Саба? №2
П?н аты: Информатика
Класы: 5«А», 5 «Б»
Саба?ты? та?ырыбы: §2 Информатика. А?парат, оны? маз?ны, т?рлері мен ?асиеттері
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: О?ушыларды? а?парат туралы т?сінігін ?алыптастыру, сипаты мен ?абылдау т?сілдері бойынша ?р т?рлі а?парат т?рлерімен таныстыру;
Т?рбиелік: О?ушыларды ??ыптылы??а, ж?йелікке т?рбиелеу.
Дамытушылы?: О?ушыларды? ойлау ?абілетін, логикасын, м?дениеттілік дамыту.
Саба?ты? типі: Аралас саба?.
Саба?та ?олданылатын к?рнекті ??ралдар: Компьютер, интерак.та?та, электронды о?улы?.
Саба?ты? ?ту барысы:
1.О?ушыларды ?йымдастыру.
2.?йге берілген тапсырманы тексеру.
3.Жа?а та?ырыпты т?сіндіру.
4.Тапсырмаларды орындау.
5.Саба?ты бекіту.
6.?йге тапсырма беру
Жа?а т?сініктер:
“А?парат” с?зі латынны? т?сіндіру, баяндау, м?лімет деген ??ымдарды білдіретін informatio c?зінен шы??ан.
А?парат – са?тау, т?рлендіру, ж?нелту ж?не пайдалану нысаны болып табылатын ?орша?ан ?лем туралы м?ліметтер.
?азіргі кезде а?парат к?нделікті т?рмыс?а, ?ылымны? ?р т?рлі философия, экономика физика, математика, информатика т.б салаларында ке?інен енді. А?паратты біз жазбаша немесе ауызша, тіпті ?имыл-?оз?алыс т?рінде бере аламыз. “А?парат ” деген с?з белгілі бір хабарды?, жа?алы?тарды? ?ткен о?и?аларды? мазм?нын білдіреді. Тірі организмні? ??рылысын зерттеу де бізге к?п а?парат береді.
Мысалы: баласы атасына неге ??сайды? Иттен неге тумайды? Б?л с?ра?тар?а гинетика ?ылымы жауап береді. Ол т??ым ?уалаушылы? болатыны?, ?рбір организмні? негізгі белгілері ?рпа?тан ?рпа??а ДН? молекулалары ар?ылы а?парат беріледі. Сонымен а?парат тірі таби?атта да, ?лі таби?атта болады. Ол ?р?ашан с?збен ?ана жеткізілмейді, я?ни а?парат алмасуды? сан алуан т?рлері бар, ?арым-?атынас жасау, ?з бетімен ойлану, зертеу н?тижесінде пайда болады.
А?парат?а ?зілді кесілді аны?тама бере алмаймыз.Оны ?орша?ан д?ние туралы ж?не онда ж?ріп жат?ан процестер туралы хабарлар мен ма?л?маттар деп т?сінуге болады.
А?парат материялымен ж?не энергиямен ?атар бізді ?орша?ан ортаны? ??рамды б?ліктеріні? бірі болып саналады.
А?парат т?рлері:
Адамны? а?паратты ?андай а?паратты? арнамен ?абылдауына байланысты, ол ?рт?рлі болады.
Мысалы, та?ерте? са?атты? шылдырын адам есту м?шесі ??ла?пен ?абылдайды. А?парат к?зі ?о?ыраулы са?ат болып табылады. Ал а?паратты ?абылдаушы адам. А?парат ?й?ыдан оянатын уа?ыт келгені туралы м?ліметті жеткізіп т?р. А?паратты? м?ндай т?рі естілетін а?парат деп аталады. Сонымен, адамны? ?абылдау т?сілдері бойынша а?парат к?рінетін, естілетін, д?м сезу, иіскеу ж?не сезу ар?ылы болып б?лінеді.
Бір а?паратты? ?зі ?рт?рлі бейнеленуі м?мкін: сан, м?тін немесе сурет т?рінде. М?селен, автот?ра?та?ы машиналарды? санын 5 санымен, «бес» с?зімен жазыл?ан м?тінмен ж?не оларды? суретін салу ар?ылы бейнелеуге болады. Я?ни, а?паратты та?ы бейнелеу т?сілдеріне ?арай да т?рге б?луге болады.
