Мектеп психологыны? дарынды о?ушылармен ж?мысы
?ай мемлекетті? дн негізгі тірегі-білімді де білікті,іскер де белсенді адамдар.Сонды?тан,?о?ам талабына сай ол ?о?амды к?ркейтетін,дамытатын жастар т?рбиелеу е? ма?ызды м?селе екені даусыз.Жас жеткіншекті? бойында?ы таби?ат берген ерекше ?абілетті,дарындылы?ты тану,оны? одан ?рі дамуына ба?ыт-ба?дар бере білу-ерекше ?иын іс.Алайда,б?л мектеп психологтарыны? басты парыздарыны? бірі.Ендеше,баланы заманына ?арай икемдеп,?з заманыны? озы? ?негесін санасына сі?іріп,оны жан-жа?ты дамыту б?гінгі к?нні? басты талабы.Дарынды балаларды о?ыту мен т?рбиелеуді ?йымдастыруда?ы басты міндет-дарындылы?ты? ерекшеліктерін аны?тау мен ай?ындау.
Дарынды баланы аны?тау,дамыту,о?ан ?олдау к?рсету ?азіргі уа?ытта білім ж?йесіндегі ?ол?а алып жат?ан ?зекті м?селе екеніне ?арамастан мектепте дарынды о?ушылармен ж?мыс ж?ргізудегі ?арама-?айшылы?тар кездеседі.
-Дарынды баланы аны?тау,дамыту ж?не о?ыту?а арнал?ан ?дістемелік о?улы?тарды? азды?ы;
-Дарынды о?ушымен м??алім ?зіні? жина?та?ан ж?не семинарларда ал?ан т?жрибиесіні? де?гейінде ?ана ж?мыс жасауы;
-Ж?мыс н?тижесі талдау,ба?ылау,??гімелеу барысында м??алімдер мен ата-аналарды? арасында?ы байланысты? т?мендігі;
Т?рлі а?парат алу к?здерін пайдаланып,бала ?абілетін ке? к?лемде ?амту?а м?мкіндікті? жо?ты?ы;
Мектептегі психологиялы? ?ызмет орталы?ы-дарынды о?ушыны о?у ?дерісінде м??аліммен бірдей субьект ретінде танып,дара т?л?а ретінде ?абылдап,?арым-?атынасын жетілдіріп,о?ушыларды? танымды?-сезімдік ?иынды?тарын , практи?алы? іс-?рекеттерін білуге жа?дай жасайды.
Д.Ж.Рензули бойынша дарындылы? дегеніміз –?ш байланысты? ?йлесімділігі жо?ары интелегенттік, креативтілік ж?не н?тижеге жетудегі ынталылы?.Осы ?ш ?асиетті? біреуі болмаса , адам дарын ретінде ?алыптаспайды.Интелегенттікті? жетіспеуінен адам жа?сы н?тижеге жете алмайды. Н?тижеге жетем деген ынтасы болмаса н?тиже де болмайды.Ал,креативтілік нашар болса ,ондай адам тек орындаушылы? ?асиетпен шектеледі.
Л.А.Венгерді?,Г.В.Бурменскаяны? «Дарынды балалар» е?бегінде «Егер о?ушы кез келген енбегінде,шы?армашылы? ж?мысында жо?ары к?рсеткішке жетіп,?з ??рбыларынан ерекшеленсе ондай окушы дарынды болатынын айтады»
Дарынды о?ушыларды? ерекшеліктері:
1.Ойлау ерекшелігі;
-Шапша? ойлау,тез н?тижеге жету,тез ілгерлеуі;
-?деттен тыс ?ызы?ушылы? сауалды к?п ?ойып, жауап іздеудегі ?лкен талабы.
2.Ішкі сезім ерекшелігі:
Сезім м?шелеріні? ерекше ?абылдауы .
-Жан д?ниесіні? тере?дігі;
-Кейбір п?ндер бойынша ?те ?здік ?лгерім таныту.
3.?леуметтік т?р?ыдан ерекшелігі:
-?з талап тілектерін орындау,адамгершілік м?селесінде ерте даму;
4?Академиялы? т?р?ыда?ы дарындылы? аясында:
-О?уды есте ?за? са?тап ,жа??ырта алады ;
-Математика п?нінде о?ушы ?лшеу,сызу,математикалы? ??ымдар арасында?ы байланыстарды ашу?а берілген тапсырмаларды зор ?ызы?ушылы?пен орындап,математикалы? белгілерді есте са?тап, ?здеріне ?ажет жа?дайда ?олдана алады ;
-Шы?амашылы? ж?мыстарда м?селені ?з бетімен шеше алады,к?бінесе ?зі ты? н?рсе жасайды
Дарындыларды? ішінде де ?лгерімі т?мен немесе ?лгермейтін о?ушылар кездеседі.Оны? себебі:
1.Талапты?,мотивацияны? т?мендігі;
2.Ж?мыс істеу ??штарлы?ыны? т?мендігі;
3.Білім ?абылдауды? д?рыс ?йымдастырылма?анды?ы.
Осы себепте,о?ушылар бір сатыдан екінші саты?а к?терілгенде мектеп «неврозына» шалды?ып кетпеу ?шін мектеп психологтары ?лкен ж?мыс ат?аруы тиіс.
Белгілі а?ылшын психологы П.Торрансты? зерттеуі бойынша ?исынсыз с?ра?тар коятын ?з ж?мысымен ?ана айналысатын ?р н?рсеге к?з?арасы б?лек ,осы сия?ты ?асиеттер о?ушыларды? шы?армашылы? дарындылы?ын к?рсететін ж?не оны? нашар о?итын о?ушыларды? арасында да аз емес екенін ай?ында?ан.Дарындылы? белгілі бір ?рекет негізінде ерекше жетістікке жеткізетін адам ?абілеті дамуыны? жо?ар?ы де?гейі. Дарынды балаларды аны?тау баланы? дамуын та?даумен байланысты ?за? процесс.
О?ушыны? дарындылы?ын аны?тауда т?мендегідей ?діс-т?сілдерді ?олданамыз:
- Баланы? отбасы жа?дайын зерттеу;
- Шы?армашылы? ?абілетін аны?тау;
- Сауалнамалар психодиагностикалы? тренингтерді ?ткізу;
- Ата анасымен с?йлесу
- П?ндік олимпиадиялар?а ?ылыми жоьа жарыстарына ?атыстыру;
Дарынды о?ушылармен ж?мыс барысында ?олданылып ж?рген психологиялы? ?дістемелер т?мендегідей
- Интелектуалды? м?мкіншілігін аны?тау?а арнал?ан тест
- О?у мотивін аны?тау сауалнамасы;
- Интелектуалды? ?абілет корсеткіші
- С?зді? логикалы? ойлау де?гейі
- А?ыл-ой дамуыны? мектептік тесті
- Интелект тест
- Торренс ?дістемесі адам ба?ыттылы?ы
9.холланд ?дістемесі
10.Л.Г.Матвеева «Баланы?провилдік ?ызы?ушылы?ын аныктау»
11.Жалпы дарындылы?ты ба?алау
12. «дарындылы? картасы»?дістемесі
Дарынды балармен ж?мыс жасау барысында ?лкен н?тижеге жетуге болады.Оларды? бойынан табылатын асыл ?асиеттерді? ?мірге ??штарлы?ты?,биік ізгілікті? кілті-мы?ды жы?атын білімінде.
Жа?а?зен ?аласында?ы № 7 орта мектеп басшысыны? т?рбие ісі ж?ніндегі орынбасары Г.Х.Каримова
230
152 509 
