Географиялык иштелмелер

Тема: Атмосферанын

булганышы

ПЛАН:

• Атмосферанын курамы. Кычкылтектин зарылдыгы.
• Булганышы ( табийгый, антропогендик).
• Атмосфераны тазалоо чаралары.

Атмосфера

Жер планетасынын сырткы кабыгы… Анын массасы жердин массасынын млндон бир болугу.

Атмосфера жер бетинин жылуулук режимин аныктап, аны зыяндуу космостук нурлардан сактайт

Акырында атмосфера жер бетиндеги тиричиликтин негизи

Алгачкы коомдун учурунда кычкылтек дем алууга, чирууго ж-а карбонаттар дын тузулушуно гана катышчуу.

Адам коому осуп онугуп, индустриялык процесстер жургондо кычкылтекти керектоочулордун саны кобойду:

Энергия иштетип чыгаруу, металлургиялык процесстер, химия ондурушу жыйынтыгында мунун баары кычкылтектин сарпталышына алып келди.

Кычкылтекти чыгарган бир гана процесс-бул ФОТОСИНТЕЗ

ФОТОСИНТЕЗ-жашыл осумдуктор кун нурунун кубаты м-н органикалык эмес заттардан (суу,комур кычкыл газы ж-а минералдык заттар) органикалык заттарды тузуучу озгочо кубулуш.

Фотосинтездин журушундо осумдуктор абадан комур кычкыл газын синирип алышып, озунон кычкылтекти болуп чыгарат.

Жылына жашыл өсүмдүктөр 200млр тонна кычкылтек бөлүп чыгарат. Бирок 22млр тоннасын отун-энергетикалык заттар күйүүгө аралаштырат.

Кычкылтектин негизги фабрикасы нымдуу тропикалык осумдуктор болуп саналат. Бирок ушул жалгыз фабрика адам баласынын чарбалык иштеринин натыйжасында кыйылып жок болууда .

Атмосфера табигый жана антропогендик жолдор менен булганат. Табигый булганууга: Вулкандардын атылуусу, тоо тектердин уболонуусу, токой ж-а талаанын ортонуусу кирет.

Жанар тоонун атылуусу

Космостук чан

Токой ж-а талаалардын орттонуусу

Жан-дуйн ѳ кыйкырыгы

Бирок жогорудагы булганууларды антропогендик булгануулар менен салыштырууга болбойт.

Атмосферанын чыныгы булгануусунун басымдуу болугу адам баласынын иш-аракеттеринен чыгып жатат.

Металлургия, химия онор жайларынан б ѳ лунуп чыккан газдар б.а. комуртек оксиди ж-а кукурттун диоксиди жалпы организмдер учун ото зыяндуу газдар болуп саналат. М: Адам дем алган абада кукурттун бир аз гана болугу болсо, анда адамды айыкпаган бронхит, опко ооруларына дуушар кылат.

• Адам баласынын чарбалык иштеринин натыйжасында атмосферага 200млн тонна күкүрттүн бирикмелери чыгып турат.

Жогорудагы маалыматтар атмосферанын онор жайлык булгануусу болду

Окунучтуусу атмосферага чыгарылган зыяндуу заттардын коломунун тенинен кобун транспорттор болуп чыгарат

Орто эсеп менен бир автомобил 15миң км жол жүрсө: - 20-30 тонна аба массасын - 4,5 тонна кычкылтекти күйгүзөт - 700кг ис газын - 40кг азот диоксидин - 2-5 кг катуу бөлүкчөлөрдү бөлүп чыгарат бул бир эле унаанын корсоткучу болду.

Учурда Дүйнөдө 600-700 млн автомобил бар

Автомобилден сырткары темир жол, дениз ж-а аба транспортторуда булгоого оз улушторун кошууда.

МИСАЛЫ:

М: 1 самалёт 1000 км аралыка учуп конгондо 1 кишиге 1 жылга жете турган кычкылтекти куйгузот

Ал эми бир эле учурда 100-113 миң самолёт учуп конот.

Бизге белгилуу Лос-Анжлес шаарында 4-5 млн автомобиль бар. Алар суткаксына мин тоннадан ашык диоксидти абага чыгарат.

Диоксид абада реакцияга келип фотохимиялык смогту пайда кылат. Фотохимиялык смог пайда болгон учурда аба саргыч-жашыл тартып, боз тушот.

Кун корунуп турса да асман бетин жука булут каптагандай корунот. Мындай смог учурда Бишкекте дагы байкалат.

Бишкекте 370 миң автомобил бар.

Антропогендик булганууга радиактивдуу булганууда кирет. Радиактивдуу булгануу-АЭСтердин жарылуусу. М: Чернобыль (1986-ж 26 апрель), Фукусима (2011-ж 11-март ) жарылуулары

Атмосферанын булгануусунун негизинде : Адамдарда баш оору, конул айнуу, кыжырлануу башкача айтканда оздорун жаман сезуулоруно алып келет.Ошондой эле флора ж-а фауна дуйнолору дагы жабыркайт.

Демек атмосфераны коргоо адам баласынын негизги милдети .

Көңүл бурганыңыздар үчүн рахмат!

Аткаргандар: Бакыт кызы Асел

Акинова Жанетта

Жетекчи: Рыскулов Бийик