Бейнелеу т?сілдеріне ?арай а?парат санды?, м?тіндік, графикалы?, дыбысты? ж?не видео а?парат болуы м?мкін. А?паратты? б?л т?рлері ?азіргі кезде компьютерде табысты к?рсетіледі. Барлы? а?параттарды т?мендегідей б?луге болады: ?о?амды? саясатты?-?леуметтік-экономикалы?, ?ылыми-техникалы?, химия-биологиялы?, физиологиялы? т.б. М?нымен ?атар а?парат ?зіні? сипаты бойынша:
статикалы? (т?ра?ты) немесе динамикалы? (айнымалы);
- ал?аш?ы (кірістік), туынды (аралы?) немесе шы?ысты?;
- бас?арушы ж?не м?лімет беруші;
- объективті ж?не субъективті болуы м?мкін.
А?парат ?асиеттеріне мыналарды жат?ызу?а болады: толы?ты?, сенімділік (аны?ты?), ба?алылы?, ма?ыздылы? (актуалды?), ай?ындылы?, ?ыс?алы?, нанымдылы?.
Тірі таби?атта а?парат беру мен ??деу мысалдары:
Жануарлар ?здеріні? жерлерін ?ор?ап, иісті белгілер ?алдырып кетеді.
Адам а?паратты сезу, к?ру ар?ылы ?абылдайды. Адам радиодан, теледидардан, газет-журналдан а?параттарды сезім м?шелері ар?ылы ?абылдайды. Адам ?абылдайтын а?парат та?балы, бейнелі болып б?лінеді.
Бейнелік а?парат деп-таби?ат к?ріністерін, кескіндерді,д?м, иіс,сезу м?шелері ар?ылы ?абылдан?ан а?параттарды айтады.
Та?балы а?парат?а с?йлеу, жазу т?рінде алын?ан а?параттар жатады. Ауызекі тіл де та?балы а?парат?а жатады. Себебі, ?р т?рлі та?балардан т?рады, бра? олар дыбысты? та?балар-феномендер деп аталады. Та?ба т?рінде ?атынасуды ?атынас тілі деп атайды. Таби?и ?атынас тіліне: ?аза?, орыс, а?ылшын тілдері жатады. Жасанды тілдерге математика, физика, компьютермен ?атынасу тілдері жатады. ?р тілді? ?з алфабиті бар. Сандарды к?рсететін алфабиттер: екілік, сегіздік, онды?, оналтылы? болады.
С?зді т?йіндей келе:
А?парат – са?тау, т?рлендіру, ж?нелту ж?не пайдалану нысаны болып табылатын ?орша?ан ?лем туралы м?ліметтер.
Адамны? ?абылдау т?сілдері бойынша а?парат: к?рінетін, естілетін, д?м сезу ар?ылы, иіскеу ж?не сезу ар?ылы болып б?лінеді.
Бейнелеу т?сілдері бойынша а?парат: санды?, м?тіндік, графикалы?, дыбысты? ж?не видеоа?парат болып б?лінеді. А?паратты? ?асиеттері: объектілігі, толы?ты?ы, жеткіліктілігі, ?олжетімділігі, ?зектілігі.
А?паратты? процестерді зерттейтін ?ылым информатика деп аталады. Информатика ?ылым ретінде ХХ ?асырды? ортасында пайда болды. «Информатика» термині 60-жылдарды? ортасында деректерді ??деу процесін автоматтандыру туралы ?ылым ретінде «Информация» ж?не «Автоматика» с?здерінен пайда болды. Сонды?тан оны к?здеген ма?сат?а компьютерді? к?мегімен ?ол жеткізу ?шін ?олданады.
Саба?ты бекіту с?ра?тары:
1. А?парат деген с?зге ?андай ма?ына бересі?дер?
2. Адам а?паратты? ?андай т?рлерін ?абылдай алады?
3. Адам а?паратты ?алай ж?не ?айда са?тайды?
