МОУ «Гунэйская средняя общеобразовательная школа»
| «Согласовано» Заместитель директора школы по УВР __________________/_Дондокова М.Ю. «____»___________20___г. | «Утверждено» Директор МОУ «Гунэйская средняя общеобразовательная школа ____________________/С.С. Зыдыгмаева./ Приказ № ___ от «___»____________20___ г. |
РАБОЧАЯ ПРОГРАММА
КРУЖОК «ЁҺО ЗАНШАЛ»
Ф.И.О. педагога (полностью) Цырендашиева Гэрэлтэ Батомункуевна_______
Квалификационная категория_____высшая_________________________________
Класс:_________________________2 - 4_______________________________________
Годы реализации: _________________2019 -2022______________________________
Тайлбари бэшэг
Буряад арадай ёhо заншалнууд хэдэн зуун мянган жэлэй саанаhаа эхиеэ абана. Буряад зон гээшэ хүндэмүүшэ, уримгай, налгай зантай, эртынгээ ёhо заншалые хүндэлдэг арад юм.
Урда сагhаа хойшо абажа ябаhан бүхы ёhо заншалайнгаа баялигуудые хүүгэдтэ ойлгуулха, зааха шухала. Түрэhэн эхэ эсэгэеэ, үндэр наhатайшуулые хүндэлхɵɵр, уг гарбалаа hайн мэдэхээр үхибүүдые хүмүүжүүлхэ гээшэ багшын нангин уялга болоно.
Арадай уг залгамжалха зүйлэй заншал, ёhо гурим, хэм хэмжээн хүнэй боди шэнжые hайнаар ажаглан, шэнжэлэн танижа тогтоохо программын гол зорилго болоно.
Зохёохы эрдэм мэдэсэ, зан абари, шанар шэлэхэ, харилсаан, бэеэ абажа ябаха ёhо журамые олон жэлэй ажаглалтаар тодорхойлhон байнаб. Эдээгээр хүнэй хэб шэнжые таниха, эрхимлэжэ хүндэлхэ, хайра талархал үзүүлхэ ёhо бии.
Бултанай мэдэhээр hурагшадта мэдэсэ үгэхэhөө гадна, hурагшадые hайн hайхан абари зантайгаар, түрэл арадтаа, түрэлхи хэлэндээ унтаршагүй дурлал хүмүүжүүлхэ ёhотой ха юм. Тиимэhээ бага наhанай hурагшад сэдьхэлээрээ мэдэржэ, удхыень, сэдэбыень, гол сурталыень ойлгожо, хадуун абахаhаа гадна, элинсэг хулинсагайнгаа ёhонуудые, заншалнуудые, сэсэн hургаалнуудые гүнзэгыгөөр ойлгожо, бодожо үзэжэ, оршон тойронхи байдалда бэеэ абажа, ерээдүй аха наhанайнгаа ажабайдалда хэрэглэжэ hураха болоно.
Һурагшын урда оршон тойронхи байдалай баялиг нээжэ үгэхэhөө гадна, хүн зоной харилсаа, ажабайдалай гоё hайханиие ойлгуулжа, амидарха арюухан гэhэн мэдэрэл түрүүлжэ, бодото байдалда өөрын хандаса үхибүүн бүхэнэй үгэжэ шадаха дүршэл бүрилдүүлхэ болоно.
Һурагшадаа тойроод байhан байгаалиингаа баялигта ехэ наринаар хандажа, гамнажа, түрэл нютагаараа, түрэлхи хэлээрээ омогорхожо ябахые заахаhаа гадна, тэдэнэй хэлэлгэ хүгжөөхэ, үгын нөөсэ баяжуулха, хэлэлгын дадал үргэдхэхэ гэhэн зорилго табигдана.
Энэ программа 2-дохи классhаа 4- дэхи классай hурагшадта хүрэтэр табигдаа.
Олгогдохо дүй дүршэлнүүд:
- аха хүниие хүндэлжэ hураха;
-эжы абынгаа нангин захил заабарииень хадуужа абаха;
-hайн hайхан hургаал заабаринуудые сахижа ябаха;
-байгаалидаа наринаар хандаха;
-үндэhэн буряад наадануудаа мэдэхэ;
-буряад эдеэ хоолой зүйлнүүдые мэдэхэ;
-малай аша туhа мэдэхэ;
-ёохорой дуунуудые дуулажа, хатаржа шадаха;
-арадай аман зохёолнуудые мэдэхэ, хэрэглэжэ шадаха.
-Буддын шажан тухай ойлгосо абаха;
-уг гарбалаа мэдэхэ, галл гуламтаяа сахижа ябаха.
