Канаттуулардын көбөйүшү, өрчүшү, уялоосу жана балапан чыгаруусу.

БИОЛОГИЯ ПРЕДМЕТИНЕН ӨТКӨРҮЛҮП ЖАТКАН БҮГҮНКҮ АЧЫК САБАГЫБЫЗГА КОШ КЕЛИҢИЗДЕР!

7-класс ТЕМА: Канаттуулардын көбөйүшү, өрчүшү, уялоосу жана балапан чыгаруусу.

Биология мугалими

Ниязалиева Кенже

САБАКТЫН МАКСАТЫ:

• Канаттуулардын уя куруусу боюнча жөнөкөй биологиялык байкоо жүргүзүшөт ;
• Заманбап табигый-илимий идеяларды өнүктүрүшөт, тажрыйба топтошот;
• Жеке натыйжаларына жетишүү үчүн шарттарды түзүшөт;
• Функционалдык жана экологиялык сабаттуулуктун негиздерин калыптандырышат.

ЖАГЫМДУУ МААНАЙ

АР ТҮРДҮҮ КАНАТТУУЛАРДЫН САЙРАГАНЫН БИРДЕН АТКАРЫП КӨРГҮЛӨ

Канаттуулар жылдын төрт мезгилинде кандай күн өткөрүшөт?

Канаттуулардын уясын көрдүңөр беле, айтып бергиле.

Кайсы канаттуулар-дын жумурткасын көргөнсүңөр, алар кандай түзүлүшкө ээ?

МЭЭГЕ ЧАБУЛ

КАНАТТУУЛАРДЫН КӨБӨЙҮШҮ

Канаттуулар – айрым жыныстуулар, жыныстык деформизми жакшы өрчүгөн. Канаттуулардын эркектеринде жуптуу уруктугу жана урук өткөргүчү, ургаачыларында – бир гана сол жумурткалыгы менен жумуртка түтүгү өрчүгөн. Оң жагынын энелик бездери өрчүбөй редукцияланып кеткен.

ЭРКЕК ЖАНА УРГААЧЫ КАНАТТУУНУН ЖЫНЫС ОРГАНДАРЫ

1 -

2 -

3 -

4 -

5 -

6 -

7 -

8 -

9 -

10 -

УРГААЧЫ

ЭРКЕК

УРУКТУКТАРЫ

БӨЙРӨКТӨРҮ

УРУК ӨТКӨРҮҮЧҮ ТҮТҮК

КЛОАКА

ЖУМУРТКА КЛЕТКАЛАРЫ

ЖУМУРТКА ТҮТҮКТҮН КУЙРУГУ

ЖУМУРТКА ТҮТҮГҮ

КАБЫГЫ МЕНЕН

ЖУМУРТКАСЫ

КЛОАКА

STEM ТАПШЫРМА

3 мүнөт ичинде астыңарда турган материалдардан каалаган бир канаттуунун уясынын моделин жасап көргүлө.

УЯ САЛУУ ЖӨНДӨМДҮҮЛҮКТӨРҮ

Уя салуусу - бул эң маанилүү биологиялык көрүнүш. Уруктангандан кийин канаттуулар уя салууга киришет. кээ бирлеринде ургаачысы гана салса, кээ биринде эркеги же экөө тең салышат. Канаттуулар уяларын жерге, үйдүн дубалдарына, бак-дарактарга ж.б жерлерге салышат. Уянын ичи куш, малдын жүнү ж.б менен төшөлөт.

УЯ САЛУУ ЖӨНДӨМДҮҮЛҮКТӨРҮ

УЯ ТҮРЛӨРҮ

УЯ КУРУУ

ПЛАТФОРМАЛУУ УЯ

ИДИШ - УЯ

КӨҢДӨЙ УЯ

ЖЕР УЯ

КЫЗЫКТУУ ФАКТ...

