Физикалык шайырлар

Физик шайырлар жана тапкычтар клубунун турнири

Тушундурмо

• Ар бири 7 окуучудан турган 2 команда тузулот
• (7-11-кл.)

• 1-команда «Жарык» 2-команда «Ун» деп аталат. Эки команданын эмблемалары болот.

• Саламдашуу . Саламдашууда озуно тиешелуу кунумдук жашоо турмушта колдонулуучу буюмдар менен чыгышат.

• Мугалим же алып баруучу тарабынан суроолор берилет , физиканын баардык тармагы боюнча. Командалар создордун тизмеси боюнча карточка алышат. Кайсы соз ашыкча экенин табат.

• Кроссворддордун жообун табуу . (5 мин ичинде)

• Шаар, айыл-кыштак аттарын колдонуп физикалык чондуктардын атын табуу .

• Командалар бири бирине суроо беришет. (ойлонууга 1 мин)

• Космонавтика оюн талаасы .

• Кутулбогон суроолор .

Алып баруучу:

«Дуйнону таанып билуунун чеги жок » деп илгери бир философ айткан экен . жыл откон сайын коптогон ачылыштар ачылып адам баласы аалам сырларын ачууда чон жетишкендиктерге жетишуудо. Башка илимдерге салыштырмалуу физика илими татаал болуп эсептелет , жана ошол эле учурда кызыктуу болуп эсептелет. Себеби биздин ар бир кылган ишибиз жаратылышта физика менен байланыштуу. Демек адам баласынын жашоосунда физика илими кенири колодонулат . Кезекти окуучуларга берейин ,бугунку беттешуучу «Жарык » жана «Ун» командаларын тосуп алалы. « Командалар бири бирине бетме- бет турушат ».

Алып баруучу:

Силердин эмблеманар ?

«Командалар доскага плакаттарын илишет , ошондой эле тошторундо да эмблемалары болот».

Алып баруучу:

Силердин девизинер ?

« Ун » командасы: « Айтылган соз - атылган ок»

«Жарык» командасы: « Билимдууго - дуйно жарык»

Алып баруучу ;

Кезек эки команданын саламдашуусунда;

«Ун» командасы:

Окуучу:

Салт боюнча салам айтам жалпына ,

Улуу кичуу жана дагы атандашка,

Тынбай окуп жан дуйнону озгортуп ,

Чын дилимден кызмат айтам калкыма.

Жалпы : Физиканы тынбай окуп келебиз,

Ун толкунун биз силерге жиберебиз,

Суроо жоопто биз билимдерди сынашып,

Бул конкурста атаандашты женебиз.

«Жарык» командасы:

Окуучу : Билимдуу жакшы баламын,

Кабыл ал айткан саламым,

«Жарк» этип жанып жарыктай,

Билимдин кенин казамын .

Жалпы: Командалар чогулушуп ,

Суроо жооп салабыз,

Ким женсе бул конкурста,

Дос боюнча калабыз.

Алып баруучу:

Мынакей балдар биз саламдашып алдык , озубузду колго алабыз да оюнубузга отобуз. Алдыда бизди “Ой жугуртуу “ ашуусу кутуп турат. Келгиле “Ой жугуртуу” ашуусуна саякатты баштайлы . Эки командадан бирден окучу келип карточка алгыла . 2 минута ойлонуп жооп бергиле , жоопко даяр болгон команда сигналдык белгини которушот . Карточкада кайсы соз ашыкча? эмне учун?

«Ун» командасы :

Градус , мензурка , термометр , динамометр.. ( жооп: тизмеде физикалык куралдар берилген , градус физикалык куралдын бирдиги )

«Жарык» командасы :

Кар ээриди , отун куйуп жатат, чымчык учуп баратат , меш ысыды ( жооп: чымчык учуп баратат . Тизмеде жылуулук кубулуштарынын мисалы келтирилген.)

Алып баруучу:

Азаматсынар балдар эми кыргыздын улуттук оюндарына отолу.

«Ун» командасына :

Баарыбызга белгилуу болгон” Ак терек – Кок терек” оюнунда Ньютондун закондору байкалабы? Жообун тушундуруп бергиле ?

ЖООП:

Ооба байкалат . Оюнчулар эки катарга тизилишип, кол кармашып бетме- бет турушат. Бир катардан чуркап чыккан оюнчу улам ылдамдыгын арттырып кармашып турган каршылашынын колун узуп отушу керек . Чуркап келе жаткан адамдын ылдамдыгы канчалык чон болсо урунуу ылдамдыгы да ошончо чон болот.Куч ылдамданууга туз пропорциялаш. Демек бул Ньютондун экинчи закону.

«Жарык» командасына :

Кыргыздын улуттук “ Улак тартыш” оюнунда Ньютондун закондору байкалабы?

ЖООП:

Ооба Ньютондун 3 – закону . Улакка модулдары боюнча бирдей багыттары боюнча карама каршы кучтор аракет эткенде улак ортодо болот кайсы тараптын аракети кучтуу болуп кетсе , улак ошол тарапка оойт.

Алып баруучу:

Озунуздор байкап тургандай эле физика илиминин кызыктуулугун коруп турабыз. Карачы кандай кызыктуу илим баардык тармак менен байланышканын . Анда эмесе балдар кроссворддун жообун табалы эмнелер жашырылганын? Эки командага тен 5 минутадан убакыт берилет.

