Экологиялык факторлор жана организмдердин ыңгайланышуусу

Экологиялык факторлор жана организмдердин ыңлгайланышуусу.

Тирүү организмдердин дүйнөсү өзүнүн көп түрдү үлүгү менен таң калтырат. Айлана-чөйрөнүн таасири астында жүрүп жаткан эволюция ар бир түрдүн жашоосу үчүн уникалдуу адаптацияларды иштеп чыккан. Бул адаптацияларды калыптандыр ууда жандыктардын айлана-чөйрө менен болгон байланышын изилдеген экология негизги ролду ойнойт.

Абиотикалык экологиялык факторлор:

Абиотикалык факторлор, айлана-чөйрөнүн жансыз компоненттери, тирүү организ мдерге чоң таасирин тийгизет. Аларга температура, нымдуулук, шамал жана топу рак кирет.

Нымдуулук

Температура

2

1

Бардык жашоо процесстери үчүн зарыл болгон суунун болушуна т аасирин тийгизет.

Зат алмашуу ылдамдыгын, ферменттердин активдүүлүгү н жана жашоону аныктайт.

Топурак

Свет

3

4

Фотосинтез үчүн энергия менен камсыз кылып, күндүз-түн цикл ине таасир этет.

Фотосинтез үчүн энергия менен камсыз кылып, күндүз-түн цикл ине таасир этет.

Биотикалык чөйрө факторлор

Биотикалык факторлор, белгилүү бир чөйрөдөгү бардык тирүү организмдер да адаптацияга олуттуу таасирин тийгизет.

Жырткычтык

Конкуренция

Симбиоз

Температуралык шарттарга көнүү

Температура шарттары организмдердин жашоосуна таасир этүүчү негизги абиотикалык фак торлордун бири болуп саналат.

Терморегуляция

1

Терморегуляция Жылуу кандуу жаныбарларга дененин температурасын бир калыпта карма п туруу жөндөмдүүлүгү мүнөздүү.

Уюп калуу

2

Суук мезгилде муздак кандуу жаныбарлардын активдүүлүгүнүн төмөндөш үнүн абалы.

3

Күтүү Жылуу кандуу жаныбарларда ыңгайсыз шарттарда аман калууга мүмкүндү к берүүчү терең уйку мезгили.

Суу режимине көнүү

Суунун болушу бардык организмдер үчүн маанилүү фактор болуп саналат. Эволюция суу режимине ар кандай адаптацияларды калыптандыр ган.

Суу балансы

Тузга каршылык

Кургакчылыкка туруктуулук

Организмдин сууну кабыл алуу менен ч ыгымдоо ортосундагы тең салмактуулук ту сактоо жөндөмдүүлүгү.

Суу жетишсиздик шарттарында, мисалы, чөл өсүмдүктөрүндө жашоого адаптация.

Деңиз организмдеринин туздуулугу жог ору болгон шарттарда жашоого жөндөм дүүлүк мүнөздүү.

Жарык шарттарына көнүү

Жарык көптөгөн организмдер үчүн, айрыкча, фотосинтез үчүн колдонгон өсүмдүктөр үчүн маанилүү энергия булагы болуп саналат.

Фотосинтез

Жарык энергиясын химиялык энергияга айландыруу процесси өсүмдүктөргө мүнөздүү.

Фототропизм

Оптималдуу сиңирүүнү камсыз кылуу, жарык багытында өсүмдүктөрдүн өс үшү.

Түнкү аракеттенүү

Чектелген жарык шартында жашоого ыңгайлашуу түнкү жаныбарларга мүн өздүү.

Топурак шарттарына көнүү

Топурак – көптөгөн организмдердин жашоосунун негизи, минералдар, суу жана тамы рлар үчүн чөйрө.

Тамыр системасы

Топурактан сууну жана минералдард ы сиңирүү үчүн адаптациялар.

Тамыры менен козу карындардын симбиотика лык өз ара аракеттенүүсү, аш болумдуу заттард ын сиңүүсүн жакшыртуу.

Микориза

Кээ бир бактериялардын атмосферадагы азотт у бекитүү, аны өсүмдүктөр үчүн жеткиликтүү кылуу жөндөмдүүлүгү.

Азотту бекитүү

Биотикалык өз ара аракеттенүүгө адап тация

Башка организмдер менен болгон өз ара аракеттенүү да жашоого көмөктөшүүчү адаптациял арды калыптандырат.

Корголгон механизм

Камуфляж

Жырткычтарга байкалбай, айлана-чөйрөгө а ралашуу жөндөмдүүлүгү.

Жырткычтардан коргоонун физикалык же химиялык каражаттары, мисалы, тикенек, уу.

Мимикрия

Симбиоз

Жырткычтардан сактануу үчүн башка түрдү, мисалы, коркунучтуу жаныбарды туурап.

Ар кандай түрдөгү организмдердин, мисалы, аарылардын жана гүлдөрдүн өз ара пайдалу у жанаша жашоосу.

Адаптациянын эволюциялык аспе ктилери

Адаптациялар бир күндө эле боло бербейт. Табигый тандалууга негизделген эвол юция генотипте жашоо мүмкүнчүлүгүн арттыра турган өзгөрүүлөрдү жаратат.

Табигый тандалуу

Видообразование

1

2

Эң жагымдуу өзгөчөлүктөргө ээ организмдердин жашоо жана кө бөйүү процесси.

Генетикалык өзгөрүүлөрдүн то птолушу натыйжасында жаңы т үрлөрдүн пайда болушу.

Генетикалык өзгөргүчтүк

3

Тандоо үчүн материалды камсыз кылуучу популяциядагы генотиптердин көп түрдүүлүгү.

Корутунду

адаптациялар тирүү организмдердин айлана-чөйрөгө ыңгайлашуу үчүн ук муштуудай жөндөмдүүлүгүнүн далили болуп саналат. Бул адаптациялар э кология менен эволюциянын ортосундагы байланышты көрсөтүп, түрлөр дүн жашоосунда жана гүлдөшүндө негизги ролду ойнойт.