Հղիության առաջին եռամսյակում

(Կարող է բնածին արատների ձևավորման պատճառ լինել : )

A Վիտամինի ֆունկցիանները

• A վիտամինի առկայությունը երկարացնում է կյանքը, նույնիսկ  ՁԻԱՀ -ով հիվանդների։

• A վիտամինն արագացնում է ապաքինման գործընթացը և նվազեցնում ինֆեկցիաների վտանգը

.A վիտամինը լորձաթաղանթների և էպիթելային բջիջների հետ ունեցած իր սերտ կապի շնորհիվ, շահավետ ազդեցություն է թողնում թոքերի գործունեության վրա, ինչպես նաև հանդիսանում է կարևոր լրացում աղեստամոքսային որոշ հիվանդությունների բուժման կոմպլեքսում ( խոց , կոլիտ)

Էպիթելային բջիջների

A վիտամինը մասնակցում է ստերոիդալ հորմոնների սինթեզին (այդ թվում  պրոգեստերոնը ), սպերմատոգենեզին, հանդիսանում է  վահանաձև գեղձի  հորմոնի՝ թիրոքսինի թշնամին։

  Վ ահանաձև գեղձ

A Վիտամինի Աղբյուրներն են

Բուսական

  Գ ազար ,  դդում ,  քաղցր պղպեղ ,  ծաղկակաղամբ ,  քաղցր կարտոֆիլ ,  կանաչ սոխ ,  սպանախ  :

Ք աղցր պղպեղ

Դ դում

  Գ ազար

Ք աղցր կարտոֆիլ

  Ծ աղկակաղամբ

Կ անաչ սոխ

Կենդանական

Ձկան յուղ,  լյարդ ,  ձկնկիթ ,  կաթ ,  մարգարին , թթվասեր,  կարագ , կաթնաշոռ,  պանիր , ձվի դեղնուց

Կ աթ

Ձկան յուղ

Ձ կնկիթ

Ձվի դեղնուց

Կ արագ

Պ անիր

B12-Ցիանկոբալամին

B9-Ֆոլացին

Վիտամին B

B1-Թիամին

B1 -Թիամին

Կարևոր նշանակություն ունի ածխաջրերի փոխանակության գործընթացում:

Բացակայության Դեպքում

Բազմանյարդաբորբ

Թուլանում Է աղիքների գալարածածքը

Օրգանիզմը Թիամին Ստանում Է սննդի հետ ,իսկ որոշ քանակությամբ գոյանում

աղիքների միկրոօրգանիզմի կողմից :

B1 վիտամինը պարունակում է

• Խմորասնկերում հատակապես գարեջրի
• Հացի կվասում
• Բույսերում հիմնականում Ցորենի սաղմում և թեփում

Հացի կվաս

Գարեջուր

Ցորեն

Վիտամին B1-ով հարուստ են

• Սոյան
• Հնդկացորենը
• Եգիպտացորենը

Սոյան

Հնդկացորենը

Եգիպտացորեն

Վիտամին B1 Անբավարարության կլինիկական Դրսևորումը

• Ախորժակի աստիճանաբար կորուստ,մարսողության խանգարում:
• Սրտխառնոց,մկանային թուլություն,քաշի արագ անկում:
• Շարժումները առաջացնում են հևոց և սրտխփոց

Վիտամին B12 Ցիանկոբալամին

• Ազդում է արյունագոյացման վրա
• Խթանում է արյան մակարդելիությունը
• Մասնակցում զանազան ամինաթթուների և նուկլեինաթթուների սինթեզման
• Նպաստում ածխաջրերի և ճարպերի նյութափոխանակությանը

Ցիանկոբալամինը բարերար ազդեցություն Է թողնում

• Լյարդի գործունեության վրա
• Կարգավորում է նյարդային համակարգի աշխատանքը
• Աղեստամոքսային համակարգերի աշխատանքը

Նյարդային համակարգ

Լյարդ

Անբավարարության Դեպքում B12-ի

•   Սակավարյունության
• Խաթարել նյարդային համակարգի բնականոն աշխատանքը
•   Ընդհանուր թուլություն
• Գլխապտույտներ
• Հևոց
• Ախորժակի անկում

Բուսական աշխարհում ցիանկոբալամինի պաշարներ չկան։

Մարդու օրգանիզմում ցիանկոբալամինի հիմնական պաշարները լրացվում են կենդանական ծագման սննդամթերքից` տավարի լյարդից, ձկան մսից, ծովամթերքից, մսից և կաթնամթերքից։

Տավարի լյարդ

Կաթնամթերք

Վիտամին C Ասկորբինաթթու

Վիտամին C-ի կառուցվածքը բնորոշ է  ենդիոլ  ձեւի առկայությամբ, որն իր կառուցվածքով մոտ է  գլյուկոզին :

C վիտամինի  մոլեկուլի  կառուցվածքի սխեման :

  Արյան մեջ վիտամին C-ի մի մասը միացած է սպիտակուցների հետ, մյուս մասը գտնվում է ազատ վիճակում: Հյուսվածքներում ասկորբինաթթուն սպիտակուցների հետ միացած վիճակում է: Այն ամենաշատը պարունակվում է  մակերիկամներում ,  լյարդում  եւ  թոքերում : Վիտամին C-ի գլխավոր հատկությունն է դրա հեշտ օքսիդացումը եւ վերականգնումը :

Կարևոր նշանակություններ

1.Աղիքներում վիտամին ցե վերականգնվում է Fe 3+ - ը Fe 2+ - ի, նպաստում է դրա ներծծմանը, արագացնում է երկաթի ձերբազատումը  ֆերիտինից ,

2.Բարձրացնում է օրգանիզմի դիմադրողականությունը :

Վիտամինի անբավարարություն

Արագ հյուծվածություն

  Օ րգանիզմի դիմադրողականության   անկում:

Սրտային անբավարարություն ,  հեւոցներ

Վիտամին C պարունակում է

Թարմ մրգերը՝  մասուրի  պտուղները,  չիչխանը ,  սեւ հաղարջը ,  կիտրոնը ,  նարինջը ,  խնձորը ,

Մ ասուրի   պտուղներ

Ս եւ հաղարջ

Չ իչխան

Բանջարեղենը՝ թարմ  կարտոֆիլը , կանաչեղենը,  լոլիկը , թթու  կաղամբը :

ՇՆորհակալություն