Энчилуу аттардын орфографиясы

Энчил үү аттардын орфографиясы.

1.Адамдардын жана жаныбарлардын энчил үү аттары

Адамдардын аты-ж ѳ н ү баш тамга менен жазылат: Карымшаков Эрмек,

Асаналиева Салкын, Беккелдиев Таласбек ж.б.

Эки же андан к ѳ п с ѳ зд ѳ н турган адам аттары бир жазылат: Султанмурат, Молдакмат, Уулбубу, Керимаалы ж.б.

Эрежеден тыш учур: Жаныл Мырза, Тоголок Молдо, Молдо Кылыч, Асан

Кайгы сыяктуу элге ке ң ири таанымал адамдардын ылакапка айланган ысымдары ар бир баш тамга менен эки б ѳ л ѳ к жазылат.

Адам аттарындагы уулу, кызы деген с ѳ зд ѳ р кичине тамга менен б ѳ л ѳ к жазылат: Назира Омор кызы, Эрбол Сагындык уулу ж.б.

Адам аттарына -лык, -изм, -чы, -чыл сыяктуу с ѳ з жасоочу м ү ч ѳ л ѳ р уланганда, алар жалпы атка ѳ т ү п кеткендиктен, кичине тамга менен жазылат:

Маркс-изм-марксизм, Айтматов+лык-айтматовдук окуулар, Ленин+чыл-ленинчилдер (Лениндин жолун жолдоочулар)

Жаныбарларга берилген энчил үү аттар баш тамга менен башталып, эки же андан ашык с ѳ зд ѳ н турса да, бирге жазылат: Суречки (Сурэчки эмес), Тайбуурул, Аккула, Актеш, Б ѳ р ү басар ж.б.

2. Эл, уруу, урук аттары .

Элдин, уруунун, уруктун аталыштары кичине тамга менен жазылат: кыргыз, казак, ѳ збек, солто, бугу, союл, тору ж.б.

Эки с ѳ зд ѳ н турган уруу аттары бирге жазылат: сарбагыш, элчибай, каракытай

3. Географиялык энчил үү аттар

Географиялык энчил үү аттар баш тамга менен жазылат: Бишкек, Алматы, Индия, Корея, Атлантида, Урал ж.б.

Кошмок с ѳ з тибиндеги географиялык аттар дефис аркылуу ар бири баш тамга менен жазылат: Чон-Сары-Ой, Жети-Огуз, Чатыр-Кел ж.б.

Географиялык аттардын эки с ѳ з ү н ү н бири лексикалык мааниге ээ болбосо, анда бирге жазылат: Ке ң кол, Каракол, Чаткал, Торугарт, Аламудун ж.б. Бул с ѳ зд ѳ рд ү н кол, кал, гарт, мудун деген б ѳ л ү кт ѳ р ү б ү г ү нк ү к ү н ү ѳ з маанисинен ажырап калышкан.

Географиялык аттарга айкашкан жалпы с ѳ зд ѳ р кичине тамга менен жазылат:

Байкал к ѳ л ү , Каракол шаары, Атлантика океаны, Ч ү й ѳ р ѳѳ н ү , Сахара ч ѳ л ү ж.б.

Жер шарындагы аймактарды билдирген с ѳ зд ѳ рд ү н ар бири баш тамга менен ѳ з- ѳ з ү нч ѳ жазылат:

Батыш Европа, Орто Азия, Тундук Кыргызстан, ыраакы Чыгыш ж.б.

Бирок Кыргызстандын т ү шт ү г ү , Европанын батышы, Кореянын т ү шт ү г ү дегенде, жер аймактарын билдир ү уч ү с ѳ зд ѳ р кичине тамга менен жазылат.

Географиялык аттарга -лык м ү ч ѳ с ү уланганда, алар жалпы атка ѳ т ү п кеткендиктен, кичине тамга менен жазылат: оштук, нарындык, ысык-к ѳ лд ү к ж.б.

4. Мамлекеттердин, мамлекеттик жана мамлекеттик эмес мекеме, уюмдардын аталыштары

Мамлекеттердин аталыштарынын ар бир с ѳ з ү баш тамга менен жазылат: Кыргыз Республикасы, Россия Федерациясы, Кытай Эл Республикасы, Америка Кошмо Штаттары ж.б.

Мамлекеттик жана мамлекеттик эмес мекемелердин, уюмдардын биринчи гана с ѳ з ү баш тамга менен, калгандары кичине тамга менен жазылат: Билим беруу жана илим министрлиги, Туризм жана спорт боюнча агенттиги, Кыргыз улуттук университети, Соода- ѳ н ѳ р жай палатасы, Борбордук шайлоо комиссиясы ж.б.

Эскерт үү ! Мамлекеттик э ң жогорку органдардын ар бир с ѳ з ү баш тамга менен жазылат: Кыргыз Республикасынын Жогорку Ке ң еши, Кыргыз Республикасынын Ѳ км ѳ т ү

Окуу мекемелеринин курамындагы ички б ѳ л ү мд ѳ рд ү н аталыштары кичине тамга менен жазылат: Ош мамлекеттик университетинин филология факультети, Кыргыз-Турк "Манас" университетинин айыл чарба б ѳ л ү м ү

Эл аралык уюмдардын ар бир с ѳ з ү баш тамга менен жазылат: Бириккен Улуттар Уюму, Эл аралык Валюта Фонду ж.б.

5. Кызмат орундарынын, наамдардын аталыштары

Э ң жогорку кызмат наамдары баш тамга менен жазылат. Алар саналуу гана: Кыргыз Республикасынын Президенти, Кыргыз Республикасынын Премьер-министри, Кыргыз Республикасынын Жогорку Ке ң ешинин Терагасы

Эскертуу! Кыргыз Республикасынын Баатыры деген наам да баш тамга менен жазылат.

Мамлекеттик жана мамлекеттик эмес катардагы мекемелердин жетекчилеринин кызмат наамдары кичине тамга менен жазылат: ИИМ министри, "Шоро" ишканасынын президенти, коомдук фонддун т ѳ рагасы, КУУ ректору ж.б.

Илимий жана башка мамлекеттик наамдар, даражалар кичине тамга менен жазылат: кыргыз эл жазуучусу, эмгек си ң ирген артист, академик, профессор, м ү ч ѳ -корреспондент, доцент, билим бер үү н ү н отличниги ж.б.

6. Даталуу к ү нд ѳ рд ү н жана орден-медалдардын аталыштары

Тарыхый окуялардын, майрамдардын аталыштарынын биринчи гана тамгасы баш тамга менен жазылат, тырмакчага алынбайт: Нооруз майрамы, Тегеран келишими, Орозо айт майрамы ж.б.

Майрамдардын аталыштары цифраны камтыса, цифрадан кийин дефис коюлуп, айдын аты баш тамга менен жазылат:

9-Май, 8-Март. Майрам болбосо, кичине тамга менен эле жазылат: 8-май, 2-январь

Орден-медалдардын аталыштарынын биринчи гана тамгасы баш тамга менен

жазылат, тырмакчага алынбайт:

Баатыр эне ордени, Да ң к медалы, Манас ордени ж.б.

7. Тырмакчага алынып

жазылчулар

Завод, ишкана, театр, кафе, мейманкана, спорттук уюм, д ү к ѳ н, басма, мекеме, г ү л бак, аянттардын; адабият, с ү р ѳ т, музыка ж.б. чыгармалардын; гезит-журналдардын, китептердин аттары тырмакчага алынып жазылат. Мисалы: «Ала-Тоо» аянты, «Эр Т ѳ шт ү к» эпосу, «Каныкей» д ү к ѳ н ү , "Дордой" ассоциациясы, "Ош" базары ж. 6

Орфографиялык каталарды оңдо.

1. "Айгул" г ү л ү бир гана Баткенде ѳ с ѳ т.

2. Ала-Тоо аянтына чогулган эл т ү шт ѳ н кийин ү йл ѳ р ү н ѳ тарап кетти.

3. Нова билим бер үү мекемеси тарабынан уюштурулган семинарга катышып келдим.

4. Билим бер үү жана Илим министрлиги окуу жайга тапшыруунун босого баллын белгиледи.

5. Кыргыз Улуттук Университетинин Журналистика б ѳ л ү м ү нд ѳ окуган

Жылдыз медиасабаттуулук боюнча семинарга катышып келиптир.

6. Муратбек Исакович Филология илимдеринин Доктору деген ардактуу

наамга татыктуу болду.

7.К ѳ з Карандысыз Мамлекеттердин Шериктештигинин саммитине

катышууну каалайм.

8. Алай жана Дордой футбол клубдары алдынкы сапта келе жатышат.

9. К ѳ к-Жайык, Жети- Ѳ гуз, Аксай, деги койчу, эмне деген керемет жерлерибиз бар, чиркин!

1. Мажму ат-таварихте сол канат кыргыздардын басы, мундуз, кытай, чо ң багыш, саруу жана кушчу уруулары саналып ѳ тк ѳ н.

2. Классташтарыбыз менен Ке ң -Колго барып эс алып келдик.

3. Арал К ѳ л ү жылдан-жылга туздууланып бара жатат.

4. Бул китепте орто кылымдагы батыш Европанын к ѳ рк ѳ м д ѳѳ л ѳ тт ѳ р ү чагылдырылган.

5. Кечээ Жумгалдык мергенчилер жетимиштен ашык мал-жандыкты кырып кеткен бир ү й ү р карышкырдын ичинен ү ч б ѳ р ү н ү кармашты.

6. Айыл эли "Нооруз" майрамында чогулуп с ү м ѳ л ѳ к кайнатышып, ырдап- бийлешип, жакшы тилектерин арнашып, к ѳңү лд үү убакыт ѳ тк ѳ р ү шт ү .

7. Курман Айтта муктаж ү й-б ү л ѳ л ѳ рг ѳ эт таратылды.

8. Тайтам 9-май - Же ң иш к ү н ү н ѳ карата уюштурулган мааракеге катышып келди.

