Калктын этностук жана социалдык курамы

Кыргыз Республикасынын экономикалык жана социалдык географиясы 9-класс

Тема:

Кыргыз Республикасынын калкынын курамы

Калктын улуттук-этностук курамы

Калктын улуттук-этностук курамы

• Калктын саны боюнча миллиондон тартып 1000, 100, 10 жана 1-2 эле кишиден турган улуттар бар
• 1989-жылкы эл каттоодо 10 жана андан аз калк болгон улуттун өкүлдөрү 35ке жеткен
• Ал эми Кыргызстанда 150 ден ашык улуттун өкүлдөрү жашайт

Калктын улуттук-этностук курамы

• Антропологиялык жактан республикада жашаган калк монголоид жана европеоид болуп эки расадан туруп, түрк жана славян тилдеринде сүйлөгөндөр басымдуу кылат. Негизги мамлекеттик тилибиз-кыргыз тили, ал эми расмий тилибиз- орус тили болуп саналат.

раса

монголоид

европеоид

тили

түрк

славян

Этностук курамы (2018)

1 Д унгандар -1,13

2. Уйгурлар- 0,91

3. Тажиктер - 0,88

4. Түрктөр – 0, 69

5. Казактар- 0,57

6. Татарлар- 0,43

7. Азербайжандар- 0,33

8. Корейлер-0,27

9. Украиндер- 0,18

10. Немецтер- 0.13

ж.б

Улуттар аралык биримдик

Демек, Кыргызстанда жашаган элдердин бардыгы, Кыргыз Республикасынын калкын түзөт. Алардын максаты,экономиканы көтөрүү,ар бир адамга камкордук көрүү жана улуттар арасындагы достукту бекемдөө, эгемендүү,

демократиялуу мамлекетти түзүү жана чыңдоо

Кыргыздар

Кыргыз Республикасында жашаган башка улуттарга салыштырмалуу , кыргыздар өзүбүздүн саныбыздын көптүгү менен айырмаланабыз.

Маданий менталитетибиз боюнча, бардык улуттардын алдында жоопкерчилигибиз чоң экенин дагы унутпайлы

Калктын социалдык курамы жана эмгек ресурстары

Калктын социалдык курамы

Таптык (класстык)

демографиялык

этностук

адистик

түзүмдөрдү ичине камтыйт

1990-жылга чейинки калктын социалдык курамы

• 1990-жылга чейин калктын социалдык курамына жумушчу, кызматкерлер менен колхоздун дыйкандары эле кирген.Себеби, коомдук жана кооперативдик-колхоздук деген менчиктин 2 гана түрү болгон

1990-ж

Жумушчу, кызматкерлер

Колхоздук дыйкандар

Жаңы курам пайда болду

• Азыркы учурда коомдук менчиктен рыноктук мамилеге өтүү менен заман талабына ылайык жаңы таптардын негизи түзүлө баштады.Алар: өнөр жай ишканаларынын ээлери жана соода, тейлөө фермерлер, дыйкан чарбалар, банкирлер, ар кандай уюмдардын системаларынын ээлери сыяктуу түрдүү жумушчу кызматкерлер пайда боло баштады

Эмгек ресурстары

Эмгек ресурстары- калктын эмгекке жарамдуу бөлүгү

өздүк жумуш чарбасы менен алектенген, окуп жаткан ж.б. эмгекке жөндөмдүү курактагы адамдар да кирет

физикалык жактан дене түзүлүшү жетилген

алган билими жана кесиптик квалификациялык деңгээли боюнча эмгектенген

Эмгек ресурстары

Коомдун башкы өндүрүштүк күчү

Эмгекти сарптоодогу багыттар

Эмгек ресурстары

Материалдык өндүрүштө иштегендер

Тейлөө чөйрөсүндө иштегендер

Өнөр жайда, курулушта,

айыл чарбада, токой чарбасында, транспортто,

байланышта, айыл чарба азыктарын даярдоодо, соода, коомдук тамак- аш системасында иштегендер болуп бөлүнөт

Агартуу тармагы, илим, искусство, адабият,

дене тарбия, саламаттыкты сактоо, социалдык камсыздоо, банктарда иштөө, башкаруу, коргонуу тармагы, партиялар, коомдук уюмдар

Эмгекке жарамдуу калкты топторго бөлүү

• Белгилүү илимпоз, демограф Б.Ц.Урланис төмөнкү топторго бөлгөн

• 16-19 жаштагылар орто жана атайын кесиптик техникалык окуу жайлардын бүтүрүүчүлөрү, жалпы билим деңгээли жогору, иш тажрыйбасы жок
• 30-39 жаштагылар жогорку квалификациялуу жана жетиштүү иш тажрыйбасы бар, эмгек ресурстарынын эң активдүү жана туруктуу тобу
• 20-29 жаштагылар жалпы билими жакшы, атайын даярдалган, бирок иш тажрыйбасы азыраак, эркектер миграцияга көп катышкандыктан кызматтан бошонуулар арбын. Ал эми аялдар бул куракта көбүнчө жаңыдан турмуш куруп, бала менен үйдө болот
• 40-49 жаштагылар көп жылдык иш тажрыйбалары бар, жогорку эмгек квалификациялуу, иштеген жери туруктуу, жумуштан бошонуулар аз болот.
• 50-59 жаштагылар улгайгандар, иш тажрыйбалары чоң, эмгек активдүүлүгү жана өндүрүмдүүлүгү төмөн,кызматкерлердин үлүшү кыйла жогору, иш тажрыйбасы жок.Миграциялык кыймыл жогору.

Китеп - адамдын чыныгы досу жана окутуучусу, акылдуу кеңешчиси жана ишеничтүү жардамчысы Чыңгыз Айтматов