УЛУТТУК СТАДИОН «КАНАТТУУНУН УЯСЫ»

2008-жылы Олимпиада өткөн Пекинде жайгашкан.

Аянты: 258 000 чарчы метр

Туруктуу орундар: 80 000

11 000 көрүүчүгө ылайыкталган убактылуу трибуналар.

ТАБЫШМАК

  Бир челекте эки камыр

ЖУМУРТКАНЫН ТҮЗҮЛҮШҮ

Сырты кальций корбанатынан турган катуу акиташ кабыгы менен капталган. Кабыктын астында эки катмарлуу жука чели жатат. Ал коргоо жана тешикчеси аркылуу газ алмашуу жүрүп турат, Жумуртканын дөмпөк жагында аба камерасы жайгашкан. Борборунда сары түстүү суюктук бар, анын үстүнөн белогу курчап турат. Сарысы эки жагынан жипчелердин же халазасынын жардамында кабыкка кармалып турат. Түйүлдүк сарылыктын сыртында жайгашкан

Жумуртканын формасынын жана түсүнүн ар түрдүүлүгү

КЫЗЫКТУУ ФАКТ...

Архитектор жана дизайнер Джеймс Ло Индияда архитектурада чындап инновациялык боло турган кеңсе имаратын долбоорлоду. Ал 2010-жылы курулган.

http://newstour.ru/2008/07/04/arkhitektor_dzhejjms_lo_vysidel_zdaniejajjco.html

инкубация

2 жума

аралыгында

МАЙДА

КАНАТТУУЛАР

КАРГАЛАР

19 суткага

чейин

ТООК

21 суткада

СЫМАЛДАР

ЧАЙКАЛАР

23- 26

суткада

ЧОҢ ЖЫРКЫЧ

2 айга чейин

КАНАТТУУЛАР

БАЛАПАН ЧЫГАРУУ

Балапандарынын жетилип чыгышына жараша канаттуулар эки топко бөлүнөт:

• Жөжөлүү балапандар – мамык куш жүнүнө оролгон. Көздөрү ачык, бир нече сааттан кийин басып кетет. М; бакма канаттуулар, каракурлар, ак куулар
• Уялуу балапандар – алсыз, көзү жабык, кулак тешиги жабык, денеси жылаңач, сейрек түктөр менен капталган, тура албайт. М; жырткыч канаттуулар, карга, көгүчкөн, тоңкулдактар, тоту куш, таранчы ж.б.

КИТЕПТЕГИ МААЛЫМАТТАРДЫ КОЛДОНУП СҮЙЛӨМДӨРДҮ ТОЛУКТАГЫЛА

Канаттуулар уялагандан кийин көчмөндүүлүк кылышат. Ал жагынан аларды _____ , _____ жана ______ деп бөлүшөт. Кээ бирлери бир аймактан башка жакка учуп кетишет, аларды _________ деп аташат. Мисалы _______ , _______, _______ жана башкалар. Жыл бою бир аймакта жашаган куштар – бул _________.

РЕФЛЕКСИЯ

ИДЕЯЛАРДЫН ТЕРЕЗЕСИ

Негизги идеялардан жыйынтык чыгарыңыздар. Ар бир бөлүк боюнча бирден идея чагылдырыңыздар.

Колдонуңуздар:

• Кыска сүйлөмдөр

• Негизги терминдер

• Сүрөттөр

• Символдор

ҮЙГӨ ТАПШЫРМА

• Китептин 189-бетинде берилген суроолорго жооп жазгыла.
• Каалаган канаттуунун уясынын моделин жасап келгиле.

КӨҢҮЛ БУРГАНЫҢАР

ҮЧҮН

ЫРАХМАТ!

АДАБИЯТТАР

• https:// infourok.ru/prezentaciya-po-biologii-na-temu-razmnozhenie-i-razvitie-ptic-klass-526491.html
• https:// multiurok.ru/files/kanattuulardyn-koboiushu-orchushu-uialoosu-zhana-b.html