Саба?ты? ма?саты: 1. ?аза?стан республикасы туралы о?ушыларды? ал?ан білімін жина?тап, одан ?рі танымдылы?ын арттыру.
2. О?ушыларды? ойлау, с?йлеу да?дысын дамыту ?з ойын м?дениетті т?рде жеткізе білу.
3.Ту?ан хал?ына, Отанына, оны? тарихи та?дырына деген ??рмет сезімін ?алыптастыру.
Саба?ты? к?рнекілігі: интеракт. та?та, слайттар, балалар сал?ан суреттер.
Саба?ты? ?дісі: топтастыру, с?ра?-жауап, ой додасы, т?сіндіру, эссе жазу, сурет к?рмесі.
Саба?ты? барысы: 1.?йымдастыру кезе?і.
А) О?ушыларды? саба??а дайынды?ын тексеріп, к??ілдерін саба??а аудару.
?) Психологиялы? дайынды?.
К?не, саба?ымызды бірі-бірімізге жа?сылы? тілеуден бастайы?. Балалар, ж?рек т?стары?ды ?ста?дар. ?олдары?ды кеуделері?е ?ойы?дар. ?алай со?ып т?р?анына ??ла? т?рі?дер: д?рс-д?рс ж?ректері?ні? орнында мейірімді к?нні? бір б?лшегі т?р деп елестеті?дер. Оны? жылы да жар?ын с?улесі денелері?е, ?олдары? мен ая?тары?а таралуда. К?птігі сондай, бойымыз?а сыятын емес. Келі?дер, аздап жылу мен жары?ты бір-бірімізге сыйлайы?. Ал к?лімсіреу ар?ылы бір –бірімізге жа?сылы?ты да тілейік.
Кіріспе с?з. Отан - адамны? ата - бабаларынан бері ?арай кіндік ?аны тамып, ?сіп - ?ніп келе жат?ан жері. Сонды?тан да ?ай елді? адамы болсын ?з Отанын д?ниедегі ?ымбатты, е? ?асиеттісі, е? аяулысы – анасына балайды.
- Балалар, сендер «Отан», с?зін естігенде к?з алдары?а нені елестетесі?дер? (топтастыру)
- Ия отан дегеніміз-?р адамны? туып – ?скен жері, ту?ан туыстарымен , жа?ындарымен бірге т?ратын атамекені.
Отан – белгілі бір адам ?шін оны? ?зіні? елі ?асырлар бойы ??мыр кешіп ж?не солай болып ?алуы ?шін жанын пида ?ылып келе жат?ан байта? ??ір, ?лке ?ана емес, о?ан ша?ыра?ы,жер ?оса?ы, дос -жаран, а?айын-туысы, солармен бірге жал?ан?ан к?ретін ?ызы?ы мен ба?ытыны? шыра?ы, кейін ?рпа?тарына рухы жар болып жататын топыра?ы.
Олай болса тарих?а к?з ж?гіртейік.
?аза?стан кеше, б?гін , ерте?...
Кеше. (тарих?а шолу).
??с ?ясыз адам Отансыз болмайды. Ал мені? Отаным-сонау Каспийден Алтай?а дейін созылып жат?ан ?асиетті ?лке – ?аза?стан. ?аза?стан – т?уелсіз, азат ел. Сол т?уелсіздік жолында ?аза? бабам не к?рмеді десе?ізші?! Елімізді? басынан азап та, ашты? та, с?м со?ыс та ?тті. ?сіресе ХХ ?асыр ?аза? хал?ы ?шін ауыр, ?ай?ы?а толы кезе?дерімен есте ?алады. (О?ушылар ?аза?станны? кешегі к?ніне, я?ни тарих?а шолу жасайды)
О?ушы : Сонау XVII ?асыр басында жо??арлар ?аза? хал?ын «А?табан ш?бырынды, ал?ак?л с?лама?а» ?рындырды. Олар ?аза?тарды атамекенінен ?уып, тоздырып жіберді.
