Хамвории координатӣ.

ГЕОМЕТРИЯ

9

Ҳамвории координатӣ

МАВЗӮЪ

Ҳамвории координатӣ

Салоҳият:

Таърифи хати рости координатавӣ-ро донанд.

Нуқтаҳоро дар хати рости координатавӣ ёфта тавонанд.

Мақсад:

Бо ҳамвории координатавӣ шинос шаванд, таърифи онро донанд. Нуқтаҳоро бо координатаҳо дар ҳамвории координатавӣ ёфта тавонанд ва сохтаниҳои геометриро мустақилона сохта тавонанд.

Хати рости координатавӣ

х

1

0

1. Ибтидои ҳисоб ,

2. Порчаи воҳидӣ ,

3. Самти мусбат

Координатаҳои нуқтаҳоро муайян кунед.

Ҳар як координата чанд рақамро муайян мекунад??

Якто

О

A

B

D

X

0

0

0

1

1

1

-1

А(-3); О(0); В(3); D(5,5)

Ҷойгиршавии киштии 4 саҳндорро ёбед

Ҳар як катак дар майдони бозӣ бо ду координата - ҳарфӣ ва рақамӣ муайян карда мешавад.

Ҳар як катак дар майдони бозӣ бо ду координата - ҳарфӣ ва рақамӣ муайян карда мешавад.

Ҳамвории координатавӣ

y

90 °

0

x

y

y

6

5

4

3

2

1

x

0

1 2 3 4 5 6 7 8

-8 -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1

-1

-2

-3

-4

-5

ох –тири абсисса

оу –тири ордината

О -ибтидоӣ координатаҳо

y

y

6

5

4

3

2

1

В

М

x

А

0

1 2 3 4 5 6 7 8

-8 -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1

-1

-2

-3

-4

-5

М(4;3)

М(х;у)

абссисса ордината

Координатаҳои нуқтаҳоро муайян кунед:

y

6

5

4

3

2

1

(-4;2)

B

(3;1)

A

x

(1;0)

D

О

1 2 3 4 5 6 7 8

-8 -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1

-1

-2

-3

-4

-5

C

(-1,5;-1)

(0;-3)

E

(2;-4)

F

Нуқтаҳои зеринро дар ҳамвории координатӣ тасвир кунед:

А(2;4),В(-4;3),С(-2;-3),D(4;-4)

Алгоритми сохтани нуқтаи А(x;y) дар ҳамвории координатӣ:

• Дар тири абсисса ёфтани нуқтаи х.
• Аз ин нуқта гузаронидани перпендикуляр ба тири абсисса.
• Дар тири ордината ёфтани нуқтаи у.
• Аз ин нуқта гузаронидани перпендикуляр ба тири ордината.
• Нуқтаи буриши ин перпендикулярҳо координатаи нуқтаи А( х ; у ) мешавад (яъне, ҷои нуқтаи А)
• Нуқтаи А (x;y) дар кадом координатаҳо ҷойгир аст?

А(x;y)

y

x

А ( -3 ; 3)

y

Нуқтаи зеринро

созед:

6

5

4

3

2

1

Е(6;5)

x

О

-8 -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1

1 2 3 4 5 6 7 8

-1

-2

-3

-4

-5

Нуқтаҳои зеринро дар ҳамвории координатӣ нишон диҳед:

• А(-4;3)
• В (-4;-1)
• С(4;-1)
• D(4;3)
• E(0;5)

y

6

5

4

3

2

1

x

О

-8 -7 -6 -5 -4 -3 -2 -1

1 2 3 4 5 6 7 8

-1

-2

-3

-4

-5

Тасвирҳо бо нуқтаҳои координатӣ:

Кашидани бо ёрии нуқтаҳои координатӣ меҳоҳед ?

Тасвири гурба

ҳосил шудми?

Кашед!

Камтар аз тарих.

Рене Декарт

Птолемей

Гиппарх

II век н.э.

100 лет до н.э.

XVII век

Более чем за 100 лет до н.э греческий ученый Гиппарх предложил опоясать на карте земной шар параллелями и меридианами и ввести теперь хорошо известные географические координаты : широту и долготу и обозначить их числами.

Во II веке н.э. знаменитый древнегреческий астроном Клавдий Птолемей уже пользовался долготой и широтой в качестве географических координат .

Рене Декарт (1596-1650) французский философ, естествоиспытатель, математик. Целью Декарта было описание природы при помощи математических законов. Автор координатной плоскости , поэтому ее часто называют декартовой системой координат.

Кадоме аз ин тасвирҳо ҳамвории координатӣ аст?

У

Х

Х

У

У

Х

А

У

В

У

Д

Х

Х

Г

Б

ВАЗИФАИ ХОНАГӢ: