Калыптандыруучу баалоо, аны жургузуунун жолдору жана кайтарым байланыш

Калыптандыруучу баалоо, аны жургузуунун жолдору жана кайтарым байланыш

Лектор: Раимбекова Чынара

Максаты:

• Лекциянын угуучулары педагогикалык ишмердүүлүгүнүн эң маанилүү багыттарынын бири болуп эсептелген калыптандыруучу баалоо менен таанышышат

Күтүлүүчү натыйжалар: Лекциянын жүрүшүндө угуучулар төмөнкүлөрдү аткара алышат:

• калыптандыруучу баалоонун өзгөчөлүктөрүн аныктайт;
• калыптандыруучу баалоо менен жыйынтыктоочу жана диагностикалык баалоону айырмалашат;
• калыптандыруучу баалоонун компоненттерин бөлүп көрсөтүшот;
• сабактарда калыптандыруучу баалоонун ыкмаларын колдонуу ну практикалашат;
• калыптандыруучу баалоонун натыйжаларын каттоону билишет.

«Кыргызстандын мектептеринин биринде болгон окуяны айтып берейин. Анын классында 30дан ашык окуучу бар. Күндөрдүн биринде, сабактын аягында, окуучуларга: «Балдар, ушуну менен сабак аяктады, бардыгы түшүнүктүү болдубу?» - деген суроо берет. Класс тымтырс болуп калат, айрым окуучулар гана «Ооба», – дешет. Мугалим: «Анда, түшүнүктүү болуптур да», – деп, үйүнө шашат. Бир жумадан кийин, окуучулардын жазган жазуу иштерин текшергенде, каталар көп экенин көрөт. «Балдар теманы түшүндүк дешпеди беле, эмнеге мындай болуп калды? Түшүнбөй калышкан го», – деген ой келет. Сизде ушундай болду беле?

• Окуучулардын материалды өздөштүргөнүн жана канчалык деңгээлде түшүнгөнүн кантип аныктайсыздар? Окуучуларда пайда болгон кыйынчылыктарды кантип жоёсуздар?
• Окуучулардын материалды өздөштүргөнүн жана канчалык деңгээлде түшүнгөнүн кантип аныктайсыздар? Окуучуларда пайда болгон кыйынчылыктарды кантип жоёсуздар?
• Окуучулардын материалды өздөштүргөнүн жана канчалык деңгээлде түшүнгөнүн кантип аныктайсыздар? Окуучуларда пайда болгон кыйынчылыктарды кантип жоёсуздар?
• Окуучулардын материалды өздөштүргөнүн жана канчалык деңгээлде түшүнгөнүн кантип аныктайсыздар?
• Окуучуларда пайда болгон кыйынчылыктарды кантип жоёсуздар?

«Эгерде мугалим булар жөнүндө ойлонбосо, сабактардын пландарын иштеп чыгуу, сабак учурунда жагымдуу чөйрө түзүү, билим берүү стандарттарынын талаптарын эске алуу, окуу планына ылайык күтүлүүчү натыйжаларды бербейт. Сабак учурунда окуучуларга берген билими таасирдүү болуусу үчүн мугалим жооптуу. Окуучулардын билиминин сапаты жана деңгээли туура уюштурулган баалоонун жардамы менен текшерилет».

Окутуу процессинде баалоонун кандай түрлөрүн билесиздер?

Таблицаны толтургула:

Диагностикалык баалоо

аныктамасы

Калыптандыруучу баалоо

Качан колдонулат?

Эмне үчүн колдонулат?

Жыйынтыктоочу баалоо

Диагностикалык баалоо

Анык-тамасы

Калыптандыруучу баалоо

Окуучулардын учурдагы компетентүүлүктөрүнүн калыптануу деңгээлин аныктоо (класстык журналга баа коюлбайт)

Жыйынтыктоочу баалоо

Бул баалоо окутуу процессинде окуучунун жетишкендиктерине байкоо жүргүзүү, талдоо, мында да баа коюлбайт.

Жыйынтыктоочу баалоодо мугалим окуучуга баа коёт.

Качан колдо-нулат?

Тема өтөрдүн алдында, чейректин, окуу жылынын башында, жаңы класс же окуучу менен иштеп баштаганда.

Сабак учурунда дайыма, үзгүлтүксүз жүргүзүлөт.

Теманын, бөлүмдүн, чейректин, окуу жылынын аягында.

Эмне үчүн колдонулат?

Окуучулардын деңгээлин аныктоо жана мугалимдин (календардык, сабактык) пландарын оңдоп-түзөө мүмкүнчүлүгүн берет.

Ар бир окуучунун жетишкендиктерине байкоо жүргүзүү жана окутуу процессин (сабактардын пландарын) ыңгайлаштыруу, өзгөртүүлөрдү киргизүү, оңдоп түзөө мүмкүнчүлүгүн берет .

Окуучулар окутуу процессинде эмнелерди үйрөнгөнү жөнүндө маалымат берет.