О?ушы:1916-шы жылы ?лт-азатты? к?теріліс, одан 1917-ші жылы А?пан, ?азан т??керісіне ?ласты.
О?ушы: 1931-33-ші жылдары елімізде ашаршылы? болды. Ата-бабаларымыз бас ау?ан жа??а кетті.
О?ушы:1937-38-ші жылдар жаппай жазалау болды. Б?л жылдары бізді? ?аза? зиялылары, арыстарымыз ?удаланды. А. Байт?рсынов, М. Ж?мабаев, Ж. Аймауытов, М. Дулатов, Ш. ??дайбердиев асылдарымыз арада 50 жыл ?ткенде а?талып, ?азір шы?армаларын о?ып жатырмыз.
О?ушы: 1941-45-ші жылдары т?т?иылдан неміс фашистері тыныш елімізге со?ыс ашты. «Ер есімі – ел есінде» демекші ?азір бізді? ауылымызда ?ш ардагеріміз бар. Б?л аталарымыз болаша? сендерді? ?мірлері? ?шін со?ыс?а барды. Бейбіт ?мірді алып берді.
О?ушы:1986-шы жылы желто?сан о?и?асы болды.
Алматыны? бас ала?ына жастар жаман ойме бар?ан жо?. Олар бейбіт жолмен т?уелсіздікке ?ол жеткізу ?шін ?атыс?ан.
Енді міне, осы желто?сан к?терілісіне ?атыс?ан а?аларымыз бен апаларымызды? ар?асында ата-бабаларымыз арманда?ан т?уелсіздікке ?ол жеткіздік. Б?л о?и?а д?ниені д?р сілкіндірді. Б?л желто?сан к?терілісіне ?аза? ел аузында ж?рген, тарихта аты ?ал?ан ?айрат Рыс??лбеков, Л?ззат Асанова, С?бира М?хаметжанова, Ербол Сыпатаев апаларымыз бен а?аларымыз ?атысты.
М??алім с?зі: Елім деп, ?аза?ым деп, айдай ?лемге жар салып, ?лтыны? намысын ?ор?а?ан жалынды, жігерлі азамат ?айрат Рыс??лбековты? сот ?стіндегі а?ыр?ы с?зі бейнелейтін к?рініске назар аударайы?.
К?рініс.
Тергеуші: Рыс??лбековты тергеуге алып келі?дер. К?зетшілер: Рыс??лбеков т?р, жауап?а ж?р.
Тергеуші: Рыс??лбеков Савицкийді ?лтірген сенсі?, мойында!
?айрат: б?л дегені? ?ып ?ызыл ?иянат кой, мен тыш?ан да ?лтіріп к?рген жо?пын.
Тергеуші: мойында! Мойындаса? жаза? же?ілдейді.
?айрат: мен ешкімді де ?лтірген жо?пын. Жасама?ан н?рсені неге мойындаймын. Б?л ма?ан жабылып отыр?ан жала.
Сот: айыпкер ?айрат Рыс??лбеков ?ылмыскер деп танылып, ?аза? ке?естік кодексіні? 60-бабы бойынша 3 жыл бас бостанды?ынан айырылсын; 173- бабыны? 1- тарма?ы бойынша жазалауды? е? ауыр т?рі ?лім жазасына, ату жазасына кесілсін !
Тергеуші: ал, декабрист, со??ы а?ты? с?зі?ді айт.
?айрат: А?ты? с?зді енді мен,
Сот?а да бір айтайын
К?н?д?н таза басым бар,
21 де жасым бар,
?ас?алда?тай ?аным бар
Бозтор?айдай жаным бар,
Алам десе? алы?дар,
«?айрат» деген атым бар,
«?аза?» деген затым бар
«Еркек то?ты ??рбанды?»
Атам десе? аты?дар.
