Дүйнөнүн түстүү металлургиясы

Дүйнөнүн түстүү металлургиясы

УИТМЛнин география мугалими: Зарнаева Н.Ж.

Түстүү металлургиянын таралуу факторлору жана жайгашы

Түстүү металлургия – оор өнөр жай тармагы, кенди казып алуу, түстүү металлдарды өндүрүү жана эритүү. Түстүү металлдарды өндүрүүдө кара металлургиядан 20 эсе аз өндүрөт.

Керектөөчү

Суу

Экологиялык

Түстүү металлургияны жайгаштыруу факторлору

Энергетикалык

Сырьелук

Түстүү металлдардын рудалары кара металлургиядан рудадагы керектүү элементтердин өтө аз курамы кезигиши менен айырмаланат.

6

5

4

3

2

1

Түстүү металлдар

Оор металлдар (Cu, Ni, Zn, Pb, Sn)

Жеңил металлдар (Al, Mg, Ti, Be, Ca, Li, Na, K, Cs, Ba, Sr)

Аз кездешүүчү металлдар (Bi, Co, Cd, As)

Эритилүүчү металлдар (W, Mo, V, Co, Ni, Cu, Mn)

Асыл металлдар (Au, Ag, Pt)

Сейрек жана чачыранды металлдар (Ge, Ga, In, Zr, Se)

7

Радиоактивдүү металлдар (U, Ra, Th)

Алюминий өнөр жайы

Алюминий онөр жай сырьесу боксит, нефелин, алунит жана сиенит. Алюминийдин негизги сырьесу – боксит.

Стадии производства алюминия

• Сырьену казып алуу
• Сырьену казып алуу

1

• Глинозёмду өндүрүү
• Глинозёмду өндүрүү

2

• Алгачкы алюминий өндүрүү
• Алгачкы алюминий өндүрүү

3

• Прокат өндүрүү
• Прокат өндүрүү

4

• Ломдон экинчи даражадагы алюминийди өндүрүү
• Ломдон экинчи даражадагы алюминийди өндүрүү

5

Алюминий өнөр жайы

Бокситтин запасына бай региондор

• Жер Ортолук Деңиз (Франция, Италия, Греция, Венгрия)
• Гвинейского булуңунун жээги (Гвинея, Гана, Сьерра-Леоне, Камерун)
• Кариб деңизинин жээги (Ямайка, Гаити, Доминиканская республика, Гайана, Суринам)
• Австралия
• КМШ жана Кытай өлкөлөрү

Глинозём өндүрүүдөгү лидер өлкөлөр:

Баштапкы Al ондүрүүдөгү өлкөлөр:

• Кытай
• Австралия
• Бразилия
• Россия
• АКШ

• Кытай
• Россия
• Канада
• Индия
• БАЭ

Боксит өндүрүүдөгү лидер өлкөлөр:

• Австралия
• Китай
• Бразилия
• Гвинея
• Индия

Экинчи даражадагы Al өндүрүүдөгү лидер өлкөлөр:

• АКШ
• Кытай
• Япония
• Германия
• Италия

Жез өнөр жай

Жез өнөр жайы — түстүү металлургия тармагына, жезди казып алуу байытуу жана өндүрүү тармагы кирет.

Жез өндүрүүчү цикл. Негизги жез ресурстарына бай региондор

Жез алкагы – Борбордук Африкада, охватывающий юг Демократиялык Конго Республикасы жана Замбиянын түндүгү. Жезди казып алуучу региондор. Запрасы боюнча ири алкак Кордильер — Анды АКШдан Перуга чейин созулат.

Cu казып алуу боюнча лидер өлкөлөр:

Cu эритүү боюнча лидер өлкөлөр:

• Чили
• Кытай
• Перу
• АКШ

• Чили
• Кытай
• Перу
• АКШ
• ДР Конго

Дүйнөдөгү жез эритүүнүн дээрлик 1/5 бөлүгү металл сыныктарына негизделген. Великобританиянын, Франциянын, ФРГнын, Бельгиянын жана башка өлкөлөрдун жез эритуу өнөр жайы экинчи даражадагы металлды гана чыгарат. .

Полиметалл өнөр жайы

Полиметаллдардын кени – руданы комплекстүү өндүрүу, курамындагы химиялык элементтердин кездеши, а.и. негизгилери Pb и Zn. О э курамында Cu, Au, Ag, Cd, кээде Bi, Sn, In кездешет.

Негизги минералдар, полиметалл рудалары түзүүчү галенит, сфалерит, аз өлчөмдө пирит, арсенопирит, халькопирит, касситерит бар.

Коргошун казып алуу жана өндүрүү

Цинкти казып алуу жана өндүрүү

Асыл металлдар өнөр жайы

Au ири кендери Африканын түштугүндө жайгашкан, Россияда(Чыгыш Сибирь, Республика Якутия, Ыраакы Чыгыш), АКШда (штат Аляска), о.э. Канадада, Австралия жана Индонезияда.

Ag ири кендери Түштук Америкада (Перу, Чили ж.б.), АКШ, Польша, Россия.

Pt ири кендери ТАР, АКШ, Россия, Зимбабве, Кытайда кездешет

Pt казып алуу боюнча лидер өлкөлөр:

• ТАР
• Россия
• Зимбабве
• Канада
• АКШ

Ag казып алуу боюнча лидер өлкөлөр:

• Мексика
• Перу
• Кытай
• Россия
• Польша
• Австралия
• Чили
• Боливия
• Аргентина
• АКШ

Au казып алуу боюнча лидер

өлкөлөр:

• Кытай
• Австралия
• Россия
• АКШ
• Канада

Түстүү металлургияны өнүктүрүүнүн перспективалары

• Кенди казып алууда жаңы технологияларды колдонуу, айлана-чөйрөгө терс таасир берүүнү азайтуу.
• Металлолом менен иштей турган, автозаводдорду автоматташтыруу, өлкөнүн жаратылыш ресурстарын колдонууда азайтууга өбөлгө түзүү
• Кайра иштетилүүчү заттарды колдонуу (металлолом ж.б..), кайра эритүү ресурсту экономдойт жана айлана чөйрөнү таштандыдан арылтат жана тазаланууга алып келет.