Эрксиз кундор шилтемеси

Сабактын темасы:______________________________________________

Сабактын планы

1. Уюштуруу

2. «Муз жаргыч» оюну

Тил гимни ырдалат

1. Манас айтуу

2. Көркөм окуу

3. Жатка айтуу

4. Макал айтышуу ,Акыйнек

5. Хор менен ыр айтуу

6. Балдарга суроо

7. Суйлөм улоо

8. Уйгө тапшырма

9-класс Кыргыз адабияты

Сабактын темасы: Эрксиз кундорго баш ийген кыздын тагдыры(Сыдык Карачевдин «Эрксиз кундордо» повестиндеги Жыпардын тагдыры)

Сабактын максаты :

1. Билим беруучулук: С.Карачевдин поэмасына карата коз караштарын билдиришет: суйуу.ант жана салт эмне экендигин билишет;поэманын идеялык коркомдук манызын,

озогун аныктайт

2.Онуктуруучулук : сынчыл ой жугуртууго,окуяны талдай билууго,оз оюн эркин,жеткиликтуу айтууга машыгып ,соз байлыгын остурушот.Адабий тилдин нормасында эркин айтып берууго, окуган материалдарын терен оздоштуруп,талкуулоого уйронот.Оз ойлорун аргументтуу, далилдуу айта билууго,турмушту ар тараптан тушунууго калыптанышат.

3. тарбия беруучулук: Улуттук ар- намысты баарынан бийик тутуп

оз укугун коргоого тарбияланышат.Турмушта туура тандоого уйронушот.

4.Сабактын тиби: Аралаш сабак

5. Сабактын формасы : Сабак дискуссия

6. Колдонулган интерактивдуу усул: кластер,синквейн,кайчылаш дискуссия

1.Уюштуруу

-Саламатсынарбы?

-Саламатчылык

-Анда келгиле,баарыбыз катары менен туруп,маанайыбызды которуп алалы.Атыбыздын баш тамгасына жагымдуу создорду айтабыз. Мисалы:Адил- адилеттуу.

Сентябрь айындагы майрамдарды санап бергилечи?

Билим куну,комуз куну,тил майрамы

Рахмат ,балдар,тил кунуно карата кандай ырларды билесинер?

(балдар ырларды айтышат)

Мугалим:Уйго кандай тапшырма берилген ким айтып коет?

Окуучулар: Сыдык Карачевдин омуру,чыгармачылыгы, «Эрксиз кундордо» повести

Сандар суйлойт ыкмасы менен тушундуруу

Мисалы:

У=ах+в функциясына коюп,жазуучунун чыгармачылыгын тушундуруу.

У-Сыдык Карачевдин кыргыз адабиятындагы орду

А-Сыдык

Х-Карачев

В-Сыдык Карачевдин омуру,чыгармачылыгы

Сыдык Карач уулунун чыгармалары:

Ырлары _________________________________________

Драмалары______________________________________

Повестери__________________________________________

Котормолору_____________________________________

Окуучулар создук менен иштешет

Повесть-орус тилинен алынган.Кыргызча «Баяндоо»деген маанини туюндурат

Повесть романга караганда азыраак 1же 2 каарманды суроттошу,анын турмушунун азыраак мезгилинин обьект кылып алышы,ангемеге караганда коломунун чонураактыгы,ангемеге салыгтырганда кенендиги менен айырмаланат.Повесть озуно романдын да.ангеменин да белгилерин камтыйт

5.Жаны тема менен иштоо

(текс таркатылат,окуучулар жаны тема менен таанышат. Алар текстти окуп жатканда ,кыргыз куусу уктурулат.

Кийин мугалим окуучулардан эмне себептен мундуу куу уктурулгандыгын окуучулардан сурайт).

Таркатылуучу текст

Сыдык Карачев «Эрксиз кундордо» повестин 1928- жылы жазган. Повестте,неоизинен 1916 –жылдагы уркун окуясы, андан кийинки кыргыз элинин турмушу кенен суроттолгон. Андагы баш каармандар-Жыпар жана Жунуш.

Жыпар -ажылыкка барып келген Кендирбай молдонун кызы.Ал сулуу ,билимдуу,аракетчилкыз.Жунуш менен Сарыбайдын кызынын кочуруу тоюнда (кыз жыйды) таанышат жанабири-бирин суйуп калышат.Жыпар буга чейин суйуу,махабат,жонундо жалан китептен гана окуган болчу.Кыялында гана билчу,сезчу,туйчу.Чыныгы суйуу эми анын башына келди.

Кендирбай-Жыпардын атасы.Ажылыкка барып келген.»Сополдияр»,»Чаар китеп», «Бадал» сыяктуу китептерди жана фарсча ,арабча хадистерди уктап олтуруп да жатка айткан. «Чон молдо» деен наам алган киши.

Мамырбай- уч жуз жылкысы,уч миндей кою,25 тоосу,жорголору жана энеси оппогон кырчындай уч кызды алган 63 жаштагы манап.Беш-алты жыл бий,болуш болгон.Саанын беримиш болуп, кедейлерди куп иштетет.Улуу баласы Жапар жана байбичеси менен кенешип,акылдашып,айыл аксакалдарынын макулдашуусу менен Жыпарга жучу коюп.тилегине жеткенге аракеттенет.Жыпар тортунчу аялы болмок.

Жунуш болсо мугалим жигит. Ал айылдагы балдарды чогултуп, элдин кат-сабатын ачканы бел байлайт.Элди жакшы окутат.Айылдагы кээ бир чала молдо дин бузарлар биздин ашыбыз жарты болду дешип.бири-бири менен кенешип, «Жунуш балдарды динден чыгармак болду»деген айып коюп,каматып жиберет.

Жунуш камалгандан кийин Жыпардын 63 жаштагы манапка аял болуусу кимдин оюна келиптир.Мамырбай манап кудалашып,салт боюнча уйлонмок болот.Тойго камданат.Тойдон мурун Жунуш Жыпарды ала качат,бирок колго тушот.Жунушту каматып,эр чананы учун Жыпар Мамырбайдыкында кунго айланат. Ушундан баштап анын турмушу ,эрксиз кундорго толуп,отуп жаты.

Дал ошол мезгилде уркун болуп,Жунуш камактан бошоп,кат аркылуу Жыпарды издеп таап,ага баш кошор ниетин айтып антташат.Ант менен турмуш курууга макул болот. Бирок тагдыр экоон кошпойт.

Ойлон

1.Окуя тушунуктуу.Аны кайталоонун зарылдыгы жок. Бирок ушул жерде ажатын ачып жазар бир чон маселе турат.Ал-ант кымбатпы же салт кымбатпы?

Чын эле кайсынысы кымбат? Мындай карасан салт да.ант да керек.Мамырбай салттын жолу менен Жыпарга уйлонмок.

Анттын жолу менен Жунуш баш кошмок.Жыпар ушул эки жол-эки кучтун тирешуусунон кун да болот.

1. Жашаган чойронорго,уккан ,билген,коргон окуяларга серп салып корсонор.Баш кошкондордун баары эле арзуу сезими менен антташып було болуп жатышабы? Же кудалашуу жолу менен,же ала качуу менен уйлонгондор коп эмеспи Кандай дейсинер?

2. Ал эми силер учун кайсынысы кымбат?Антпы,же салтпы?

Мугалим окуучуларды берилген проблемалуу суроонун негизинде 3 топко болуп алат

1-топ: Антты жактагандар

2-топ: Салтты жактагандар

3-топ: Арсар ойдогулар

Кайчылаш дискуссия журот.Оз ойлорун аргументтер,фактылар жана статистикалык маалыматтар.турмуштук далилдер менен ортого салышат.

