Ҳамкорлик ўйинларини ривожлантириш учун муқобил ўйинлар

ҲАМКОРЛИК КЎНИКМАЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ УЧУН МУҚОБИЛ ЎЙИНЛАР

• Бу ўта қизиқарли ўйинлар бўлиб, иштирокчиларнинг бир-бирини тушуниш, ўзаро самарали мулоқот қилиш ва шерик томон қадам ташлаш кўникмаларини ривожлантириш учун психологлар қўллайдиган воситалардир. Бу ўйинлар кучли дидактик салоҳиятга эга бўлиб, уларни ахлоқий муносабат ва ўз-ўзини англашнинг юқори даражасига кўтарилиш қобилиятини синов майдончаси сифатида кўриб чиқиш имконини беради.

Шартнома

Номнинг ўзи, ишбилармонлар, менежерлар ёки ўрта мактаб ўқувчиларини тижорат фаолиятига жалб қилишда фойдаланиш учун мўлжалланганлигини кўрсатади. Иштирокчиларга ўз жуфтларини топиш йўриқномаси берилади. Иштирокчилар бир-бирларига орқалари билан ўтирадилар ва ўйин давомида шерик билан алоқа қилиш тақиқланиши ҳақида огоҳлантирилади. Ҳар бир ўйинчи йигирмата карточка олади: ўнта оқ ва ўнта кўк. Ҳар бир жуфтнинг ёнига яна бир стул қўйилади.

.

• Йўриқнома: Жуфтликнинг ҳар бир аъзоси бизнесмен, ва ҳар бири бошқа учун рақиб, чунки ўйин шартига кўра иккалангиз бир соҳада ўз бизнесингизни олиб борасиз. Иккала кишида яхши даромад олиб келувчи таклиф пайдо бўлди. Аммо-бу таклиф жиноий тузилмалардан келиб чиқади ва бу, албатта, хатарлидир. Сиз бу шартномага рози бўлишингиз, ёки уни рад этишингиз мумкин. Амалда, ҳар икки ечимлар сизга фойда келтиради, лекин бу сизнинг рақиб ҳамкорингиз танловига боғлиқ бўлади.

• Иштирокчиларга шундай жадвал таклиф этиладики, уни плакатга жойлаштириб, ҳаммага аниқ кўринсин ёки ҳар бир ўйинчига карточкалар топширса бўлади.

1-бизнесмен

2-бизнесмен

шартнома

шартнома

1-бизнемен

шартнома

Рад этиш

Рад этиш

- З0

2-бизнесмен

- З0

+ 50

шартнома

Рад этиш

- 50

— 50

Рад этиш

+ 50

+ З0

+ З0

Бу жадвал нимани англатади? Агар иккала тадбиркор ҳам жиноий тузилмалар билан шартнома тузса, иккаласи ҳам 30 млн сўмдан айрилади. Сизлардан бирингиз шартнома қилса, ва иккинчи киши рад этса, биринчи 50 млн. сўм ишлайди, иккинчи киши эса шу 50 млн. йўқотади. Ва ниҳоят, ҳар икки тадбиркор шартномани рад этса, улар 30млн.дан олишади. Ўйинимизда ўнта ҳаракат бўлади.

Ҳар ўттиз секундда (керак бўлса, ҳар бир ҳаракат учун ажратилган вақт оширилиши мумкин) бошловчининг буйруғи билан ўйинчилар бир вақтнинг ўзида ёнида турган стулга битта карточка қўйишлари керак: кўк дегани битим тузиш, оқ дегани рад этиш. Шеригининг қарорини кўргач, ҳамкор ўзининг даромад-харажат бланкини тўлдиради.

Ўйин учун бланк

Иштирокчи исми________ Ҳамкор исми

Ҳаракат тартиби

1

Иштирокчи ҳаракати

2

Ҳамкор ҳаракати

Ҳаракат натижаси

3

4

5

6

7

8

9

10

Умумий сумма

• Ҳаракатлар устунида иштирокчи шартнома тузганда Ш, ёки рад этганда Р билан қайд қилади. Натижалар устунида иштирок ўз даромади ва харажатини мос белги билан қайд қилади.
• Ўйинчиларнинг вазифаси максимал фойда олишдир. Максимал миқдорда пул топиш имкониятига эга бўлган иштирокчи ғолиб бўлади.
• Бошловчи ўз хоҳишига кўра ўйин давомида кейинги ҳаракатда пул миқдори икки марта ошишини эълон қилиши мумкин.

• Иштирокчиларга аввалдан маълумки, улар шартномани рад этишса, ўзларининг «ҳалол топилган» 30млн. сўмга эга бўладилар. Аммо бу ерда хавф-хатар ҳам мавжуд: мен битимдан воз кечаман ва шеригим уни қабул қилади ва криминал билан боғланади — у ғолиб бўлади, мен эса «мағлуб бўламан". Бундай фикрлар иштирокчиларни «шартнома»ни танлашга ундайди — ва натижада, ҳар икки томон молиявий фалокат қаърига йиқилади. Яъни «менга ҳам эмас, унга ҳам эмас» қабилидаги фикр уларни овутади.