«Ун » командасына суроо : Ун жонундо окуп уйротуучу физиканын болуму эмне деп аталат? (акустика).

• Силер окуп буткон математиканын болуму.
• Таза ун чыгаруучу курал.
• Жыштыгы 2000 Гц тен жогору болгон ун.
• Узундуктун кошумча бирдиги.
• Заряддалган болукчолордун ирээттелген кыймылы.
• Заряддалган атом.
• Жылуулук санынын байыркы бирдиги .

8.Асман телолору жонундо окуп уйротуучу илим .

• Жарыктын касиеттери жонундо окуп уйротуучу физиканын болуму эмне деп аталат? (оптика ).
• Каршылыкты олчоочу курал .
• Оптикалык куралдардын катарына кируучу тетик.
• Айдын колокосунун кундун бетин жаап калышы .
• Нерсенин ылдамдыкты сакто кубулушу .
• Жарык нуру тийбеген мейкиндик.
• Электр энергиясынын булагы.

Алып баруучу:

Азаматсынар балдар коп нерсени билип алдык туурабы? Силерди эми айыл – кыштактарга, шаарларга саякаттоого чыкырмакчыбыз. Даяр болсонор анда бул ашууну да ашалы.2 командадан 2 ден окучу келгиле, бул карточкаларды алгыла аттардын башкы тамгаларын пайдаланып физикалык чондуктарды тапкыла.

«Ун» командасы учун: Ак – Талаа, Сокулук, Майлуу – Суу, Ак- Босого, ( масса).

«Жарык » командасына: Каракол, Чолпон- Ата, Уч – Терек. ( куч).

Алып баруучу:

Кезек бири биринерге суроо берууго келип жетти.

«Ун» командасы: Эмне учун кышында суук болот? ( Анткени жердин бетин каптап жаткан кар кундун нурларын чагылтып жиберет.

«Жарык » командасы : Эмне учун ордоктор кату суук болгонд сууга жоношот? ( Кату суукта суунун температурасы айлана – чойродогу температурага караганда бир топ жогору болот , ошондуктан суудагы канатуулар ал жактан абага салыштырмалуу азыраак ушуйт.

Алып баруучу:

Биздин шайырлар жана тапкычтар клубунун турниринин кийинки этабы Космонавтика оюн талаасы деп аталат. Берилген суроолорго 2 мин ичинде жооп беру керек.

«УН» командасына : Орус космонавтары айда болушту беле ? Анда айда ким басып журду эле ? кайсы жылы болду эле?

ЖООП: жок , болушкан эмес, Луноход -1 ,1970-ж. Луноход -3, 1973-ж.

«Жарык» командасына : Эн биринчи космос кораблинде учуп жерди айланып чыккан адам, бул учуу канча убакытка созулган? жооп: Ю.Гагарин учуу 108 саатка созулган

«Ун» командасына : Космонавтика деген соз кандай которулат ?

ЖООП: Ааламда сузуу дегенди тушундурот.

«Жарык» командасына : Марска кайсы жылы космос корабли учурулган?

ЖООП: 2006- жылы .

Алып баруучу:

Азаматсынар шайыр жана тапкыч балдар.

Эн акыркы « Кутулбогон суроолор » ашуусун ашууга кез келди.

«Ун» командасына:

• Ал аябай кичинекей болот. Ал эн чон ылдамдык менен учушу мумкун же жон эле ордунда термелип турушу да мумкун. ЖООП: (молекула)
• Ал аябай кичинекей болот. Ал эн чон ылдамдык менен учушу мумкун же жон эле ордунда термелип турушу да мумкун. ЖООП: (молекула)

• Барометр менен ченелет? ЖООП: (басым)
• Ал аябай кичинекей. Ал нолго барабар болушу мумкун жана ал материядан тышкары оз алдынча жашай албайт. ЖООП: ( заряд)

4.Суюктуктун катмар – катмар болуп агышы эмне деп аталат. ЖООП: ( Ламинардык агым )

5. Ар кандай эки заттын малекулаларынын аралашып кетуу кубулушу ЖООП: ( диффузия)

6.Бир олчомдуу эки олчомдуу уч олчомдуу болот. ЖООП: ( координата системасы)

7.Италиялыкты немецке болгондо келип чыга турган француздун атын тапкыла. ЖООП: ( А= )

)

«Жарык» командасына :

• Химияда алардын саны 5 , физикада 6, алгебрада 7, геометрияда 9, эмне жонундо соз болу жатат. ЖООП: (предметтердин аталыштарындагы тамгалардын саны)
• Бул жол асманда жайгашкан, анын атынан чыгарма да бар , кайсыл жол? ЖООП: (саманчынын жолу)
• Машина онго кайрылып жатканда кайсы донгологу кыймылдабайт ЖООП: (запас донгологу)

4.Суу буусунун ону кандай болот ЖООП:

(туссуз)

5. Андре- Мари Ампер, Исаак Ньютон , Блез Паскаль, Джейс Джоуль, Джеймс Уатт, Шарль Кулон, Аллесандро Вольта, ОМ, Фарадей- корунуктуу физиктер мындан башка аларды эмне байланыштырып турат? ЖООП : ( алардын аттарынан физикалык чондуктардын аталыштары коюлган)

6. Асманда бар жерде жок, сенде бар менде жок. ЖООП: (С тамгасы)

7.Магнит агымынын бирдиги ЖООП: ( вебер).