Համամոլորակային հիմնախնդիրներ

ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐ

Համամոլորակային են այն հիմնախնդիրները, որոնք ընդգրկում են ողջ երկրագունդը և մարդկությունը, սպառնում նրանց ներկային ու ապագային, և դրանց լուծման համար պահանջվում է բոլոր ժողովուրդների ու գործողությունների միասնությունը։ Իրենց բնույթով համամոլորակային հիմնախնդիրները տարբեր են, սակայն բոլորը համակված են մարդկության աշխարհագրական միասնության և կենսակայունության գաղափարով։

  Ք.ա. X հազարամյակում երկրագնդի բնակչության թվաքանակը գտնվում էր 2-ից 20 միլիոնի միջակայքում, Փրկչական 1 թվականին այն կազմում էր քառորդ միլիարդ, 1600թ.-ին աշխարհի բնակչությունն արդեն կես միլիարդ էր, այս թիվը կրկնապատկվում էր ավելի ու ավելի արագ` նախ 1800, ապա 1930թ.-ին: Եվ զուր էր 1968թ.-ին Պոլ Էհրլիխի հրապարակած ՙԲնակչության պայթյուն՚ գրքի հնչեցրած համաշխարհային ահազանգը, քանի որ 1959թ.-ից 1999թ.-ն ընկած միջոցում երկրագնդի բնակչությունը 3 միլիարդից հասել էր 6-ի: Այդ տարիներին կատարված գիտական հաշվումները մարդկության 7-րդ միլիարդի նշաձողի հաղթահարումը զետեղում էին 2010-2015թթ.-ի միջակայքում, ինչը արդեն տեղի ունեցավ մերձավոր անցյալում:

ԳԵՆԵՏԻԿՈՐԵՆ ՄՈԴԻՖԻԿԱՑՎԱԾ ՕՐԳԱՆԻԶՄՆԵՐ

Քսաներորդ դարի վերջում մեծագույն վերելք ապրեց ծագումնաբանությունը։ Գիտնականները կարողացան հայտնաբերել մատերիայի ժառանգականության

Ձեզ ենք ներկայացնում՝ ինչ հիվանդություններ կարող են առաջացնել  ԳՄՕ-ները և ինչպես են դրանք վնասում մեր օրգանիզմին:

ԳՄՕ-ներն առաջացնում են ալերգիաների նոր տեսակներ: Պատճառն այն է, որ նման սնունդը պարունակում է շատ արհեստածին ալերգեններ: Որպես օրինակ՝ կարելի է հիշել  2000-ական թվականներին ԱՄՆ-ում եգիպտացորեն արտադրող ընկերության դեպքը, երբ հարյուրավոր մարդիկ տուժել էին ալերգիայից:

  ԳՄՕ-ներն օրգանիզմում առաջացնում են բակտերիաներ, որոնք հակազդում են հակաբիոտիկներին: Այսինքն՝ շատ հավանական է, որ շատ դեղահաբեր մեր օրգանիզմի վրա պարզապես չազդեն:

3. Մոդիֆիկացիան մեծացնում է քիմիական բաղադրիչը սննդում, որը շատ վատ հետևանքներ է ունենում օրգանիզմում: Ստամոքսի հետ կապված խնդիրներից՝  մինչև քաղցկեղ:

  ԳՄՕ-ները բացասաբար են ազդում նաև տնտեսության վրա: Դրանք գտնվում են մի քանի ընկերությունների ձեռքում, ովքեր գրավում են ամբողջ շուկան: Իրենց լավ տեսքով ու թվացյալ ախորժելիությամբ դրանք գրավում են գնորդներին ու վաճառվում են շատ արագ: Այսինքն՝ շուկայից դուրս են մնում բնական բերք վաճառողները, ինչը կարող է հանգեցնել տնտեսական մեծ կորուստների:

