Deňleme we onuň çözülişi

Tema:Deňleme we onuň çözülişi

Eger deňlikde bahasy tapylmaly harp bar bolsa, oňa deňleme diýilýär.

Deňlemäni çözmek diýmek, näbelliniň ornuna goýlanda ony dogry deňlige öwürýän sany tapmak diýmekdir.

Mysal üçin: x+8=18 x-5=4 19-y=12

x=18-8 x=4+5 y=19-12

x=10 x=9 y=7

10 san x+8 = 18 deňlemäniň köküdir, sebäbi 10+8=18 deňlik dogry deňlikdir.

Mesele. Tereziniň çep okarasynda garpyz hem-de 2 kg çeküw daşy,

sag okarasynda 5 kg çeküw daşy bar. Terezi deňagramlylyk ýagdaýynda

dur. Garpyzyň, massasy näçä deň?

X+2=5 x=5-2 x=3 Garpyzyň agramy-3 kg

1-nji mysal. х + 12 = 78 deňlemäni çözmeli.

Çözülişi. Näbelli goşulyjy jemden beýleki goşulyjynyň aýrylmagyna

deňdir; х = 78 – 12, ýagny х = 66. 66 san х + 12 = 78 deňlemäniň

köküdir, çünki 66 + 12 = 78.

Näbelli goşulyjyny tapmak üçin, jemden belli goşulyjyny aýyrmaly.

2-nji mysal. y – 8 = 11 deňlemäni çözmeli.

Çözülişi. y san 11 we 8 sanlaryň jemine deňdir: y = 11 + 8, ýagny

y = 19. 19 san y – 8 = 11 deňlemäniň köküdir, çünki 19 – 8 = 11.

Näbelli kemelijini tapmak üçin, kemeldiji bilen tapawudy goşmaly.

3-nji mysal. 15 – z = 9 deňlemäni çözmeli.

Çözülişi. 15 san z bilen 9- yň jemine deňdir: z + 9 = 15. Bu deňlemeden

näbelli goşulyjyny tapýarys; z = 15 – 9, ýagny z = 6. 6 san 15 – z = 9

deňlemäniň köküdir, çünki 15 – 6 = 9.

Näbelli kemeldijini tapmak üçin, kemelijiden tapawudy aýyrmaly.

210-njy gönükme.

1)x+37=85 2)156+y=218 3)85-z=36 4)m-94=18 5)2041-n=780

x=85-37 y=218-156 z=85-36 m=18+94 n=2041-780

x=48 y=62 z=49 m=112 n=1255

211-nji gönükme.

a)x+27=75 b)x-9= 25 ç)x-45=35 d)322-x=275

x=75-27 x=9+25 x=35+45 x=322-275

x=48 x=34 x=80 x=47