• Ўйинчилар натижаси жамланган индивидуал бланкларини топширсалар, уларнинг мулоҳаза юритишлари ва улар танлаган стратегияларнинг бориши ўнинчи ҳаракатдан сўнг бошловчига аён бўлади. Ушбу ўйинни муҳокама қилиш жуда муҳим - айниқса, деярли ҳеч ким ғолиб чиқмаган бўлса (ва шундай бўлиши мумкин!). Бу ҳолат иштирокчилар томонидан танланган стратегия нотўғри эканлигини кўрсатади.

• Агар шерикни алдаш ва ишончсизлик йўлини эмас, балки яхши ният ва ишончга асосланган конструктив ўзаро таъсир йўлини танлаган камида битта жуфтлик бўлса, бошловчи уларга мунозарада асосий сўзларни айтиш имкониятини бериши шарт .

Муҳокама натижасида иштирокчилар жиддий ҳақиқатни чуқурроқ, самимий тушунишса, жуда яхши бўлади: кимгадир қарши ўйнашдан ташқари, менинг ютуғим бошқанинг йўқотилиши бўлса, фақат бирга ғалаба қозонишингиз мумкин бўлган ўйинлар ҳам бор. Ҳатто «жунгли қонуни" ҳукмронлик қиладиган бизнесда ҳам умумий даромад олиш стратегиясини танлаб, кўпроқ нарсага эришишингиз мумкин.

• Бошловчи кўрсатмалар ва установкаларнинг провокацион табиатидан тавба қилиши мумкин, аммо улар бошқача тушунилиши мумкин! Бундан ташқари, ўйин шартида ўзини ҳурмат қиладиган бизнесменга жиноят билан алоқа қилиш учун ишора яширинган эди-бу нафақат жиноят кодексини, балки аҳлоқ кодексини ҳам бузиш демакдир.

• Альпинистлар

Бу ўйин юқорида берилган ўйин аналоги ҳисобланиб, ёшлар контингенти учун самаралидир. Йўриқномада келтирилган шартлар, бизнинг фикримизча, умумий ютуқлар учун янада самарали стратегияни янада ошкора кўрсатади. Шу нуқтаи назардан иштирокчилар ўртасида яқинлик, ишонч ва ўзаро тушунишни шакллантириш устида иш олиб боради. Шартлар бир хил бўлиб қолади: ҳамкорлар стулларда бир-бирига орқа томон билан ўтиришади, ён томонда яна бир стул бор, уларнинг ҳар бири ўнта кўк ва ўнта оқ карточкага эга ва индивидуал натижаларга эга бланк (бланклар юқорида кўрсатилганлар билан бир хил).

• Йўриқнома: — Сиз дунёдаги энг баланд ва энг қийин тоғлардан бирининг энг қийин кўтарилишини амалга оширадиган альпинистларсиз. Тўсатдан бўрон экспедиция аъзоларини тарқатиб юборди. Тақдир тақозоси билан, сиз ва шеригингиз тош тизмасининг қарама-қарши томонида бўлиб қолдингиз. Тўғридан-тўғри деворни қийинчилик билан ушлаб, тош устига ташланган арқонни кўрдингиз. Унинг бир учи бирингизни олдида, иккинчиси иккинчингизни олдида. Аста-секин деворга кўтарилиш орқали чиқиб кетишингиз мумкин, аммо бу узоқ ва қийин.

• Арқон қутулиб қолишнинг реал имконияти ва тезроқ усули. Аммо муаммо шундаки, агар кимдир унга ёлғиз осилган бўлса, унда у қарши вазнга эга бўлмайди ва у дархол тубсизликка тушиб кетади. Тутиб туриш учун сиз бир вақтнинг ўзида арқонни ушлашингиз керак. Лекин сиз бир-бирингизни кўрмайсиз ва бўрон шовқини туфайли бақириб бўлмайди. Сизнинг шеригингиз сиз билан бир хил таваккал қилишига кафолат йўқ. Умуман олганда, иккала усул ҳам сизга қутулиш имкониятини беради, аммо ҳамма нарса шеригингиз қайси вариантни танлашига боғлиқ бўлади. Нима қилса бўлади? Сиз қандай йўл тутасиз?

• Иштирокчиларга турли вазиятларда олинадиган баллар кўрсатилган жадвал тақдим этилади.