Калыптандыруучу баалоо окутуу жана окуу процесстерин жакшыртуу үчүн абдан маанилүү, ошол эле учурда азыркы мезгилдеги даярдык деңгээли ар түрдүү болгон окуучулар окуган класстардын шарттарында дээрлик натыйжалуу болуп эсептелет. Мугалим калыптандыруучу баалоону үзгүлтүксүз жүргүзсө, ар бир окуучунун компетенттүүлүгүн калыптандыруу жана жогорулатуу боюнча ишин туура пландаштыра алат.

Кыргыз Республикасында жалпы мектептик билимдин мамлекеттик билим берүү стандартынын 64-пункутунда төмөнкүдөй айтылат: « Форматтык баа берүү» материалды өздөштүрүшүнүн жекече өзгөчөлүктөрүн (ишти аткаруу темпи, теманы өздөштүрүү ыкмалары ж.б.) эске алуу менен окуучунун прогрессин аныктоо, ошондой эле ийгиликтерге жетишүү үчүн рекомендацияларды иштеп чыгуу максатында колдонулат. Мугалим форматтык баа берүүнү окутууну өз убагында коррекциялоо, пландаштырууга өзгөртүүлөрдү киргизүү, ал эми окуучулар - алар аткарган иштин сапатын жакшыртуу үчүн пайдаланат. Окуучунун прогресси окуучу аткарган конкреттүү иштин негизинде билим берүү чөйрөсүнүн алкагында окутуу максаттарында түптөлгөн белгилүү натыйжаларга жетишүү катары аныкталат ».

Кыргыз Республикасында жалпы мектептик билим берүүнун мамлекеттик стандарты. Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 2014-жылдын 21-июлундагы № 403 токтому менен бекитилген

Калыптандыруучу баалоонун 5 компоненти

1-топ : «Oкутуу процессин оңдоп-түзөө»

2-топ: «Жеке окуп-үйрөнүү процессине окуучулардын активдүү катышуусу»

3-топ: «Окуучулардын шыктануусуна баалоонун тийгизген таасири»

4-топ: «Өзүн-өзү жана бирин-бири баалоо»

5-топ: Кайтарым байланыш

1-топ : «Жыйынтыктоочу суроолор», «Суроолор токтоочу жай», «20 секунд», «Эки жылдыз, бир каалоо», «Кол ишараты», «Суроо айлампасы», «Үч мүнөттүк эссе», «Окшоштуктар», «Туура – туура эмес», «Маек»;

2-топ: «Кар тобу», «Үч мүнөттүк тыным», «Муштум жана манжалар», «Портфолио», «Блиц-тест», «Журналдагы жазуу», «Хор менен жооп берүү», «Спиннер», «Кош тегерек», «Окурман театры», «Бир сүйлөм менен жалпылоо»;

3-топ: «Жол чырагы», «Бир сөз менен жалпылоо», «Мен – сен – биз», «Оозеки сурамжылоо», «Орун ээле же төрт бурч», «Туман», «3-2-1», «Тез жооп берүү», «Өз сөзү менен айтып берүү», «Байланыш түзүүчү суроо»;

4-топ: «Жооп баракчасы», «Менде суроо бар, жообу кимде?», «Ликерттин шкаласы», «Көрүү айлампасы», «Кезектешүү», «Бир нерсе айтып берчи», «Белги кой», «Өз оюӊду жаз», «Алиппе», «Сен мага, мен сага», «Б-Б-Б»;

5-топ: «Сыйкырдуу таякчалар», «Хор менен окуу», «Сократтын чөйрөсү», «Аталыш», «Катар сандар», «Галереяны кыдыруу», «Бир суроо/бир комментарий», «Реакция көрсөткүчү», ««Ооба же жок» карточкалары», «Фактыларга чабуул», «Ким . . ……, тап».

Жыйынтыктоочу суроолор:

• Сабактарда сиздер колдоно алган калыптандыруучу баалоонун ыкмалары кайсылар? Эмнеге?
• Сунушталган ыкмалардын кайсылары сиздерге кызыктуу болду?

• Сунушталган ыкмалардын кайсылары мугалимдердин колдонуусу үчүн оор болуусу мүмкүн? Эмнеге?

Кайтарым байланыш

Раимбекова Чынара

Максаты:

• Лекциянын катышуучулары натыйжалуу (баяндоо түрүндөгү) кайтарым байланыштын өзгөчөлүктөрү менен таанышышат.