Анасы: мені? ?лым б?за?ы емес, ?анышер емес. Жо?-жо?, ?айрат ?лым...... жо?-жо? (отыра ?алып жылайды). ?айрат, ?лым, мені кімге тапсырды?? Жолы?ды тос?ан ?ке? мен бауыры?а не айтамын? Жо?-жо? ?лым не дейді мына жауыздар.... ?лым –?лым!
?айтейін енді ?айтейін,
??лыным – ау,
?ыршыннан ?иылып кетесі? бе, ??лыным – ай!
Елім – ау жарат?ан ием,
Мені? шыр?ыра?ан ??лыныма ?зі? жар бола к?р!
??лыным ...................
КСРО Жо?ар?ы ке?есі Президиумыны? шешімі мен 1988 жыл?ы 28 с?уірдегі указымен ?айрат?а кешірім жасалып, 20 жыл бас бостанды?ынан айыруымен ауыстырылды.
1988 жылы 21 мамырда Семей ?аласында?ы т?рмені? 21- камерасында ?айрат 21 жасында ?аза тапты.
Желто?санда жас ?мірін жалау еткен ?аза?ты? ?айсар ?лы ?.Рыс??лбеков хал?ымызды? ?лтты? батыры ретінде ?з есімін ел жадына м??гілік жазып кетті.
?ыршын кеткен Асанова Л?ззатты?, Сыпатай?лы Ерболды?, М?хаметжанова Сабираны?, Рыс??лбеков ?айратты? а?са?ан армандары мен ?міт-тілектері б?л к?нде толы? ж?зеге асты.
?н. Желто?сан ??рбандары.
О?ушы: М?з жастанып азатты?ты? жолында,
Т?уелсіздік туы т?рды ?олында
Сойыл тая? ойнаса да жанында,
Отан ?шін жанын ?иды ?лдары?,
Аз бол?ан жо? азап шеккен ?ыздары?.
О?ушы : К?йініштен ауырады ж?регім,
Естігенде желто?санны? ыз?арын.
Желто?сан – ау ?мытылмайсы? ж?ректе,
?рпа? ?сер айналатын тірекке,
Егемендік тиді б?гін еншіме
Желто?саным, жеткізді? а? тілекке.
О?ушы: ?р ?аза?ты? есіне са?талады,
Желто?санды? ?ркендер а?талады.
Ер намысын ?ор?а?ан сарбаздарым,
Ерліктері? м??гілік са?талады.
М??алім: иа, желто?сан к?теріліні? ар?асында 1991 жылы еліміз ?з алдына егемендік алып, т???ыш т?уелсіз ел д?ниеге келді.
О?ушы :Т?уелсіздік бізге о?ай келмеді,
Ж?ртым мені? не ?иынды? к?рмеді
Жылап т?рып аналарым б?л жолда,
Сан перзентін ?ара жерге жерледі.
О?ушы:К?к аспанда туларды?
Желбіреген к?ні б?л,
Елім деген ?лдарды?
Елжіреген к?ні б?л.
Ж?пар шаш?ан г?лімні?
Жа?а ашыл?ан к?ні б?л
Мені? ана тілімні?
Ба?ы ашыл?ан к?ні б?л
Д?бірлетсін ??ірді
Д?бірлесін д?лд?лі
?аза? деген елімні?
??тты болсын б?л к?ні
?аза?стан кеше, б?гін, ерте?...
?аза?стан б?гін.
М??алім с?зі: ?аза? елінде т?уелсіздік та?ы атты. ?аза? елі егемен ел болды. Б?л к?н талай-талай ?илы заманды басынан кешіріп келген ?аза? хал?ы ?шін а? жарыл?а?ан к?н еді. Т?уелсіздік-е? алдымен ?аза? хал?ыны? бостанды??а ?мтыл?ан ас?а? армандары мен ?айсар рухыны? жемісі. Сонды?тан да біз ?шін т?уелсіздік к?ші-е? ?адірлі к?ш. Еліміз т?уелсіздігін жариялап, дербес мемлекет ретінде ?лемге танылды.
Б?гін ?аза?стан ?лем назарында, ?зіні? болаша?ынан ?лкен ?міт к?ттіретін, жері, хал?ы бай ел. Осы жылдар ішінде елімізде ?ыруар істер ат?арылды.
- Жерімізді? шекарасы халы?аралы? шарттар?а сай бекітілді.
- Мемлекеттік р?міздеріміз, ата за?ымыз, ?лтты? валютамыз ж?не Сарыар?аны? ке? жазы? даласында барша елді ?зіні? тез к?ркейіп ?суімен та??алдырып, жа?а астанамыз д?ниеге келді.
- ?лемдік ?ауымдасты? алдында «?аза?стан республикасы» деген ас?а? рухты ел екені? мойындатты?.
- Ел экономикасы да жылдан-жыл?а ?л?айып м?дени, рухани даму де?гейіне к?терілуде. ?зіне т?н барлы? рухани, м?дени ?асиеттері бар, ?лемдік ?ауымдасты?ты? ы?палды м?шесі болып табылатын т?уелсіз мемлекет ??рылды.
О?ушы : ?азіргі та?да ?аза?стан ?ркениетті, дамы?ан елдер ?атарына енген мемлекет. Еліміз т?уелсіз, дербес ел атанды. Ел ?з ?алауымен президентті сайлап, ата за?мен мелекеттік р?міздерді ?абылдады. Ана тілі – ?аза? тілі мемлекеттік тіл болып жарияланды.
М??алім: Д?рыс айтасы?дар! Т?уелсіз, дербес мемлекетімізді? бір белгісі, бір нышаны - мемелкеттік р?міздер. Биыл ?Р р?міздеріне 20 жыл толып отыр. Олай болса экран?а назар аударайы?.
О?ушы:?.Р мемлекеттік туыны? т?сі ашы? аспанны? , тынышты?ты? белгісін к?рсетеді.Туды? ортасында?ы алтын к?н- барша?а орта? , б?ріне н?рын шашып с?улесін т?геді. Оны? жылуы жер бетіндегі б?кіл тіршілік атаулы?а орта?. Алтын к?нді ?анатымен жебеп , ?рге к?теріп , ?шып бара жат?ан а?иы? ?ыран ??с – ерлікті? белгісі.матаны? сол жа?ында?ы ою-?рнек бізді? хал?ымызды? ашы? келешегі мен бай-берекесі , тынышты? пен байлы?ты? белгісі. Мемлекеттік Туды? авторы – Ш?кен Ниязбеков.
О?ушы:Айнымайды аспаннан
Бізді? туды? бояуы.
Оны халы? ?ашан да
Биікке іліп ?ояды.
К?к аспанда –?ызыл к?н,
К?к аспанда – жас ?ыран.
Естілгендей бізді? ?н
Сол ?арышты? астынан
Жанатындай ?зі отша,
Жалын шарпып бетінді
Туымызда ?аза?ша
С?йлеп т?р?ан секілді.
Туымыз?а жас т?н?ан
Бір ?арамай ?тпейміз.
Сол к?к туды? астында
К?гереміз к?ктейміз.
О?ушы:
?.Р мемлекеттік елта?басында?ы жары? ж?лдыз- Отанымызды? ж?лдызы биіктеп ба?ыт ж?лдызынан н?р шашып т?р?анын бейнелейді.
?анатты т?лпарды? баламалы? м?ні ?аза?ты? а?ыз ертегісінен алын?ан. А?ыз бойынша , ?анатты т?лпар?а мінген алып батыр алты ?абат аспан?а ?шып, жеті ?ат жер астына т?сіп халы?ты ?асіреттен азат еткен , елімізді? азатты?ы мен же?імпазды?ыны? белгісі , бидай саба?тары то?шылы?ты , молшылы?ты білдіреді.
Ал т?менгі жа?ында?ы «?аза?стан»деген жазу елімізді? ежелден ?лемге танымал екендіген к?рсетеді.