1- альпинист

2- альпинист

Деворга кўтарилиш

Деворга кўтарилиш

Деворга кўтарилиш

1- альпинист

Арқонни олиш

Арқонни олиш

-3

2- альпинист

-3

Деворга кўтарилиш

+5

Арқонни олиш

-5

-5

Арқонни олиш

+ 5

+ З

+ З

• - Сиз ўн марта ҳаракат қиласиз. Сизнинг вазифангиз имкон қадар кўпроқ балл тўплашдир. Ғолиб, энг кўп балл тўплай оладиган киши ҳисобланади.
• Бошловчи ўз хоҳишига кўра, кейинги навбатдаги баллар миқдори икки баробар оширилганлигини ўйин давомида икки марта эълон қилиши мумкин.
• Фақат олдинги версияда каби, умумий ғалаба стратегияси энг самарали ҳисобланади. Бошқа сўзлар билан айтганда, агар шериклар бир-бирига ишонса ва иккаласи ҳам арқонни ушлаб қолиш хавфини ўз зиммаларига олсалар, бу уларга ҳар бир ҳаракатда уч балл келтиради. Бир-бирига ишонмайдиган одамлар бўлган жуфтликда, эхтимол сиз деворга ўзи кўтариладиган стратегияни кузатишингиз мумкин.

• Барча стратегиялар ўйин охирида муҳокама қилинади. Албатта, энг юқори натижаларга эришган жуфтликларга алоҳида эътибор қаратилади. Жуфтликда ўйнаш вариантининг камчиликлари бор. Улардан бири шундан иборатки, бошловчи барча иштирокчиларнинг хатти-ҳаракатларини кузата олмайди ва уларнинг ҳаракатлари ҳақида шериклари билан музокара олиб бориши мумкин. Бу жамоа ўйини ёрдамида олдини олиш мумкин, қуйида тасвирланган шаклда, масалан.

Икки сеҳргарлар учрашуви

Ушбу ўйин ўсмир болалар ва кичик мактаб ёшидаги ўқувчилар билан ўйнаш учун мўлжалланган. Аввалги ўйинларнинг семантик аналоги бўлиб, бизнингча, ундан ҳам дидактикага бой, чунки унда ғолиб чиқиш стратегияси ахлоқ нормалари билан янада боғланган. Ўйинни жуфтликда ҳам, жамоаларда ҳам ўтказиш мумкин. Жуфтликда таклиф этилган ўйин вазиятини тасвирлайлик. Болалар бир-бирига орқа томон билан ўтиришади, ён томонда яна бир стул бор, уларнинг ҳар бири ўнта кўк ва ўнта оқ карточкага эга ва индивидуал натижаларга эга бланк (бланклар юқорида кўрсатилганлар билан бир хил).

• Йўриқнома: - Бир куни тўла қоронғи зич ўрмонда, икки сеҳргар йўлда учрашди. Уларнинг ҳар бири қўлида сеҳрли таёқчани — унинг асосий жодугарлик асбобини ушлаб турарди. Улар бир-бирларини ёвуз ёки яхши сеҳргар эканликларини, яъни таёқчани кўтариб, у билан сеҳрли дуэлга кириш ёки жангдан воз кечиш ва таёқни туширишни билмас эдилар. Ушбу ўйинда, сиз ўн марта ҳаракат қилиб, кейин нима қарор қабул қилиш кераклигини биласиз. Ўзингиз ва ҳамкорингизнинг танловига қараб -ҳар хил вазиятлар юзага келади, уларнинг балли жадвалда келтирилган .

1- сеҳргар

2- сеҳргар

Сеҳрли таёқчани кўтариш

1- сеҳргар

Сеҳрли таёқчани кўтариш

Сеҳрли таёқчани кўтариш

Сеҳрли таёқчани тушириш

2- сеҳргар

-3

Сеҳрли таёқчани тушириш

Сеҳрли таёқчани тушириш

Сеҳрли таёқчани кўтариш

+5

-3

-5

-5

Сеҳрли таёқчани тушириш

+ 5

+ З

+ З

• Бу жадвал нимани англатади? Агар иккала сеҳргар ҳам бир-бирлари таёқча кўтарсалар (яъни, улар бир-бирлари билан жанг қилсалар), иккаласи ҳам уч балл йўқотадилар. Агар сизлардан бирингиз таёқни ишлатса, иккинчиси уни туширса, биринчиси беш балл олади, иккинчиси эса бу баллни йўқотади. Ва ниҳоят, агар иккала сеҳргар ҳам сеҳрли таёқлардан фойдаланмасдан тинчгина бир-бирлари билан гаплашишга қарор қилсалар, унда ҳар бири уч балл олади. Ўйинимизда ўнта ҳаракат бўлади. Ҳар ўттиз сонияда (агар керак бўлса, ҳар бир ҳаракат учун ажратилган вақт оширилиши мумкин), бошловчининг буйруғи билан ўйинчилар бир вақтнинг ўзида ёнида турган стулга битта карточкани қўйишлари керак: кўк-таёқни кўтариш, оқ-уни ишлатишдан бош тортиш. Шеригининг қарорини кўргач, ҳар бир иштирокчи ўз ўйин бланкини тўлдиради.

• Сизнинг вазифангиз имкон қадар кўпроқ балл тўплашдир. Ғолиб, энг кўп балл тўплай оладиган киши ҳисобланади.
• Албатта, ҳар қандай ҳолатда ҳам ўйин натижаларини гуруҳ билан муҳокама қилиш керак.

• ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАХМАТ