Кәмелетке толмағандарды қылмыстық жазалау(Құқық бұзушылықтың алдын-алу)

Сабақ тақырыбы: Кәмелетке толмағандарды қылмыстық жазалау (Құқық бұзушылықтың алдын-алу)  

Сабақтың мақсаты: Оқушылардың құқықтық білімдерін тексере отырып, заң алдындағы жауапкершілігін арттыру, ұйымшылдық пен тәртіптіліктің тиімді жолын сын сәтте таба білу арқылы жеңіске жету, алдына мақсат қоя білуге баулу. Жасөспірімдер арасында құқық бұзушылықтың алдын алу.

Сабақтың міндеті: Кәмелетке толмағандар арасында құқық бұзушылығы жайлы түсініктерін жетілдіру. Құқық бұзушылықтың соңы неге апаратындығын түсіндіру. Кәмелетке толмағандардың жауапкершілігін түсіндіру.

Адам болу – бұл өзіңнің жауапкершілігіңді сезіну.

(Антуан Де Сент- Экзюпери)

14 жастан бастап адам өлтіруге,ойластырылған түрде адам денсаулығына ауыр және орташа зиян келтіруге,адам ұрлауға,зорлық жасауға,ұрлық жасауға,тонауға,ақша талап ету,автокөліктерді рұқсатсыз иеленуге(ұрлау мақсатынсыз), жоспарланған жоюға, мүліктерді бүлдіруге (жарылыс,өрт), терроризмге, адамды кепілдікке алуға, терроризм жасалатындығы жайлы өтірік (жалған) ақпарат беруге, жоспарланған тәртіпсіздікке (топтық, қару қолдану), вандализмге(ғимараттарды, көпшілік орындарды, көліктерді бүлдіру), психотропты заттарды ұрлауға немесе талап етуге, көліктерді жарамсыз етуге жауапты болады.

Сұрақтар. Адам ұрлау. Тонау.(грабеж) Ақша талап ету. Машина айдап кету. Терроризм . Жалған ақпарат беру. Тәртіпсіздік. Вандализм . Кепілдікке алу.

Жауаптар: Адам ұрлау-құпия немесе ашық түрде өтірік айту арқылы адамды еріксіз ұстау. Ұрлық-өзгенің затын құпия түрде тонау. Тонау-ашық түрде ұрлау,мысалға әйелдердің қолынан қол сөмкесін,бас киімін алып қашу,қорқытып тонау т.с.с. Ақша талап ету-күш қолдану немесе қорқыту арқылы өзгенің құнды заттары мен ақшасын иелену. Машина айдап кету-өзгенің көлігін өз пайдасын асыру мақсатында көлікті иеленіп кетпей уақытша пайдалану. Терроризм-жарылыс жасау,өрт қою,көптеген шығын келтіру,адам өлімдеріне қауіп туғызу,(террор-ужас). Жалған ақпарат беру-жарылыс немесе өрт болатындығы жайлы ауызша,жазбаша телеграммамен т.с.с. түрлерімен басшы орындарға немесе тәртіп сақтау орындарына хабарлау. Тәртіпсіздік-дөрекі түрде жалпы тәртіпті бұзу,ортаны,қоғамды сыйламайтындығын ашық көрсету,ол дара немесе көпше түрдеде болуы мүмкін. Вандализм-заттарды,ғимараттарды,көпшілік көліктер мен оның орындарын,көпшілік орындарды(орындық,терезе,үйлер қабырғалары,лифт,т.с.с.) бүлдіру. Кепілдікке алу-бір немесе бірнеше адамды бостандығынан айыру(күштеу т.с.с.)

Жазалаудың жұмсақ түрі. Бірінші рет қылмыс жасаса. Кездейсоқ жағдайда кішігірім қылмыс жасаса. Қылмыскер кәмелетке толмаса. Аяғы ауыр болса. Қылмыскердің жас балалары болса(14). Қылмысты еріксіз жасаса(аш, ақшасыз,қалада жалғыз болса) Қылмыскер өз жәбірленушісіне көмек көрсетсе (жарасын таңса,жедел жәрдем шақырса т.с.с.). Өз еркімен кінәсін мойындаса. Басқа қылмыскерлерді табуға және қылмысты ашуға көмектессе.

Жазалаудың қатаң түрі. Бірнеше рет қылмыс жасаса. Қылмыс жасау барысында қатты зардабы болса. Қылмыс жасауда басты ролде болса. Қылмыс жасауға психикалық ауратын,ішімдік ішкен,кәмелетке толмағандарды тартса. Қылмысты жікке бөлу мақсатында жасаса (ұлттық,діндік). Қылмыс жасауда өз қызметін немесе таныстарын пайдаланса. Жәбірленушіні қатігездікпен қорласа,өте қинаса (садизм т.с.с.) Қылмыскер ішімдік ішкен болса.

Ойға шабуыл.

Қандай іс- әрекет құқық - бұзушылық болып табылады?

Құқық деген не?

Құқық бұзушы кімдер?

Сіз неге құқылысыз?

Құқық бұзылмау үшін не істеу керек?

Біреудің тарапынан құқығыңыздың

Бұзылғаны болды ма?

Құқық бұзбауға қосар үлесіңіз қандай?

Топтық жұмыс

1. Қандай іс – әрекет құқық бұзушылық болып табылады?

2. Құқық бұзған адамды жазалаудың түрлері.

Сіздің құқығыңыз бар: — кейде өзіңді бірінші орынға қоюға; — көмек және эмоциялық қолдау туралы сұрауға; — әділетсіз қарым-қатынас немесе сынға қарсы наразылық білдіруге; — өзіңнің жеке пікірің мен сенімің болуға; — дұрыс жол тапқанша қате-кемшілік жіберуге; — өзінің жеке проблемаларын шешуді жұрттың өз құқығына беру; — «жоқ, рахмет», «кешіріңіз, жоқ» деп айтуға; — жұрттың ақыл-кеңесіне көңіл бөлмеуге және өзіңнің жеке пікіріңде қалуға; — басқалардың сенімен бірге болғысы келіп тұрса да жалғыз қалуға; — Қоршаған ортаның сені түсінуі-түсінбеуіне қарамастан өзіңнің жеке сезіміңнің болуына; — өз шешіміңді өзгертуге немесе басқа іс-әрекет бейнесін таңдауға; — сізге қолайсыз келісімдерді ауыстыруға қол жеткізуге.    

Оқушылар , бүгін біз « Ренжістік, достастық » ойынымен танысып, ойнаймыз. Мүмкін, нағыз достықтың құпиясын ашатын шығармыз. Менің өтінішім бойынша сендер:  • « РЕНЖІСТІК » дегенде бір-бірлеріңе қарама-қарсы бұрылып, саусақтарыңды безейсіңдер.  • « ТОҚТА » дегенде бір-бірлеріңе арқаларыңмен бұрыласыңдар.  • « ДОСТАСТЫҚ » деген бұйрық берілгенде қол алысып, күлімдеп өз құрбыларыңа сүйіспеншілік туралы ізгі сөздер айтасыңдар. 

Сынып оқушылары шеңберге тұрады да бір –біріне доп беру арқылы “мен бүгін жаңа және пайдалы не үйрендім ” деп өз ойларын айтып шығады.

• Балалар біз өзіміздің болашағымыз үшін өзіміз жауаптымыз.
• Сондықтан өз міндетіміз бен құқығымызды білейік.
• Жақсы азамат пен азаматша болып өсейік.