4.Бышыктоо

Мына окуучулар кайчылаш дискуссия жургузуп,чыгармадагы Жыпардын турмушун терен талдап,тушундунор.Ошону менен катар 1916-жылдагы уркун бизге кандай заманды ,турмушту алып келгендиги жонундо биле алдынар

Анда 3 топчыгармадагы негизги каармандарга синквейн тузуп,дагы бир жолу алган маалыматтарды чогултуп,бышыктап алалы

1-топ: Сыдык Карачевге

2-топ: Жыпарга

3-топ: Жунушка синквейн тузушот

Мугалим : Сабакта кандай кыйынчылыктар болду,Эмнеси менен жакты?Кандай озгочолукту байкадынар.Аны кайтарым байланышы

аркылуу билип алалы.

Кайтарым байланышы доскага илинет.Окуучулар жооп беришет.

Окуучулардын билимин баалоо: билим коокорлору аркылуу баалашат.

(Чыгарма Жыпардын Жунушка жолугушуу учун ат менен келаткан жеринде токтотулат да, тапшырма берилет.Андан ары эмне болот? Чыгарманы ким,кантип улайт?

Уй тапшырма: С.Карачевдин «Эрксиз кундордо»повести боюнча

«Эрксиз кундордон эрктуу кундорго карай кадам» деген темада улама дил баян жазып келуу.

1. Жыйынтыктоо

Мен ойлоймун ,бугунку сабак аркылуу элибиздин 1916-жылдагы

кыргыздардын тарыхын, турмушун жана чыгармадагы эрксиз кундорго баш ийген жыпардын турмушун билип алдык,ага жекече баа бердик.Ал эми биз болсо кайсы доордо ,кайсы мезгилде жашабайлы,ар дайым оз турмушубуз,келечегибиз учун курошо билели.

Саламатта болгула

Кийинки сабактан корушкончо аман болгула.

Классы: 11-класс

Предмети: Кыргыз адабияты

Сабактын темасы: Антонимдер жана алардын болунуштору

1. Нагыз антонимдер

2. Контекстик антонимдер

3. Оксюморон

4. Энантисемиялык

Сабактын максаты : билим беруучулук жагы

Окуучулар отулгон темены кайталашат.Антонимдер жонундо маалымат алышат.Алардын болунуштору жонундо билишет

Онуктуруучулук жагы : Логикалык ой жугуртуусу ,эске тутуусу,конул буруусу осот.

Тарбиялык беруучулук жагы: Алган билимдерин турмушта колдоно алышат.

Корсоткучтор :Эгерде окуучу антонимдер жонундо маалымат алган болсо,

Эгерде окуучу аналогия боюнча тушунук алган болсо

Сабактын тиби: жаны билимди оздоштуруу

Сабактын усулу:

Аналогиялар

1. Китеп : барак 2. Кыз : бала

А) Сумка : ручка А) Сырга : жуздук

Б) ручка : запас Б) Китеп : тетрадь

В) Запас : тетрадь В) тоок : короз

3. Устаз : окуучу 4. Ийне : учук

А) устаз: мугалим А. запас : сыя

Б) Мугалим : шакирт Б) дептер : ручка

В) Мугалим : окуучу В) бут : манжа

Г) Башчы : аткаруучу Г) Манжа : тырмак

5. Футбол : топ 6. Класс : окуучу

А) Форма : фартук А) Группа: студент

Б) Батинка : боо Б) Коом : адам

В) Тамга : сан В) Коом : жаран

Г) Ракетка : топ Г) Адам : инсан

7. Жашоо : дуйно 8) Физика : химия

А) Кун : Тун А) кыргыз : казак

Б) Кун : сутка Б) Алгебра : геометрия

В) Жер : топурак В) Фотосинтез : элемент

9. Кызылча : кант 10 .Зат : атом

А) Ун: нан А) Кун : нур

Б) Жашылча : жемиш Б) Жер : ай

В) кычкылтек : комуртек В) Тоо: чычкан

Кыргыз эли – бул________________

Кыргыз тили- бул_________________

Кыргыз жери -бул__________________

Кыргыздардын сыймыгы- бул_______

Эскирген создор

Жаргылчак-_______________________

Туяк-_____________________________

Жекей-___________________________