Дуйно калкынын географиясы

Дуйно калкынын географиясы

Тузгон:Махмудшаева Кызсайкал

Калктын саны жана осуу арымы:

19-кылымдын башынан тартып ушул кунго чейин дуйнодо 2 минден ашык эл каттоо жургузулгон.Азыркы учурда онуккон олколордун кобу 10 жылда бир жолу эл каттоо жургузуп турат.Демограф-статисттердин эсептоолору боюнча адамзаттын буткул тарыхында Жер бетинде 80 млрд адам торолгон.Бирок ошол тарыхтын башынан аягына чейин калктын осушу эн эле жай.Акыркы мин жылдын ичинде биринчи жолу калктын санынын эки эсе кобойуусу учун 600 жыл моонот керек болгон.,экинчи жолу 230,учунчусундо 100жылга жакын,ал эми тортунчу жолкусунда 40 эле жыл талап кылынган.Демек, дуйно калкы 20 кылымдын аягындагыдай оскон эмес.

Калктын санынын кобойушу:

1950-жылы калктын саны 2,5млрдга жетсе,1987-жылы-5млрд,ал эми 1999-жылдын 12-октябрында 6 млрдга жеткен.Кыйыр эсептоолордун натыйжасында 6 жылдын ичинде дуйнонун калкы дагы 400млнго кобойду.

Это изображение , автор: Неизвестный автор, лицензия: CC BY-SA

Калктын осушу жонундо тушунук

2

Калктын кайра онугуп толукталышы-деген,калктын узгултуксуз жанырып туруусун,алардын муун алмашуусун камсыз кылган торолуу,олум-житим жана табигый осуш процесстеринин чогулган тушундурмосу.

Калктын табигый осушунун негизги корсоткучтору-торолуу жана олум-житим,алардын айырмасы,б.а. Торолгондордун санынан олгондордун санын алып таштаса,калктын табигый осушу келип чыгат.

Торолуу,олум-житим,калктын табигый осушу-негизинен биологиялык процесс.Бирок,аларга чечуучу таасирди элдин социалдык-экономикалык жашоо шарты,ошондой эле коомдогу жана уй-булодогу оз ара мамилелер таасирин тийгизет.

Терминдер

3

Демографиялык жарылуу-Экинчи типтеги калктын осуп-онугуусуно торолуу жана табигый осуунун жогорку жана эн жогорку ,ал эми олум-житимдин салыштырмалуу томонку корсоткучтору муноздуу.Мындай абал онугуп келе жаткан олколорго муноздуу.

Демографиялык кризис-бул типтеги осушко салыштырмалуу торолуу,олум-житим жана табигый осуштун анчалык жогору болбогону муноздуу.Мындай абал биринчи кезекте экономикалык жактан жакшы онуккон олколордо жайылган,аларда уйгайган адамдардын улушу кобойуп,жаштардын улушунун азайышы торолуунун корсоткучун азатып,олум-житимдин корсоткучун кобойтот.

Демографиялык саясат-мамлекет озу каалаган жакка багыттаган калктын осушуно таасир тийгизуу максатында жургузулгон админстрациялык,экономикалык,угут-насааттык ж.б. иш-аракеттин системасы.

Калктын курамы

4

Дуйнодо торолгон ар бир 100 кызга 114-117 эркек бала туура келет,алар 15 жашка жеткен кезде экоонун саны тенелет.Бирок кийинки жаш курагында экоонун айырмасы ар олкодо ар башкача болот.

Бир канча олколордо аялдардын коптугу экинчи дуйнолук согуш убагындагы эркектердин азайышына байланыштуу.Кийинки муундардын кошулушу менен ал айырмачылык акырындап жоюлуп баратат.

5

1997-жылы Россияда аялдар 9 млнго коп болгон,2000-жылы эркектерден аялдардын саны 10-11 млнго артты.Бул эркектердин олумунун коптугуно байланыштуу.

Ал эми Чет олколук Азияда эркектер басымдуулук кылат.Мындай абал коп жылдар бою коомдогу жана уй-булодогу аялдарды басынткан абал менен байланыштуу(эрте куйоого чыгуу,жакырчылык,ачкачылык,оору-сыркоо устомдук кылган абалда эрте бала тороо).

Калкы коп олколор

Акыркы жылдарда Азия олколорунун кээ биринде миграциянын эсебинен да эркектер кобойуп жатат.Ошондой эле калкы коп олколордо Кытай менен Индияда эркектер басымдуулук кылгандыктан дуйно боюнча 100 аялга 101 эркек туура келет.

Калктын курактык тузулушунун эмгек ресурстарына тийгизген таасирлери.

7

Калктын курактык тузуму эмгек ресурстарын аныктай турган эн башкы критерий.Калкты ондурушко тартуу даражасы калктын экономикалык активдуулугу менен аныкталат.Калк курагы боюнча уч категорияга болунот:15 жашка чейинки балдар;15-49 жаштагылар;50 жаштан отуп улгайгандар.Булардын ичинен эмгекке жарамдуу болугу 16 жаштан 55-60 жашка чейинкилери калктын экономикалык активдуу болугу болуп саналат.

Этностук-Лингвистикалык курамы боюнча дуйно калкы ар турдуу

Азыркы учурда дуйнодо 3-4 мин уруу жана этнос бар,алардандын копчулугу улутка айланган.Азчылыгы уруу боюнча кала берген.Калктын саны боюнча классификациялоо алардын ар турдуулугун корсотот:1,3 млрд болгон кытайлардан тартып,саны минге жетпеген Шри-Ланкадагы веддер,менен Россиядагы юкагилерге чейин.Азыркы учурду дуйнодо 310 улуттун калкынын саны 1 млндон ашат б.а. Дуйнонун калкынын 95,7 % ын тузот.

Тил туркумдору

1.Алтай (кыргыз,казак,озбек,уйгур,туркмон,гагауз ж.б.

2.Индиевропа(англис,немис,голланд,швед,италян ж.б.

3.Кытай-тибет(тибет,бирма,тай,лаос,кытайж.б0

4.Фин-угор(фин,эстон,коми,карел,веп,ижор ж.б0

5.Семит-хамит(араб,иврит,ахмор,айсор,тигре ж.б)

6.Кавказ(сван,абхаз,адыгей,абазин,кабардин,чечен,ингуш ж.б0

7.Дравид(телугу,куи,гонди,малаялам ж.б0

8.Австронезия

РЕЗУЛЬТАТ

правильных ответов 5

неправильных ответов 5

Конул бурганыныздарга чон рахмат!

Тузгон:Махмудшаева Кызсайкал.