4. Адам а?паратты ??деуіне мысал келтір?
5. Адам а?паратты ?алай са?тайды?
?йге тапсырма: Т?йінді жаттау. «?зі?ді тексер» тест с?ра?тары.
Ба?ылау с?ра?тары мен тапсырмалары.
Просмотр содержимого документа
«Информатика. А?парат, оны? маз?ны, т?рлері мен ?асиеттері»
Сабақ №2
Пән аты: Информатика
Класы: 5«А», 5 «Б»
Сабақтың тақырыбы: §2 Информатика. Ақпарат, оның мазұны, түрлері мен қасиеттері
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушылардың ақпарат туралы түсінігін қалыптастыру, сипаты мен қабылдау тәсілдері бойынша әр түрлі ақпарат түрлерімен таныстыру;
Тәрбиелік: Оқушыларды ұқыптылыққа, жүйелікке тәрбиелеу.
Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін, логикасын, мәдениеттілік дамыту.
Сабақтың типі: Аралас сабақ.
Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар: Компьютер, интерак.тақта, электронды оқулық.
Сабақтың өту барысы:
1.Оқушыларды ұйымдастыру.
2.Үйге берілген тапсырманы тексеру.
3.Жаңа тақырыпты түсіндіру.
4.Тапсырмаларды орындау.
5.Сабақты бекіту.
6.Үйге тапсырма беру
Жаңа түсініктер:
“Ақпарат” сөзі латынның түсіндіру, баяндау, мәлімет деген ұғымдарды білдіретін informatio cөзінен шыққан.
Ақпарат – сақтау, түрлендіру, жөнелту және пайдалану нысаны болып табылатын қоршаған әлем туралы мәліметтер.
Қазіргі кезде ақпарат күнделікті тұрмысқа, ғылымның әр түрлі философия, экономика физика, математика, информатика т.б салаларында кеңінен енді. Ақпаратты біз жазбаша немесе ауызша, тіпті қимыл-қозғалыс түрінде бере аламыз. “Ақпарат ” деген сөз белгілі бір хабардың, жаңалықтардың өткен оқиғалардың мазмұнын білдіреді. Тірі организмнің құрылысын зерттеу де бізге көп ақпарат береді.
Мысалы: баласы атасына неге ұқсайды? Иттен неге тумайды? Бұл сұрақтарға гинетика ғылымы жауап береді. Ол тұқым қуалаушылық болатының, әрбір организмнің негізгі белгілері ұрпақтан ұрпаққа ДНҚ молекулалары арқылы ақпарат беріледі. Сонымен ақпарат тірі табиғатта да, өлі табиғатта болады. Ол әрқашан сөзбен ғана жеткізілмейді, яғни ақпарат алмасудың сан алуан түрлері бар, қарым-қатынас жасау, өз бетімен ойлану, зертеу нәтижесінде пайда болады.
Ақпаратқа үзілді кесілді анықтама бере алмаймыз.Оны қоршаған дүние туралы және онда жүріп жатқан процестер туралы хабарлар мен мағлұматтар деп түсінуге болады.
Ақпарат материялымен және энергиямен қатар бізді қоршаған ортаның құрамды бөліктерінің бірі болып саналады.
Ақпарат түрлері:
Адамның ақпаратты қандай ақпараттық арнамен қабылдауына байланысты, ол әртүрлі болады.
Мысалы, таңертең сағаттың шылдырын адам есту мүшесі құлақпен қабылдайды. Ақпарат көзі қоңыраулы сағат болып табылады. Ал ақпаратты қабылдаушы адам. Ақпарат ұйқыдан оянатын уақыт келгені туралы мәліметті жеткізіп тұр. Ақпараттың мұндай түрі естілетін ақпарат деп аталады. Сонымен, адамның қабылдау тәсілдері бойынша ақпарат көрінетін, естілетін, дәм сезу, иіскеу және сезу арқылы болып бөлінеді.
Бір ақпараттың өзі әртүрлі бейнеленуі мүмкін: сан, мәтін немесе сурет түрінде. Мәселен, автотұрақтағы машиналардың санын 5 санымен, «бес» сөзімен жазылған мәтінмен және олардың суретін салу арқылы бейнелеуге болады. Яғни, ақпаратты тағы бейнелеу тәсілдеріне қарай да түрге бөлуге болады.
