?ос с?здер, аны?тамасы, жасалу жолдары.

Саба? жоспары

П?н аты: ?аза? тілі.                                                                                                       Бекітемін:

Сыныбы: 6   «б»,  «в»

К?ні, айы, жылы:

То?сан: I

     Саба?ты? та?ырыбы: ?ос с?здер, аны?тамасы, жасалу жолдары.

Саба?ты? ма?саты:

1.Білімділік: О?ушыларды? к?рделі с?з туралы  білімдерін ке?ейту, ?ос с?здерді? т?рлерімен таныстыру,  жатты?у ж?мыстары ар?ылы бекіту.

2.Т?рбиелік: О?ушыларды  адамгершілікке, е?бекке, татулы??а  т?рбиелеу.

3.Дамытушылы?: О?ушыларды? лингвистикалы? д?ниетанымдарын ке?ейту.

Саба?ты? типі: аралас

Саба?ты? т?рі: д?ст?рлі

Саба?ты? ?діс-т?сілі: т?сіндіру, жатты?у,с?ра?-жауап, талдау.

Саба?ты? к?рнекілігі: та?ырып?а байланысты ?лестірмелер

П?наралы? байланыс: ?аза? ?дебиеті

Саба?ты? барысы:

І. ?йымдастыру кезе?і: 1. О?ушылармен с?лемдесу.

                                            2. О?ушыларды? саба??а ?атысын тексеру.

                                            3. О?ушыларды? зейіндерін саба??а аудару. 

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру: Біріккен с?здер мен кіріккен с?здер, аны?тамасы ,

жасалу жолдарытт 50-жатты?у  

ІІІ Білім  тексеру: C?ра?- жауап

ІV  Жа?а  саба??а  дайынды?

   1.Саба?  та?ырыбын  та?та?а  жазу

2.Саба?  ма?сатын  т?сіндіру

 V. Жа?а та?ырыпты т?сіндіру: ?ос с?здер, аны?тамасы, жасалу жолдары.

1. Та?та?а жазыл?ан мысалдар ар?ылы т?сіндіру

     Жан-жануар, адамзат анталаса,

     Ата-анадай елжірер к?нні? к?зі. (Абай)

1. Теориялы? білім беру.

           С?здерді? ?осарланып немесе ?айталанып айтылуынан жасал?ан с?здерді ?ос с?з деп атайды. С?здерді ?осарлап немесе ?айталап ?олдану жа?а с?з жасауды? бір жолы болып табылады. Мысалы: Жан-жануар, адамзат анталаса,  Ата-анадай елжірер к?нні? к?зі. (Абай) Б?л с?йлемде жан-жануар, ата-анадай дегендер – ?ос с?здер, олар жа?а ма?ына білдіріп т?р: жан-жануар – б?кіл айналада?ы, таби?атта?ы жанды заттар; ата-анадай е? жа?ын ту?андар ата мен анадай деген ма?ынада, я?ни шынайы мейірімділік деген м?нде ?олданыл?ан.

    ?ос с?здер екі т?рлі болады: ?айталама ?ос с?здер ж?не ?осарлама ?ос с?здер.

      Бір т?бірді? екі рет ?айталануынан жасал?ан ?ос с?здер ?айталама ?ос с?здер деп аталады. Мысалы: к?ре-к?ре, к?збе-к?з, ?з-?зінен

?айталама ?ос с?зді? 6 т?рлі жасалу жолы бар.

1. ?осымшасыз ж?не ?осымшалы т?бірді? т?гелдей ?айталануы, мысалы ?лкен-?лкен, ?ора-?ора, алпамсадай-алпамсадай жігіттер т.б.

2. бір сы?ары ?осымшалы, бір сы?ары ?осымшасыз бір т?бірді? ?йталануы, мысалы: к?збе-к?з, ауыл-ауылды аралап ж?рді.

3. бір т?бірді? ?р т?рлі ?осымша жал?анып ?айталануы, мысалы: ?зді-?зіне, ерні-ерніне ж??пады.

4. екінші  сы?ары бірінші сы?арына еліктеу м?нінде келіп, дауыссыз дыбыстан  басталатын с?зді? бірінші дауыссыз дыбысыны? орнына ж?не дауысты  дыбыстан басталатын с?зді? алдынан м,п дыбыстары ?осылып жасалуы, мысалы: ет-мет, нан-пан, шай-пай. т.б.

5.еліктеуіш с?зді? екінші сы?ары кейбір дыбысты? ?згерістерге ?шырап ?айталануы, мысалы: тарс-т?рс, жар?.-ж?р? т.б.

6. т?бір с?зді? алдынан к?шейткіш буын ?осылып айтылуы, мысалы: ?п- ?лкен, ?ып- ?ызыл.

VІ  .Жа?а саба?  бойынша  т?сінігін  тексеру: О?улы?пен ж?мыс:

        51- жатты?у ?айталама ?ос с?здерді о?ып, оларды? ?алай жасал?анын айты?дар.

Д?ркін-д?ркін, ?олма-?ол, к?збе-к?з, ?олды-?олына, жалт-жалт, ?зінен-?зі, ?араптан-?арап, жымы?-жымы?, жік-жік, имек-имек, ?ара?-?ара?, м?лт-м?лт, тарс-тарс.

        53-жатты?у  Т?мендегі ?айталама ?ос с?здермен ма?ыналы? жа?ынан байланысатын с?здерді тауып, с?з тіркесі етіп жазы?дар.?лгі: жа?ын-жа?ын а?айындар, ...

алуан-алуан, ауызба-ауыз, ?ре?-?ре?, ?п-?демі, ?йді-?йіне, орынды-орынсыз, ?ора-?ора, мая-мая, сыбыр-сыбыр, бас-басына, т?с-т?сына, бума-бума.

VII. Жа?а саба?ты бекіту. С?ра?- жауап

           VІІІ. Ба?алау

?й  тапсырмасын  беру1. ?ос с?здер

2. 54- жатты?у.

=