ԴԱՆԻԵԼ ՎԱՐՈՒԺԱՆ 1884-1915
«Դանիել Վարուժան մեծագույն փառքերեն մեկն է մեր քնարերգության, եթե ոչ մեծագույնը »:
Հակոբ Օշական, գրող
- Դանիել Վարուժանը (իսկական ազգանունը՝ Չպուգքյարյան) 1896–1902 թթ-ին սովորել է Կոստանդնուպոլսի Մխիթարյան, ապա՝ Գատըգյուղի (թաղամաս` Կոստանդնուպոլսում) վարժարաններում: Այդ տարիներին նրա վրա ծանր տպավորություն են թողել աբդուլհամիդյան ջարդերը, որոնք հետագայում դարձել են բանաստեղծի ստեղծագործության հիմնական թեմաներից:
- 1902–05 թթ-ին Վարուժանն ուսանել է Վենետիկի Մուրատ-Ռափայելյան վարժարանում: Բանաստեղծին գրավել է Վերածնության շրջանի հզոր մշակույթը, խորապես ուսումնասիրել է նաև Հայաստանի պատմությունը, հին ու նոր գրականությունը:
- 1909 թ-ին Վարուժանն ավարտել է Գենտի (Բելգիա) համալսարանը, վերադարձել հայրենիք և մինչև 1911 թ. դասավանդել է Սեբաստիայի Արամյան վարժարանում, 1911–12 թթ-ին՝ Թոքաթի (այժմ՝ Եվդոկիա) ազգային ճեմարանում, 1912–15 թթ-ին եղել Կոստանդնուպոլսի Լուսավորչյան վարժարանի տնօրեն: Նա ժամանակի հայ առաջադեմ մանկավարժներից էր:
։ Դ․Վ․ " width="640"
1905թ․ ընդունվում է Բելգիայի Գենտի համալսարան։ 1958թ․Գենտի համալսարանի գրադարանի դահլիճում ամրացվել է հուշատախտակ ՝ Վարուժանի դիմաքանդակով և հայերեն, ֆրանսերեն ու ֆլամանդերեն արձանագրությամբ այն մասին, որ նա 1905–09 թթ-ին սովորել է այդ համալսարանում:
Երբոր երազը կ՛ապրի ,
Երբոր երազն անմահ է։ Դ․Վ․
1909թ. - 1912թ. - 1921թ. - (հետմահու) " width="640"
Տասը տարվա ընթացքում գրել է 4 գիրք , որոնք հրատարակվել են՝
1906թ. -
1909թ. -
1912թ. -
1921թ. - (հետմահու)
«Ցեղին սիրտը» (1909 թ.) ժողովածուի մեջ գերիշխողը հայրենասիրական ոգին է. մեկտեղվել են ցեղի մորմոքն
ու արյան ընդվզումը ,
ապրելու հավատն ու մարդասիրությունը:
«Դանիել Վարուժանի .... «Ցեղին սիրտը» ժողովածուն աղոթագիրք էր ամեն մի ապստամբի համար այնտեղ՝ Թուրքահայաստանում, որտեղ գոյության իրավունքը թաթախված էր արյան մեջ՝ Եվրոպայի բարեմաղթությամբ:
Նրա երգերը բազում հերոսներ ծնեցին, նրա խոսքը գործի վերածվեց »:
Սերգեյ Գորոդեցկի, ռուս բանաստեղծ, թարգմանիչ
։ Դ. Վարուժան " width="640"
որ հայրենիքը ինծի պես արարած մը
ծնած ըլլալուն գոնե չզղջա։ Դ. Վարուժան