Бейнелеу тәсілдеріне қарай ақпарат сандық, мәтіндік, графикалық, дыбыстық және видео ақпарат болуы мүмкін. Ақпараттың бұл түрлері қазіргі кезде компьютерде табысты көрсетіледі. Барлық ақпараттарды төмендегідей бөлуге болады: қоғамдық саясаттық-әлеуметтік-экономикалық, ғылыми-техникалық, химия-биологиялық, физиологиялық т.б. Мұнымен қатар ақпарат өзінің сипаты бойынша:
статикалық (тұрақты) немесе динамикалық (айнымалы);
алғашқы (кірістік), туынды (аралық) немесе шығыстық;
басқарушы және мәлімет беруші;
объективті және субъективті болуы мүмкін.
Ақпарат қасиеттеріне мыналарды жатқызуға болады: толықтық, сенімділік (анықтық), бағалылық, маңыздылық (актуалдық), айқындылық, қысқалық, нанымдылық.
Тірі табиғатта ақпарат беру мен өңдеу мысалдары:
Жануарлар өздерінің жерлерін қорғап, иісті белгілер қалдырып кетеді.
Адам ақпаратты сезу, көру арқылы қабылдайды. Адам радиодан, теледидардан, газет-журналдан ақпараттарды сезім мүшелері арқылы қабылдайды. Адам қабылдайтын ақпарат таңбалы, бейнелі болып бөлінеді.
Бейнелік ақпарат деп-табиғат көріністерін, кескіндерді,дәм, иіс,сезу мүшелері арқылы қабылданған ақпараттарды айтады.
Таңбалы ақпаратқа сөйлеу, жазу түрінде алынған ақпараттар жатады. Ауызекі тіл де таңбалы ақпаратқа жатады. Себебі, әр түрлі таңбалардан тұрады, брақ олар дыбыстық таңбалар-феномендер деп аталады. Таңба түрінде қатынасуды қатынас тілі деп атайды. Табиғи қатынас тіліне: қазақ, орыс, ағылшын тілдері жатады. Жасанды тілдерге математика, физика, компьютермен қатынасу тілдері жатады. Әр тілдің өз алфабиті бар. Сандарды көрсететін алфабиттер: екілік, сегіздік, ондық, оналтылық болады.
Сөзді түйіндей келе:
Ақпарат – сақтау, түрлендіру, жөнелту және пайдалану нысаны болып табылатын қоршаған әлем туралы мәліметтер.
Адамның қабылдау тәсілдері бойынша ақпарат: көрінетін, естілетін, дәм сезу арқылы, иіскеу және сезу арқылы болып бөлінеді.
Бейнелеу тәсілдері бойынша ақпарат: сандық, мәтіндік, графикалық, дыбыстық және видеоақпарат болып бөлінеді. Ақпараттың қасиеттері: объектілігі, толықтығы, жеткіліктілігі, қолжетімділігі, өзектілігі.
Ақпараттық процестерді зерттейтін ғылым информатика деп аталады. Информатика ғылым ретінде ХХ ғасырдың ортасында пайда болды. «Информатика» термині 60-жылдардың ортасында деректерді өңдеу процесін автоматтандыру туралы ғылым ретінде «Информация» және «Автоматика» сөздерінен пайда болды. Сондықтан оны көздеген мақсатқа компьютердің көмегімен қол жеткізу үшін қолданады.
Сабақты бекіту сұрақтары:
1. Ақпарат деген сөзге қандай мағына бересіңдер?
2. Адам ақпараттың қандай түрлерін қабылдай алады?
3. Адам ақпаратты қалай және қайда сақтайды?
4. Адам ақпаратты өңдеуіне мысал келтір?
5. Адам ақпаратты қалай сақтайды?
Үйге тапсырма: Түйінді жаттау. «Өзіңді тексер» тест сұрақтары.
Бақылау сұрақтары мен тапсырмалары.
451
90 993 