  Ամերիկյան մի հետազոտության մեջ ասվում է, որ նման սնունդը նվազեցնում է մարդկային վերարտադրությունը: Այս տեսակետն ապացուցվել է փորձարկմամբ: Մկները, որոնց կերակրել են ԳՄՕ-ով հարուստ սննդով, թե՛ իրենց ակտիվությամբ, թե՛ վերարտադրությամբ զգալիորեն զիջել են նորմալ սննդով կերակրված մկներին:

Ջրի աղտոտում 

(ջրոլորտի աղտոտում)

Ջրի աղտոտում (ջրոլորտի աղտոտում), միջավայրի պայմանների և մարդու առողջության վրա բացասաբար ազդող ֆիզիկական, քիմիական և կենսաբանական աղտոտիչների թափանցումը, առաջացումն ու կուտակումը բնական ջրերում։ 

Ջրոլորտը  Երկրի բոլոր ջրային պաշարների ամբողջությունն է։

Ջրոլորտի զանգվածի մոտ 97%-ը կազմում են օվկիանոսի աղի ջրերը, 2,2%-ը՝ սառցե ջրերը, մնացած մասը՝ ստորերկրյա, լճերի և գետերի քաղցրահամ ջրերն են։

  Սովորաբար այդ ազդակների թափանցումը կապված է մարդու տնտեսական գործունեության և դրա հետևանքների կամ (ավելի հազվադեպ) բնական աղետների հետ։ Աղտոտիչ նյութերը բնական ջրերի մեջ են թափանցում պինդ, հեղուկ, կոլոիդային, էմուլսիային և գազային ձևերով։

Ըստ փորձագետների ջուրը կդառնա 21-րդ դարի գլխավոր ռազմավարական ռեսուրսը:Քանի որ այն ունի մի շարք կարեվոր հատկություններ:

2010 թ-ի ապրիլին Մեքսիկական ծոցում հենահարթակի վթար, որը էկոլոգիական լուրջ հետեվանքներ ունեցավ:

Աղտոտման աղբյուրներ

Ջրի աղտոտման հիմնական աղբյուրներն են արդյունաբերական և կենցաղային հոսքաջրերը, ձնհալի և անձրևների ժամանակ հողա-հանդակներից տեղափոխված պեստիցիդները բնակավայրերից վնասակար նյութերը, անձրևի և ձյան միջոցով՝ մթնոլորտից անջատվող աղտոտող նյութերը։ 

Ջրավազաններին զգալի վնաս են պատճառում աէկ-ները եվ ջրէկ-ները:Սա կոչվում է ջերմային աղտոտում:

Հատկապես վտանգավոր են տաք հոսքաջրերը, որոնք փոխում են ջրավազանի ջերմային ռեժիմը, վատանում են ձկների ձվադրության պայմանները, ոչնչանում են մի շարք օգտակար մանրէներ և զարգանում են մակաբույծներ ։

Ջրոլորտն աղտոտող նյութերի շարքում գնալով ավելի մեծ տեղ են զբաղեցնում բարդ օրգանական միացությունները: Դրանց գլխավոր աղբյուրը քիմիական ձեռնարկություններն են, որոնք ներկայումս արտադրում են այնպիսի միացություններ, որոնք բնության մեջ գոյություն չունեն ընդհանրապես: Այդպիսի միացություններից են ճարպերը, սպիտակուցները, ածխաջրերը, սինթետիկ լվացող նյութերը, ֆոսֆատները և այլն:

Արդյունաբերական հոսքաջրերն առավել հաճախ աղտոտված են նավթամթերքներով, ֆենոլներով, ծանր մետաղներով (սնդիկ, կապար, կադմիում, պղինձև այլն) և բարդ օրգանական միացություններով (սինթետիկ լվացամիջոցներ, ներկեր, ճարպեր), որոնք վատացնում են ջրի որակը, խմելու և սննդի մեջ օգտագործելու համար դարձնում ոչ պիտանի, խախտվում են ջրային ավազանի կենսաբանական շարժընթացները, նվազում է աղտոտող նյութերից ջրի ինքնամաքրման հատկությունը, փոխվում է ջրային կենսաբազմազանության կազմը, ընկնում է արտադրողականությունն ու սննդային արժեքը, որոշ ձկներ դառնում են թունավոր։

