Қазақстанның Қызыл кітабы

5-бөлім: Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі

МЕКТЕП:

КҮНІ:

Мұғалім:

СЫНЫП:

Қатысқандар:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы:

Қазақстанның Қызыл кітабы

Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаттары

5.1.2.1 әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (хабарландыру) көтерілген мәселені түсіндіру;

5.4.3.1 омоним, антоним, синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану.

Сабақ мақсаты

Барлық оқушылар: «Қазақстанның Қызыл кітабы» тақырыбында тыңдалған мәтіндегі көтерілген мәселені анықтау, омоним, антоним, синонимдерді ажырата білу;

Көпшілігі: тыңдалған мәтіндегі әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі көтерілген мәселені түсіндіру, омоним, антоним, синонимдерге талдау жасау;

Кейбір оқушылар: тыңдалған мәтіндегі әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі көтерілген мәселені түсіндіру, омоним, антоним, синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану.

Бағалау критерийі

• тыңдалған мәтіндегі әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі көтерілген мәселені түсіндіреді;

• омоним, антоним, синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолданады.

Алдыңғы білім

Адам және табиғат

Жоспар:

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ұйымдастыру кезеңі, сынып даярлығы тексеріледі. Сабақ мақсаты анықталады.

Жағымды психологиялық ахуал.

«Белсенді тәсіл» әдісі. Оқушылар берілген тірек сөздерге байланысты белсенділік танытып, өтіп жатқан бөлім тақырыбымен байланыстырады. «Адам», «Қорғау», «Табиғат».

ТЫҢДАЛЫМ АЛДЫ.

• Суреттен не байқадыңдар? Бұл қандай кітап?

• Қызыл кітап туралы не білесіңдер?

• Басқа кітаптардан ерекшелігі неде?

• Өз жерімізде «Қызыл кітапқа» енген жануарлар кездесе ме?

• Неліктен жануарларды «Қызыл кітапқа» енгізеді?

Сауалға жауап алу. Сабақ тақырыбын айқындау, мақсатымен таныстыру.

Сабақтың тақырыбы мен мақсаты анықталады.

ТЫҢДАЛЫМ ТАПСЫРМАСЫ

Қ.Мырза Әлінің «Қызыл кітап» өлеңін (11. mр3) тыңдаңдар. Аң-құс, жәндіктердің жойылуына кім кінәлі? Оларды қалай қорғауға болатыны туралы өз ойларыңды айтыңдар.

Қызыл кітап

Мылтық көрсем төрлерден іліп қойған,
Менің мазам кетеді күдікті ойдан.
Жұртпен бірге мәз болып,
Ду - ду етіп
Қайта алмаймын одан соң күліп тойдан.
Аяймын мен анасыз,
Атасызды.
Аяймын мен құлынсыз,
Ботасызды.
Хайуанатқа жасаған қиянатың –
Бауырыңа жасаған опасыздық!
...Жарқырап - ақ тұрғанда көктем нұры,
Қасірет пен қайғының жеткен бірі.
Хайуанаттар ғана ма зәбір көрген,
Хайуанаттар ғана ма кеткен құрып?!
Одан көріп,
Ақыры бұдан көріп,
Таласқаннан не таппақ құлан, керік?!
Жоғалтқанды жоқтаған жөн болғанмен,
Жоғалтпаған жақсырақ одан гөрі.

Қадыр Мырза Әлі

Тапсырма. «Радиоға қоңырау шалу» әдісі. Мәтінді тыңдап, тапсырмаларды орындаңдар.

1-тапсырма. Жүргізуші (сұрақтар дайындайды)

2-тапсырма: Радиоға келген қонақ (сұраққа жауап беруші)

3-тапсырма: Радиоға қоңырау шалушы (сұрақ қояды)

4-тапсырма: Талдап, жазып отырады.

Дескриптор:

• Тыңдалым мәтінінен терминдерді анықтайды;

• Мәтіннен маңызды деректерді анықтайды;

• Көтерілген мәселені анықтайды;

• Диалог құрады;

• Берілген тірек сөздерді дұрыс қолданады.

ҚБ

Қосымша мәлімет

Қызыл кітап туралы мәліметтер:

Табиғат өзіне қауіп төнгенін қалай айта алады? Табиғаттың тілі бар ма? Әрине, жоқ! Бірақ адамзат оны қолдан жасады. Ол - Қызыл кітап...

Бізге Қызыл кітаптың неге дәл солай аталғаны қызық болып тұр. Неге дәл қызыл түс?

Халықаралық Табиғатты Қорғау Одағы 1948 жылы кеудесінде жаны бар тіршілікті қорғауды қолға алды. Бір жылдан соң, сирек кездесетін түрлерді қорғайтын комиссия құрылды. Комиссияның қызметі жойылып кетудің аз-ақ алдында тұрған өсімдіктер мен жануарларды зерттеп, зерделеп, қорғауға алу еді. Оларды бір кітапқа топтастыру болатын. Комиссия төрағасы Питер Скотт адамдардың қып-қызыл түске назар салып, сәл де болса ойлануы үшін тізімді "Қызыл кітап" деп атауды ұсынды. Ең алғашқы Қызыл кітап 1963 жылы жарық көрді. Бұл адамзаттың табиғатты қорғау үшін жасаған алғашқы қадамдарының бірі болатын. 