9. Залкардын ондогон чыгармаларынын ичинен э ң маанил үү с ү , эн нускалуусу - Улуу Тоолор.

• Кыргыз Республикасынын Президенти ѳ з с ѳ з ү нд ѳ билим алуунун маанил үү л ү г ү н ѳ токтолуп ѳ тт ү .

Жер-суу аталыштарынын кайсылары бирге жазыларын тап.

Кѳк-Арт

Кѳк-Жайык

К ѳ к-Ой

Кум-Т ѳ р

Кыз-Арт

Сан-Таш

Сары-Чат

Суу-Самыр

Тору-Айгыр

Тору-Гарт

Узун-Акмат

Чеч-Д ѳ б ѳ

Эркеч-Там

Ак-Бешим

Ала-Бука

Алай-Куу

Баш-Кайынды

Кадам-Жай

Кажы-Сай

Кара-Кол

Кара-Коо

Кара-К ѳ л

Кен-Кол

Ко ң ур- Ѳ л ѳң

Кайсы сөз ката жазылган?

1.К ѳ м ү ск ѳ достон к ѳ р ү н ѳѳ душман артык.

2. Ысак - бою жапыс, бирок чымыр, куудул жигит.

3. Каяшачы карыш узабайт.

4. Бул турист Америкалык болгону менен, кыргыздын менталитетине к ѳ н ү пт ү р.

5. Мотурайган суп-сулуу кыздары бар экен.

6. Эк ѳ об ү зд ү н боюбуз тепе тен болуп чыкты.

7. Кара-торусунан келген кыз эч кимге кошулбай, четирээкте турду.

8. Китеп ак-кара гана т ү ст ѳ болгондуктан, жаш балдарга бир аз кызыксыз болду

9. Биздин класска шаарлык кыздын келиши чон жанылык болду.

10. Аскар к ү лк ү н ү чт үү окуялардан кеп салып отурду.

1. Менин б ѳ л ѳ м N°70-окуу-тарбия комплексинде окуйт.

2. Сагынбай Орозбаковду XX-кылымдагы э ң мыкты манасчы деп билем.

3. 5 к ү н ү сабактар болбойт, ѳ т ү лг ѳ темалар боюнча тест алабыз.

4. Же ң ишбек упайынын саны боюнча сегиз ѳѳ н ү н алдында баратат.

5. 15-жашар бала чо ң адам жасай албай турган ишти ѳ зд ѳ шт ү р ү п кеткенине та ң бердик.

6. Эки улактардын оюнуна моокумубуз кана к ү л ү п алдык.

7. Эшиктин алдында он-чакты киши к ү т ү п турат.

8. Алты миллион элдердин ичинен кантип эле чыкпасын?

9. Келгендердин тогузоо биздин мектептин б ү т ү р үү ч ү л ѳ р ү экен.

10. Эки экиден тизилген б ѳ б ѳ кт ѳ р ашкананы к ѳ зд ѳ й ж ѳ н ѳ шт ү .

С ү йл ѳ мд ѳ рд ү керект үү ат атоочтор менен толукта.

1. Ар дайым бир жакка жол ж ү р ѳ рд ѳ , мен _____ с ү р ѳ тт ү н алдына келип турам.

2 _______ заман тар заман, азуулууга бар заман.

3._______ эрдик кылса, же ң иш ошонуку.

4._______ ѳ з ишинен таанылат.

5._______с ү йл ѳ ш үү тууралуу апам билбей эле койсун.

6. Б ү т д ү йн ѳ укту данкынды,___________ эл билет баркынды.

7. Ойдон к ү л ү к____ жок

8. Калпычы чынын айтса да, ага____________ ишенбейт.

9. Базарлык эле керек болсо, мына,_______ ал.

10. Апа, карачы,_______сонун гул!

Ат атоочтордун кайсы ж ѳ нд ѳ м ѳ д ѳ тургандыгын аныкта.

1. Мага бул элдин ке ң пейилдиги жана меймандостугу аябай жакты.

2. Мында келген адамдар чечекейлери чеч болуп, к ѳңү лд ѳ р ү толкуп, байып, ыраазы болуп кетишет.

3. Эч убакта эч кимге нааразы болбой, эч кимге догу ң ду артпай, ѳ з оокаты ң ды ты ң ѳ тк ѳ рг ѳ нг ѳ аракет кыл.

4 . Ар кимде бар ар кыял, ал кыялды ким тыяр.

5. Мунун кылык-жоругуна, балдай ширин тилине маашырланып б ү т ѳ албайбыз.

6. Тээтигинде кетип бара жатышкан атчандар жок издеп ж ү р ү шк ѳ нд ѳ рд ѳ н окшойт, сыягы.

7. Кечээ гана тиги кырда жок эле, кайдан чыкты боз ат минген отуз жаш.

8 . Ар кимге аралаша бербей, ѳ з ишинди жасаса ң чы.

9. Бул маселеден эч ким зыянга учураган жок.

10. Айталбай жаткан бир нерсен бар окшойт ээ.