բանաստեղծության ̀ իբրև մեր հայրենիքի փառավոր անցյալին, ողբերգական ներկային և բոցեղեն ապագային նվիրված հայրենասիրական երգ, կդաստիարակվեն ազգային արժեքների և խորհրդանիշերի հանդեպ հպարտության զգացումով, կստանան գեղագիտական գիտելիքներ, կկարողանան վերլուծել բանաստեղծությունը, մեկնաբանել գաղափարը, առանձնացնել կարևոր մտքերը: " width="640"
ՁՈՆ
- Դասի նպատակը՝
- աշակերտները կիմանան Վարուժանի բանաստեղծության ̀ իբրև մեր հայրենիքի փառավոր անցյալին, ողբերգական ներկային և բոցեղեն ապագային նվիրված հայրենասիրական երգ,
- կդաստիարակվեն ազգային արժեքների և խորհրդանիշերի հանդեպ հպարտության զգացումով,
- կստանան գեղագիտական գիտելիքներ,
- կկարողանան վերլուծել բանաստեղծությունը, մեկնաբանել գաղափարը, առանձնացնել կարևոր մտքերը:
- Կարդալ 1-ին և 5-րդ, հետո 2-րդ և 4-րդ տողերը:
Եղեգնյա գըրչով երգեցի փառքեր. — Քեզի ընծա՜, իմ հայրենիք — Սոսյաց անտառեն էի զայն կըտրեր… սոսիների — Քեզի ընծա՜, հին հայրենիք — Եղեգնյա գըրչով երգեցի քուրմեր. Ընդ եղեգան փող լու’յս ելաներ:
ՓԱՌՔ ՀԱՅՐԵՆԻՔ ՔՈՒՐՄ
ԼՈՒՅՍ
Սոսյաց անտառ–
սոսի(չինար) ծառը հին Հայաստանում եղել է պաշտամունքի առարկա: Այն համարվել է սուրբ ծառ: Այդ ծառին նվիրված հեթանոսական տաճար է եղել էրեբունիում (Արին - Բերդ), իսկ մայրաքաղաք Արմավիրը շրջապատված է եղել սոսիների պուրակով,որոնց տերևների ձայնից քրմերը գուշակություններ են արել:
, առասպելը " width="640"
Ընդ եղեգան փող լույս ելաներ
տաճարներ
Փառք
ծովից ծով
Տիգրան Մեծ
Քուրմեր
Հին հայրենիք
հպարտություն
հեթանոսություն
Հայկ
Վահագն
Գողթան երգեր
Հիշել՝ Մ․Խորենացի, , առասպելը
, Գր Զոհրապ, " width="640"
Եղեգնյա գըրչով երգեցի կարոտ. — Ձեզի ընծա՜, հայ պանդուխտներ — Ան տարաշխարհիկ բույսի մ’էր ծըղոտ… այլ աշխարհի — Ձեզի ընծա՜, հեգ պանդուխտներ — խեղճ Եղեգնյա գըրչով երգեցի հարսեր. Ը նդ եղեգան փող ո՛ղբ ելաներ:
կարոտ, հայ պանդուխտ, հարս
ողբ
Հիշել՝ Մ․ Գալշոյան, , Գր Զոհրապ,
, Գր Զոհրապ, " width="640"
Ը նդ եղեգան փող ո՛ղբ ելաներ
կարոտ
միայնություն
Օտար երկիր
հեգ պանդուխտ
հարս, կին, երեխա
տարագիր
արտագնա աշխատանք
վերադարձ
անորոշություն
- Հիշել՝ Մ․ Գալշոյան, , Գր Զոհրապ,
։ Բացատրել նշված տողը / առաջադրանք աշակերտին / " width="640"
Եղեգնյա գըրչով երգեցի արյուն. — Ձեզի ընծա՜, սուրի զոհեր — Ան ծլած էր մոխրի մեջ իբրև կընյուն … եղեգնախոտ — Ձեզի ընծա՜, կրակի զոհեր — Եղեգնյա գըրչով երգեցի վերքեր. Ընդ եղեգան փող սի՛րտս ելաներ:
