"Электрдик чыналуу. Вольтметр"

8

Тема: Электр чыңалуусу. Вольтметр

Бүгүнкү сабакта

• чыңалуу,
• чыңалуунун формуласы, бирдиги
• вольтметр
• вольтметрди чынжырга туташтыруу

Чыңалуу

Чынжырдагы ток булагы тарабынан түзүлгөн электр талаасы өткөргүчтөгү электрондорго күч менен аракет этип, бир орундан экинчи орунга жылдырат. Бул учурда электр талаасы жумуш аткарат. Мына ошол электр талаасынын аткарган жумушун токтун жумушу деп атоо кабыл алынган (себеби, электр талаасынын аракетинен электрондор бир багытта кыймылдап, электр тогу пайда болот) Мына ошол токтун жумушун мүнөздөөчү физикалык чоңдук болуп чыңалуу эсептелет.

электрондор

Чыңалуу

Чыңалуу зарядды жылдырууда электр талаасынын аткарган жумушунун ошол зарядка болгон катышына барабар

U – электрдик чыңалуу

U =

А – токтун жумушу

q – заряддын чоңдугу

q =

A = Uq

В= 1

U= [В] (Вольт)

Электр талаасы өткөргүч боюнча 1 Кл зарядды которууда 1 Дж жумуш аткарса чыңалуу 1 В болот.

(1745 - 1827)

Алессандро Вольта

Чыңалуу

Кошумча бирдиктери

U= 1,5 В – 3 В

1 киловольт (1 кВ) = 1000 В

1 милливольт (мВ) = 0,001 В

U= 127 В жана 220 В

Нымдуу бөлмөдө

U= 12 В

коркунучсуз

Кургак бөлмөдө

U= 36 В

Нымдуу бөлмөдө

U 12 В

өлүмгө

учуратат

U= 500 000 В

Кургак бөлмөдө

U 36 В

Чыңалууну өлчөө

Чыңалууну өлчөөчү курал вольтметр деп аталат

V

Лабораториялык

вольтметр

Схемада белгилениши

Демонстрациялык вольтметр

Вольтметрдин бөлүгүнүн баасын аныктоо

Бөлүгүнүн баасы

20 га барабар.

Бөлүгүнүн баасы

Бөлүгүнүн баасы

10 го барабар.

1 ге барабар.

Вольтметрди электр чынжырына туташтыруу:

• вольтметр чыңалуусу ченеле турган куралга жарыш туташтырылат.

вольтметр

+

-

• ток булагынын оң уюлунан

вольтметрдин оң кыскычына , терс уюлунан терс кыскычына туташтырылат;

ток булагы

Вольтметрди чынжырга туташтыруу

Вольтметрди чынжырга туташтыруу

+

-

А

V

Мисал

Электр коңгуроосу туташтырылган чынжыр аркылуу 0,3 нКл зарядды которуштурууда электр талаасы 75 Дж жумуш аткарган учурдагы чыңалууну эсептеп чыгаргыла?

Берилди:

Формула

Чыгаруу

q = 0,3 нКл =

U = = 250 В

U =

А = 75 Дж

U = ?

Жообу : 250 В

Мисал

Электр лампочкасынын чыңалуусу 3,5 В. Ал аркылуу канча электр заряды өткөндө 84 Дж жумуш аткарылат?

Берилди

Формула

Чыгаруу:

U = 3,5 В

q =

q = = 24 Кл

А = 8 4 Дж

q =?

Жообу : 24 Кл

Мисал

Чынжырдагы вольтметрдин көрсөтүүсү 16 В экенин билип, өткөргүч аркылуу 50 Кл заряд ташылып өтүүдө кандай жумуш аткарыларын тапкыла

Берилди

Формула

Чыгаруу:

U = 3,5 В

A = 3,5 В 50 Кл =175 Дж

q= 50 Кл

А =?

Жообу : 175 Дж