Қызыл түс - қауіптің белгісі. Қызыл кітап жойылып бара жатқан өсімдіктер мен жануарлардың –төлқұжаты.

Қызыл кітапқа енген тіршілік түрлері былайша жіктеледі:

1.Жойылып кету қаупі төнген түрлер. Мұндай түрлерді сақтап қалу үшін міндетті түрде арнайы шаралар (табиғи қорықтар, ұлттық табиғи саябақтар, табиғи резерваттар және т.б.) ұйымдастыру қажет.

2.Саны күрт азайып бара жатқан түрлер. Ондай түрлердің саны әзірше мол, бірақ қарқынды түрде азаюына жол берілмеуі қажет.

3.Сирек кездесетін түрлер. Ондай түрлердің санының азаюын қадағалап отыру қажет.

4.Толық зерттелмеген түрлер, Ондай түрлер туралы ғылыми-зерттеу жұмыстары мұқият түрде жүргізілуі қажет

5.Қалпына келтірілген түрлер.

Қызыл кітаптың ішінде Қара кітап бар. Немесе қара тізім. Жер бетінен мүлде құрып, жойылып кеткен тіршілік иелері осы кітапта хатталып қалған. 

ТЫҢДАЛЫМНАН КЕЙІН. Мәтінді оқыңыз.

1. Қалай ойлайсыңдар, бұл кітаптың түсі неге қызыл?

Қазақстанның  Қызыл кітабында сирек және жойылып бара жатқан түрлердің тізіміне енгізілген жабайы омыртқалылардың 87 түрінің және өсімдіктердің 303 түрінің қазіргі таралуы, санының жай- күйі, биологиясы туралы мәліметтер келтірілген.

1. «Көздің қарашығындай қорғау» дегенді қалай түсінесіңдер?

«Сақтап қалу» деген мағынаны білдіреді.

3. «Қызыл кітапқа» енген аңдарды атаңдар. Олар туралы не білесіңдер? Ақпарат жинаңдар.

3-тапсырма. Мәтіндегі қою қаріппен берілген сөздердің синонимдерін жазыңдар.

5-тапсырма. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша «Қосжазба күнделігін» толтырыңдар. Негізгі ақпаратты түсіндіріңдер. Жұптасып, өзара талқылаңдар.

Дескриптор:

• Мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға жауап береді;

• Мәтіндегі қою қаріппен берілген сөздердің синонимдерін жазады;

• Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша «Қосжазба күнделігін» толтырады.

ҚБ

Сынып оқушылары түгенделеді. Жағымды психологиялық ахуал.

Оқушылар сурет бойынша тақырыпқа болжам жасап, сұрақтарға жауап береді.

Сабақтың тақырыбы мен мақсаты анықталады.

Тыңдалым мәтінімен танысады.

Тыңдалым мәтінінен терминдерді анықтайды;

Мәтіннен маңызды деректерді анықтайды;

Көтерілген мәселені анықтайды;

Диалог құрады;

Берілген тірек сөздерді дұрыс қолданады.

Қызыл кітап туралы қызықты мәліметтермен танысады.

Мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға жауап береді;

Мәтіндегі қою қаріппен берілген сөздердің синонимдерін жазады;

Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша «Қосжазба күнделігін» толтырады.

Қалыптастырушы бағалау

- төмен жауап;

-жақсы жауап;

-керемет жауап!

Қалыптастырушы бағалау

- төмен жауап;

-жақсы жауап;

-керемет жауап!

Қалыптастырушы бағалау

- төмен жауап;

-жақсы жауап;

-керемет жауап!

Қалыптастырушы бағалау

- төмен жауап;

-жақсы жауап;

-керемет жауап!

Қадыр Мырза Әлі

https://www.youtube.com/watch?v=V8qSxEA3E5Y

kitaphana.kz

(«Ол кім? Бұл не?» кітабынан)

Рефлексия

Үй тапсырмасы:

О қушылар смайликтерді көрсету арқылы рефлексия береді.

6-тапсырма

Қосымша мәлімет

Саралау – көбірек қолдау көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Қабілетті оқушыларыңызға қандай жоспар құрған болар едіңіз?

Бағалау – оқушылардың не үйренгенін қалай анықтауды жоспарлайсыз?

Пәнаралық байланысқа сілтеме

Денсаулық және қауіпсіздік

АКТ сілтемелері

Құндылықтар сілтемесі

Жұптар бірі-біріне қолдау көрсетеді. Нәтижені саралау.

Оқуды қадағалау

Сұрақ - жауап

Топтық бағалау

Георграфия пәнімен байланыс. Пән мұғалімімен ой бөлістім.

Сыныпты топтарға бөлу.

АҚТ дағдылары

Топпен жұмыс істеу дағдылары. (бір-бірін тыңдау, құрметтеу.)

Рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқыту мақсаттары шынайы болды ма? Бүгін оқушылар нені үйренді? Оқыту ортасы қандай болды? Менің бөліп оқытқаным өз мәнінде жүзеге асты ма? Мен өз уақытымды ұтымды пайдалана алдым ба? Мен жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және неліктен?

Қорытынды бағалау:

Ең жақсы өткен екі дүниені атап көрсетіңіз (оқытуға және үйренуге қатысты)

1:

2:

Қандай екі дүние сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізуші еді? (оқытуға және үйренуге қатысты)

1:

2:

Осы сабақтың барысында мүмкін барлық сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағыма қажет болуы қандай ақпаратты білдім?