Газ абалы жана параметрлери

Физика

10-класс

Молекулалык физика

Тема:

Газ абалы жана анын параметрлери: V, P, T. Изопроцесстер

Сабактын жүрүшүндө:

• газ абалынын параметрлери менен таанышасыңар;
• изотермалык, изобаралык, изохоралык жана адиабаттык процесстерди салыштырасыңар;
• изопроцесстердин закон ченемдүүлүктөрүн аныктайсыңар;
• изопроцесстерге далилдүү мисалдарды көрөсүңөр.

Негизги түшүнүктөр:

• басым, температура, көлөм;
• изотермалык процесс;
• изобаралык процесс;
• изохоралык процесс;
• адиабаттык процесс.

Макропараметрлер

V, P, T

Ар кандай макроскопикалык нерсе, же макронерселердин системасы термодинамикалык система деп аталат

Нерсенин молекулалык түзүлүшүн эске албастан термодинамикалык системанын жалпы абалын мүнөздөөчү чоңдуктар макропараметрлер (V, P, T, n ж.б.) деп аталат.

Изопроцесстер

Убакыттын өтүшү менен газдын абалынын өзгөрүшү термодинамикалык процесс деп аталат.

Термодинамикалык процесс учурунда макропараметрлер ( басым, температура, көлөм ) өзгөрөт.

Кайсы бир параметри турактуу сакталган термодинамикалык процесстер изопроцесстер деп аталат.

1

Изотермалык процесс:

2

Изобаралык процесс:

3

Изохоралык процесс: .

4

Адиабаттык процесс:

Изотермалык процесс. Бойл-Мариотт закону

Турактуу температурада басымдын көлөмдөн көз карандылыгын көрсөтүүчү процесс изотермалык деп аталат

Лат.с . « изос »-бирдей, « термос »-жылуу

Изотермалык процесс. Бойл-Мариотт закону

Роберт Бойль

(1627-1691)

Эдм Мариотт

(1620-1684)

Видеотасма

Изотермалык процесс

Изобаралык процесс. Гей-Люссактын закону

Турактуу басымда температуранын көлөмдөн көз карандылыгын көрсөтүүчү процесс изобаралык деп аталат

Лат.с . « изос »-бирдей, « барос »-басым

Изобаралык процесс. Гей-Люссактын закону

Турактуу басым кезинде газдын берилген массасынын көлөмү температурага түз пропорциялаш

Джозеф Гей-Люссак

(1778 -1850)

Видеотасма

Изобаралык процесс

СУРОО:

Турактуу температура кезинде газдын басымын 4 эсе азайтыш үчүн анын көлөмүн кандай өзгөртүш керек?

2

1

4

3

Изохоралык процесс. Шарль закону

Турактуу көлөмдө температуранын басымдан көз карандылыгын көрсөтүүчү процесс изохоралык деп аталат

Лат.с . « изос »-бирдей, « хорема »-сыйымдуу

Изохоралык процесс. Шарль закону

Турактуу көлөм кезинде газдын басымы температурага түз пропорциялаш

Шарль Жак Александр Цезар

(1746 -1823)

Видеотасма

Изохоралык процесс

Адиабаттык процесс

Сырткы чөйрө менен жылуулук алмашуу жүрбөгөн учурдагы термодинамикалык процесс адиабаттык деп аталат

Лат.с . « адиабатос »-өтө албаган

Видеотасма

Адиабаттык процесс

СУРОО:

Шарды үйлөп, аны муздаткычка салышты. Бир канча убакыттан кийин анын көлөмү кичирейип калганын байкашты.Бул жерде кайсы изопроцесс орун алды?

2

1

4

3

Жыйынтыктоо:

1

Газ абалынын макропараметрлери;

2

Изопроцесстер;

3

Изопроцесстердин графиктери.