Күтүлүүчү натыйжалар: Лекциянын жүрүшүндө угуучулар төмөнкүлөрдү аткара алышат:

• натыйжалуу (баяндоо түрүндөгү) кайтарым байланыштын өзгөчөлүктөрүн түшүндүрө алышат;
• баалоо жана баяндоо түрүндөгү кайтарым байланыштарын айырмалай алышат жана берилген кайтарым байланыштын сапатын талдай алышат;
• окуу максаттары, баалоо критерийлери жана кайтарым байланыштын ортосунда байланышты түзө алышат;
• окуучулар үчүн натыйжалуу (баяндоо түрүндөгү) кайтарым байланыштын ыкмаларын иштеп чыга алышат;
• натыйжалуу (баяндоо түрүндөгү) кайтарым байланыш берүү жөндөмүн өнүктүрө алышат

Суроолор:

• Текстти окуп жатканда өзүңүздү кандай сездиңиз? Кайтарым байланышты алгандан кийин өзүңүздү кандай сезип жатасыз? Кайтарым байланыш Сиздин иш-аракеттериңизге кандай таасир этти? Кайтарым байланыш берген киши жөнүндө Сизде кандай сезимдер/ойлор пайда болду? Эгер жумушта ушундай кайтарым байланыш алсаңыз, ал Сиздин ишиңиздин натыйжаларына кандай таасир этет эле?
• Текстти окуп жатканда өзүңүздү кандай сездиңиз?
• Кайтарым байланышты алгандан кийин өзүңүздү кандай сезип жатасыз?
• Кайтарым байланыш Сиздин иш-аракеттериңизге кандай таасир этти?
• Кайтарым байланыш берген киши жөнүндө Сизде кандай сезимдер/ойлор пайда болду?
• Эгер жумушта ушундай кайтарым байланыш алсаңыз, ал Сиздин ишиңиздин натыйжаларына кандай таасир этет эле?

Кайтарым байланыш —

• бул максатка жетүүгө багытталган конкреттүү тапшырмалар, жагдайлар, суроолор тууралуу түшүндүрмөлөрдү берүү жана алуу процесси .

Кайтарым байланыш -

• бул эки жактуу процесс, диалог. Окуучу кайтарым байланышка көңүл бөлүп, каталарын оңдогондо гана, анын иштеринин сапаты өзгөрүшү мүмкүн.

Кыргыз Республикасынын жалпы мектептик билимдин Мамлекеттик билим берүү стандартынын 70- пункутунда төмөнкүдөй айтылган: «Баалоонун максаттарына жетүү үчүн башталгыч класстардын мугалимдери:

1) позитивдүү эки тараптуу байланышты (окуучунун ишине баяндама берген жазуу жүзүндөгү жана оозеки отчеттор) түзөт, окуучуларга азыркы натыйжалары менен мурдагы этаптагы натыйжаларын салыштырууга жардам берет, шыктануусун, таанып-билүү процесстерин өнүктүрүүгө, окуу натыйжасы катары компетенттүүлүктү өнүктүрүүгө оозеки баа берет;

2) натыйжаларга жетишүүгө жана инсандын өнүгүшүнө тиешелүү окуучунун прогрессине көз салат жана ар бир окуу жылынын аягында сыпаттоо баасын берет.

Кайтарым байланыштын механизми

Биринчи этап «Жаңы тема» — бул жаңы билимди жана маалыматтарды берүү, алуу жана түшүнүү процесси.

Экинчи этап «Окуучунун жообу». Бул этаптын жүрүшүндө мугалим окуучулардын жаңы материалды түшүнүү деңгээли тууралуу маалымат алат.

Үчүнчү этап «Кайтарым байланыш, мугалимдин түшүндүрмөлөрү». Мугалим окуучуларга баяндоочу кайтарым байланыш берет, же окуучулар диалогдор, талкуулар, бири-бирин баалоо учурунда бири-бирине кайтарым байланыш беришет.

Кайтарым байланыштын т үрлөрү:

Баалоо түрүндөгү кайтарым байланыш окуучуларга жалпы эскертүү түрүндө кээ бир гана маалыматты берет, бирок окуучуларга эмнени жакшыртуу керек жана ага кантип жетүү боюнча сунуштарды бербейт.

Баяндоо түрүндөгү кайтарым байланыш күтүлүүчү натыйжалар менен түздөн-түз байланыштуу. Ал окуучуларга билим алуу сапатын жогорулатуу үчүн кийинки иш-аракеттерине байланыштуу көрсөтмөлөрдү, сунуштарды, кеп-кеӊештерди берет. Бул учурда окуучулар өз ишин жакшыртуу, оӊдоп-түзөөлөрдү киргизүү үчүн жоопкерчиликти өзүнө алат.

СИЗДИН ОЮУНУЗЧА:

Кайтарым байланыштын кайсы түрү окутуунун сапатын жогорулатууга жардам берет жана эмне үчүн?

Натыйжалуу кайтарым байланыш

Натыйжалуу кайтарым байланыш – бул төмөнкү үч суроого жооп берген байланыш:

• Эмне жакшы аткарылды? – тапшырманы аткаруу сапатына карабастан, окуучуну колдоо керек.
• Эмнени жакшыртуу керек? - болгон көйгөйлөрдү белгилөө.
• Кантип жакшыртуу керек? - жакшыртуу боюнча максаттуу кеп-кеӊештерди, конкреттүү сунуштарды, суроолорду берүү.

Натыйжалуу кайтарым байланыштын ыкмалары:

1-топ: «Эскертүү» аркылуу багыт берүү;

2- топ: «Бара-бара жардам» багыт берүү;

3- топ: Үлгү