Мемлекеттік елта?баны? авторлары- Жандарбек М?лібеков , Шота У?лиханов.
Елта?ба
?атар шап?ан ?ос т?лпар,
Ай астында ?аза? ?й.
?алы?та?ан жас с???ар,
Шары?та?ан таза к?й.
Б?л – та?ба елімні?,
Елдігімні? белгісі.
М?нда да бар ерлігім
М?нда да бар жер к?ші.
?ара ша?ыра? –ел к?ні
Ас?а?та?ан т?р м??ы
Елта?басы –елдігім,
Елді? тыныш тірлігі.
О?ушы: ?н?ранды т?регеліп т?рып айтады. Б?л мемлекеті?е деген ??рметті к?рсетеді. Халы? ?мір салтын б?гінгі тіршілігі мен келешек армандарын ,мы? жыл?ы тарихын осы ?нге сый?ыз?ан.
?н?ранны? с?зі: Ж?мекен Н?жімеденов,Н?рс?лтан Назарбаев. ?ні: Ш?мші ?алдая?ов.
М??алім:?аза?стан Туымен т??ырлы, Елта?басымен е?селі, ?н?ранымен айбатты.
1-желто?сан к?ні Т???ыш президент к?ні болып белгіленуіні? де м?ні ?те зор. ?йткені, т?уелсіздігімізді? ал?аш?ы жылдарынан бастап, Отанымызды? игілігі ?шін аянбай е?бек етіп, орта? ?йіміз ?аза?станны? к?н санап к?ркейіп, ?уатты мемлекетке айналуы –Елбасыны? ерен е?бегіні? ар?асы.Президентіміз б?гінгі к?нге дейін халы?ты? ?л-ау?атын арттырып, экономикамызды? ?сіп-?ркендеуіне к?п к?ш салды.
?н орындайтын Мирас «К?к туды? желбірегені»
Ба?ты? ??сы ?р адам?а ?онып бір,
О Т??ірім , бізді ба??а жолы?тыр!
Б?гін, міне, Т?уелсіздік а?айын,
?р ?аза?ты? ж?регі деп со?ып т?р.
?аза?стан кеше, б?гін, ерте?....
?аза?стан ерте? . Болаша? бізді? к?зімізбен (ойтол?ау, сурет,шы?арма, ?ле?)
?з Отандары?ды с?йіп, оны? к?ркейуіне барлы?тары? ?з ?лестері?ді ?ос?ылары? келеді екен. О?ан ж?не о?ы?ан ?здері?ні? шы?армалары?нан естідік.
«Отан мені? ауылым», «Отан – мені? ата-анам» деп а?ындар жырла?андай, б?рі? кішкене отандары? ауылды? болаша?ы туралы жазыпсы?дар,?те жа?сы, рахмет сендерге.
?орытынды:Т?уелсіз еліміз дамы?ан ?ркениетті 50 елді? арасынан орын алуымыз сіздерді? ?лтты? т?рбие мен тияна?ты білімдері?ізге байланысты. Ерте?гі сіздер ?лтымызды? ізгі ?асиеттерін, рухани ??ндылы?тарын бойлары?а сі?іріп ?з Жері мен Елін ?ор?ай алатын ?лтжанды, м?дениетті болып ?сулері? керек.
?азір ?аза?стан білім мазм?нын жа?андандыру мен а?паратты? ?ркениетті? талаптарына лайы?тап ?лемдік де?гейге к?теру ?шін ж?мыстануда. Мемлекет пен ата-аналары? сендерді? сапалы білім алулары? ?шін ?олдан келгенні? б?рін істеп жатыр. Сонды?тан ел алдында?ы, а?а ?рпа? алдында?ы жауапкершілікті ?мытпайы?. ?о?амымызда?ы бар жаманат атаулыдан жиреніп, олармен келіспейтін болы?ыздар.Жаман ?деттен безі?іздер. Ел болаша?ы мына сіздерді? ?олдары?ызда!
334
125 392 