Արյուն , սուրի զոհեր , կրակի զոհեր , վերքեր
«Ընդ եղեգան փող սի՛րտս ելաներ։
Բացատրել նշված տողը / առաջադրանք աշակերտին /
ԸՆԴ ԵՂԵԳԱՆ ՓՈՂ ՍԻՐՏՍ ԵԼԱՆԵՐ
եղեռն
ջարդ
նախճիր
Սուրի զոհեր
արյուն
ողբերգություն
տառապանք, ցավ
ցեղասպանություն
անմեղ զոհեր, մահ
հիշողություն
գաղթ
" width="640"
Եղեգնյա գըրչով որբ տունս երգեցի. — Քեզի ընծա՜, հայր ալեհեր – Ցամքած աղբյուրեն մեր զայն հոտեցի … կտրեցի — Քեզի ընծա՜, մայր կարեվեր — ծանր վիրավոր Եղեգնյա գըրչով օջախս երգեցի. Ընդ եղեգան փող ծու՛խ ելաներ:
Որբ տուն, ալեհեր հայր, կարեվեր մայր
Բացատրել վերջին 2 տողերի իմաստը / առաջադրանք աշակերտին /
Հիշել՝ Հ․ Սահյան,
Ընդ եղեգան փող ծու՛խ ելաներ
լքված
ալեհեր հայր
կարեվեր մայր
Որբ տուն
աղոթք
ավերված
լաց
ծխանի ծուխ
օջախ
Վարուժանի «Ձոնը» վշտի և կարոտի, ծանր ապրումների և զորեղ զգացումների ամբողջություն է: Բանաստեղծությունն ավարտվում է խոր հավատով ու պայքարի ոգեշունչ խոսքերով.
Ու պայքա՜ր, պայքա՜ր, պայքա՜ր երգեցի. — Ձեզի ընծա՜, հայ մարտիկներ — Գրիչս եղավ անթրոց սըրտերու հնոցի… — Ձեզի ընծա՜, քաջ մարտիկներ — Եղեգնյա գըրչով վըրեժ երգեցի. Ընդ եղեգան փող բո՛ց ելաներ:
Պայքար , հայ մարտիկ , վրեժ
անթրոց- կրակխառնիչ
Ընդ եղեգան փող բո՛ց ելաներ․․․
ՀԱՅ ՄԱՐՏԻԿՆԵՐ
վրիժառու
քաջ
ընկերասեր
անձնազոհ
նահատակ
համարձակ
հայրենասեր
կարոտ- արյուն- որբ տուն- վրեժ 2. Մեկ նախադասությամբ ամփոփել յուրաքանչյուր տան գաղափարը։ 1․ Փառքեր երգելիս եղեգան փողից լույս է ելնում։ 2․Երբ կարոտ է երգում, մեր եղեգան փողից ողբ է ելնում։ 3․Արյուն երգելիս եղեգան փողից սիրտն է ելնում։ 4․ Երբ որբ տունն է երգում, եղեգան փողից ծուխ է ելնում։ 5․Պայքար ու վրեժ երգելիս եղեգան փողից բոց է ելնում։ " width="640"
Իմաստավորում
1. Գտնել բանաստեղծության բառերի ներքին կապը։
Փառք - կարոտ- արյուն- որբ տուն- վրեժ
2. Մեկ նախադասությամբ ամփոփել յուրաքանչյուր տան գաղափարը։
1․ Փառքեր երգելիս եղեգան փողից լույս է ելնում։
2․Երբ կարոտ է երգում, մեր եղեգան փողից ողբ է ելնում։
3․Արյուն երգելիս եղեգան փողից սիրտն է ելնում։
4․ Երբ որբ տունն է երգում, եղեգան փողից ծուխ է ելնում։
5․Պայքար ու վրեժ երգելիս եղեգան փողից բոց է ելնում։
Կշռադատում
Ի՞նչ էի տեսնում
Ի՞նչ էի լսում
Ի՞նչ էի զգում
Ի՞նչ իմացա