Իր առանձնահատկություններն ունի ջրավազանների աղտոտումը, որի դրսևորումներից է ջրի «ծաղկումը»։ Ջրամբարներում կուտակվում են գետերիբերած տիղմը, ավազը, աղտոտող նյութերը, ջուրը շատ դանդաղ է շարժվում, որը նվազեցնում է ջրամբարի ինքնամաքրման հնարավորությունը։

Ջրավազանների

աղտոտում

Աղտոտման

օդավորման

մաքրում

Աղտոտման օդավորման մաքրում

Ջուրը տհաճ հոտով գազերից, նյութերից մաքրելու նպատակով կիրառվում Է օդավորման (աերացիա) եղանակը՝ հատուկ հարմարանքներով ջուրը հարստացվում է օդով՝ թթվածնով։

Աշխարհի

ամենաաղտոտված գետերը

Աշխարհի 10 ամենաաղտոտված գետերը

Ցիտարում, Ինդոնեզիա

Աշխարհի ամենաաղտոտված գետը գտնվում է Ինդոնեզիայում: Ցիտարում գետը հոսում է երկրի մայրաքաղաք Ջակարտայի կողքով: Եվ հավաքում է 9 միլիոն բնակչություն ունեցող քաղաքի աղբը: Տեղացիները արդեն մոռացել են, որ մի ժամանակ այնտեղ ձուկ կար: Գետից աղբը հավաքելը և վերամշակման հանձնելը հիմա ավելի շահավետ է, քան ձկնորսությունը:

Յամունա, Հնդկաստան

Յամունա գետը գտնվում է Հնդկաստանում և ունի 1376 կմ երկարություն: Համարվում է Գանգեսի ամենախոշոր վտակը: Մայրաքաղաք Նյու-Դելիի աղբի 58%-ը թափված են գետը: Կառավարությունը ներդրել է միջոցներ մաքրելու համար Յամունան, ինչպես նաև Գանգեսը, սակայն ինչքան էլ նրանք չարչարվեն, դա անօգուտ է:

«Դեղին գետ», Չինաստան

Դեղին գետը երկրորդ ամենաերկար գետն է Չինաստանում, գտնվում է Լանչժոու քաղաքում: Գլխավոր ջրամատակարարն է հանդիսանում հյուսիսային Չինաստանի միլիոնավոր մարդկանց համար: Բայց գետը մեծապես աղտոտված է նավթով:

Գանգես, Հնդկաստան

Գանգես գետը ձգվում է Հիմալայներից մինչև Հնդկական օվկիանոսը, Հնդկաստանի և Բանգլադեշի տարածքով 2510 կմ երկարությամբ: Ներկայումս գետը շատ աղտոտված է՝ շնորհիվ Հնդկաստանի բնակչության արագ աճի, արդյունաբերական ազդեցության, ժամանակակից կոյուղիների բացակայության, որը լուրջ ազդեցություն է թողնում գետի վրա: Աղտոտման արդյունքը տարբեր հիվանդություններն են, այդ թվում խոլերան, հեպատիտը, տիֆն ու դիզենտերիան:

Ախթալա գետ

Ախթալայի լեռնահարստացուցիչ  կոմբինատի կողմից չվերահսկվող արդյունաբերական արտահոսքերի եւ շրջակա միջավայրի աղտոտումը կանխարգելող միջոցառումներ չիրականացնելու արդյունքում Ախթալա քաղաքում եւ եւ շրջակայքում հայտնվել են աղտոտման վտանգավոր աղբյուրներ: Դա Ախթալայի հանքավայրն է, որի ստորգետնյա հանքի միջով անցնում է Ախթալա գետը` ելքում հավաքելով ծանր մետաղների մի ամբողջ փունջ: 

ՇՆՈՐՀԱԿԱԼՈՒԹՅՈՒՆ

ՈՒՇԱԴՐՈՒԹՅԱՆ

ՀԱՄԱՐ