Һурагшад оршон тойрон байhан ажабайдал тухай мэдэсэ абаад гарахаhаа гадна, эдэ шадабаринуудаа саашань хэрэглэжэ шадаха , хүнүүдээр харилсажа, өөрынгөө hанамжа хэлэжэ шадаха дадалтай болоно.
Хэhэн ажалай дүн харуулга:
- арадай аман зохеолой суглуулбари хэблэлгэ;
-уг гарбалайнгаа модые түрэлхидэйнгээ туhаламжаар бүтээхэ;
-Ага нютагайнгаа ёhо заншал баримталан үнгэргэгдэhэн классhаа гадуур хэшээлнүүдэй диск гаргаха;
-«Бууралhаа үгэ дуула, болоhонhоо ама хүрэ», «Хүн болохо багаhаа, хүлэг болохо унаганhаа» гэhэн түгэсхэлэй hайндэрнүүдые үнгэргэхэ.
Тематическа түсэб
| № | Темэнүүд | Yгтэhэн саг | Удха |
| 2 класс
|
| 1.
| Һайн hанаатай, hайхан сэдьхэлтэй ябагты. Аха хүниие хүндэлэлгэ. Исследовани хэжэ, брошюра гаргаха.
|
6 | 1.Аха хүндэ «та» гэжэ хандаха. 2.Гэртэ ороходоо, аха хүнhөө урда бү оро, бү гара. 3.Аха хүнэй дээдэ талада гараад hуужа болохогүй. 4.Аха зоной зугаада оролсохогүй, шагнаад hуухагүй. 5.Айлшанай орожо ерэхэдэ, шоройгоо хамажа байгаа hаа, орхихо, гаража ябатарынь хүлеэхэ. 6.Аха хүнэй урдуур гарахагүй.
|
| 2. | Эхэ эсэгэеэ хүндэлэлгэ. Ролевой нааданууд.
| 5 | 1.Эжы абадаа , ахай абгайдаа «та» гэжэ хандаха. 2.Аба эжынгээ урдаհаа бү дуугара. 3.Аба эжыдээ худалаар бү хэлэ. 4.Аба эжынгээ захил заабарииень дүүргээд яба (хубсаhандаа, гэр бараандаа наринаар яба). 5.Аха дүүнэртээ туhалха, абаад ябаха.
|
| 3. | Һайн hайхан hургаал заабаринуудые сахижа яба. Проект бүтээлгэ | 10 | 1.Айлда ороходоо, малгайгаа аба, захаяа буулга. 2.Боро хараанаар газаа ехээр бү шууялдагты, бү хашхарагты. 3.Һалгай гараараа, хурганайнгаа hалаагаар хүнhөө юумэ бү аба, бү үгэ. 4.Гэртээ орохо гарахадаа, үүдээ бү үдьхэлэгты. 5.Гэртээ эшхэржэ, гүнгэнэжэ бү яба. 6.Ташаагаа, шанаагаа тулаад, хармаандаа гараа хээд, хүнэй хажууда бү зогсо. 7.Хараал үгэнүүдые бү хэрэглэ, бү хэлэ. 8.Түлеэгээ оруулаад, пеэшэнэйнгээ хажууда дээрэhээ бү хая. 9.Богоhо дээрэ гэшхээд байхагүй, үүдээ алдалжа байхагүй. 10.Аха хүнэй урдаhаа хүлөө тиихэгүй.
|
| 4. | Байгаалитай барисаатайбди. Исследовани хэхэ | 4 | 1.Ургамалнуудые гэмтээхэгүй. 2.Амитадые алахагүй. 3.Тахилгатай газарта нарин ябаха, юумыень барихагүй. 4.Урадхал уhа бү бузарлагты, сайдам бү оруулагты.
|
| 5. | Yндэhэн буряад нааданууд.
| 3 | 1.Шагай наадалга. 2.Тоолуурнуудые сээжэлдэлгэ. 3.Жороо үгэнүүдтэй танилсалга. 4.Тэршээ нааданууд.
|
| 3 класс.
|
| 1. | Эдеэ хоол. Буряад арадай хоол тухай исследовании хэхэ | 2 | Мяхан табаг: бууза, бүхэлеэр мяхан, шудхагдаhан хотон шуhан, хирмаса, лабшаатай шүлэн, хоторгойн шуhан, орёомог, борсо, арбинтай эльгэн.
|
| 2 | Табан хушуу мал. Малай аша туհа тухай буклет гаргаха | 3 | 1.Урдандаа буряад зоной үдхэжэ харууhалжа байhан мал тухай хөөрөөн. 2.Малай аша туhа. 3.Малай түл.
|
| 3 | Урданай буряад дуунууд. Дуунуудые сээжэлдэхэ | 5 | 1.Ёохорой дуунууд. 2.Буряад арадай дуунууд (баярай, ажалай, hайндэрэй). 3.Үлгын дуунууд
|
| 4 | Оньhон үгэнүүд. Брошюра гаргаха | 3 | 1.Буряад зоной ажабайдал. 2.Ажал хүдэлмэри.
|
| 5 | Таабаринууд. Брошюра гаргаха | 3 |
|
| 6 | Бурхан ба буян.
| 4 | 1.Буддын шажан тухай ойлгосо (ямар ажабайдалhаа буряад зон Буддын шажанда орооб?). 2.Yльгэр, домог, маани, мэгзэм. 3.«Ном табилга ямар удхатайб» (Дасанда экскурсяар ошолго).
|
| 7 | Аба эжы хоер. Һургаалнуудые суглуулжа, брошюра хэхэ | 2 | 1.Yхибүүн багадаа эхэ эсэгын нэрээр, эхэ эсэгэ үтэлхэдөө үхибүүнэй нэрээр. 2.Аба эжын hургаалнууд хэды hайхан бэ.
|
| 8 | Түрэл гарал тухай. Уг гарбал. Проект бэшэхэ | 3 | 1.Уг гарбал тухай. Минии уг гарбал. 2.Буряад зоной ажабайдал (7 үеын түрэл). 3.Буряад зоной уг гарбал тухай түүхэ, домог.
|
| 9 | Гэр ба байдал. Һэеы гэр тухай исследовании хэхэ. | 3 | 1.Гэр соохи бараанай тусгаар өөрын ёhо гурим (гэрэй зөөри, хэрэгсэлэй нэрэнүүд). 2.Гал тухай домог. 3.Нүхэдгүй хүн ябажа болохогүй.
|
| 10 | Сагаалган. Проект бэлдэхэ. | 4 | 1.Сагаалганай түүхэ, гурим. 2.Сагаан эдеэн. Мяхан эдеэн. 3.Буряад арадай нааданууд.
|
| 11 | Хубсаhа хунар.
| 2 | 1.Буряад арадай үмдэхэ хубсаhа хунар(дэгэл, малгай, бэhэ, гутал). 2.Дэгэлэй тобшонууд, хамсы, энгэр.
|
| 4класс
|
| 1 | Һайн hанаатай, hайхан сэдьхэлтэй ябагты.
| 1 |
|
| 2 | Эжы абынгаа дайдада эзэн боложо hуухадаа… Исследовани хэхэ.
| 6 | 1.Нютагаймнай нуурнууд. 2.Нютагаймнай уула, обоонууд. 3.Гунэй нютагайм түүхэ. 4.Түрэհэн нютагайм алтан гартан.
|
| 3 | Буряад арадай домог
| 2 | Хори буряад тухай домог. Балжан Хатан тухай домог.
|
| 4 | Арадай ёhо заншалнуудта түшэглэн (элүүр энхын булан).
| 1 |
|
| 5 | Yхибүүн багадаа эхэ эсэгын нэрээр, эхэ эсэгэ үтэлхэдɵɵ үхибүүнэй нэрээр
| 3 | 1.Уг гарбал тухай(минии уг гарбал). 2.Аба эжын hургаалнууд хэды hайхан бэ. 3.Аба эжынгээ аша харюулха.
|
| 6 | Арадай ёhо заншалнууд соо Алтанай дуhалнууд байдаг юм.(Х. Намсараев). Проект бэшэлгэ.
| 3 | 1.Дэгэлэй тобшонууд, хамсы, энгэр. 2.Буряадуудай ажабайдалhаа (үхэр, хонин, адуун, ямаан, тэмээн).
|
| 7 | Буддын шажан тухай ойлгосо.
| 4 | 1.Шажан мүргэл тухай бодолнууд. 2.Гэгээн багшын hургаалнууд. 3.«Ном табилга» ямар удхатайб. 4.«Хии мори хиидхэлгэ» ямар удхатайб.
|
| 8 | Сагаалган.
| 3 | 1.Сагаалганай түүхэ, гурим. 2.Зурхай, литэ тухай. 3.Эрын 9 эрдэм (Монгол бүхэнүүдэй алдар соло)
|
| 9 | Буряад зоной эдеэ хоол. Эдеэн тухай проект бэлдэхэ.
| 4 | 1.Сагаан эдеэнэй дээжэ. 2.Талха таряанай зүйл. 3.Мяханай зүйл.
|
| 10 | Буряад арадайм онтохонууд
| 2 |
|
| 11 | Буряад ёhо заншалнууд. Проект бэшэлгэ. | 5 | 1.Мориной соло дуудалга. 2.Yхибүү үлгыдэ оруулалга ба үhэ абалгын найр. 3.Һэеы даралга (хэлгэ). |
996
49 405 
