Этиштин мамилелери .Негизги мамиле

Саламатсыъарбы

Сузак р. №4 Б.Шамшиев о.м

Атабаева Назира Турсунбаевна

Сабакка даярсыъарбы?

Сабакта силерге ийгилик!

Жагымдуу маанай!

Сабактын темасы:

Этиштин мамилелери.

Негизги мамиле.

Максаты:

1.Этиш, анын мамиле категориясы тууралуу билесиъер.

2.Негизги мамилени билип, анын морфологиялык белгилерин щйрёнёсщъёр .

3.Негизги мамиле этишке мисалдар келтирип, кёнщгщщлёр аткарасыъар.

4. Кеп байлыгыъарды ёстщрёсщъёр.

Кайталоочу суроолорго жооп бергиле ;

1.Этиш деген эмне? ;

2.Этиштин канча чагы бар эле? ;

3.Этиштин ыъгай катергориясын эстегилечи?

Баяндагыч

ыъгай

Бурук

ыъгай

Шарттуу

ыъгай

Каалоо-тилек

ыъгай

Максат-ниет

ыъгай

3.Этиштин ыъгай катергориясы.

Жаъы сабак

Этиштин

мамилелери.

Кёъщл бурабыз.

Эсибизге сактайбыз.

Кыймыл аракеттин сщйлёп жаткан адамдын ёзщ же башка бирёёлёр тарабынан аткарылгандыгын

билдирген этиш сёздёр

этиштин мамилелери деп аталат.

Кыргыз тилинде

этиштин 5 мамилеси бар.

2.Кош

1.Негизги

5.Аркылуу

3.Ёздщк

4.Туюк

Негизги

мамиле.

Эсибизге сактайбыз.

Дептерибизге жазабыз.

Кыймыл – аракет сщйлёп жаткан киши

тарабынан аткарылгандыгын

билдирген этиштер

негизги мамиле деп аталат .

13

Мисалы:

бар, жазды

кел, оку,

кёр, бил,

жщрдщ, ж.б

Алтынай китеп окуду .

Гщлбарчын шаардан келди .

Морфологиялык белгиси.

Негизги мамиле этиштин ёзщнё тиешелщщ мщчёсщ жок, ал этиштин башка мамилелерин жасоого негиз болот..

Тубаса жана туунду этиштердин бардыгы негизги мамилени тщзёт.

Синтаксисттик белгиси.

Негизги мамиле этиштер сщйлём ичинде баяндоочтук милдетти аткарат.

Мисалы:

1. Мен бардым .

2. Кёнщгщщ окуучулар тарабынан аткарылды .

Келгиле кёнщгщщ аткарабыз .

450-кёнщгщщ . Алган билимди бышыктоо кёнщгщщсщ.

Сщйлёмдёрдщ окуп чыгып,негизги мамиле этишти тапкыла. Эмне щчщн негизги мамиле деп эсептейсиъер?

1. Тёр белинен ат ашырат, журт ынтымагын таалай ачат.

ашырат - негизги мамиле, туунду

ачат – туунду , негизги мамиле этиш

2. Эр элине кубанат, ёрдёк

кёлщнё кубанат.

- эмне кылат?- кубанат- этиш, негизги мамиле, туунду.

3. Акылды акылмандан сура.

эмне кыл?- сура – негизги мамиле этиш.

Келгиле балдар, бщгщнкщ сабагыбызды бышыктап алсак.

Тёмёнкщ тесттик суроолорго жооп берип кёргщлё!

1.суроо. Кыймыл аракеттин сщйлёп жаткан адамдын ёзщ же башка бирёёлёр тарабынан аткарылгандыгын билдирген этиш сёздёр

эмне деп аталат? .

а) этиштин ыъгайлары.

б) этиштин чактары

в) этиштин мамилелери

2.суроо. Кыймыл -аракеттин сщйлёп жаткан киши тарабынан аткарылгандыгын билдирген этиш сёздёр этиштин кандай мамилеси болот?

а) кош мамиле

б) негизги мамилелери

в) аркылуу мамиле

3.суроо. Негизги мамиле этиштин синтаксисттик белгисин кёрсёткщлё.

а) ээ болот

б) баяндооч болот

в) аныктооч болот .

4.суроо. Негизги мамиле этиш сёздёрдщн катарын аныктагыла.

а) барышты, билишти,кёрщштщ

б) таран, басын, кирин

в) бар, бил, берди, салды

Щй тапшырмасын

алабыз .

Этиштин мамилелери. Негизги мамиле.

450-кёнщгщщ .