Խոշաբի ճակատամարտ.

Խոշաբի (Հայոց Ձորի) ճակատամարտ

Խոշաբի (Հայոց Ձորի) ճակատամարտը տեղի է ունեցել Ք.ա.2492 թ. օգոստոսի 11-ին Խոշաբ գետը Վանա լիճ թափվելու տեղից ոչ

շատ հեռու: Հայկական զորքը` մոտ 3 հազար մարդ, գլխավորում էր Հայկ նահապետը, իսկ բաբելականը` Տիտանյան Բելը:

Բաբելական բանակը (10 հազար մարդ) բաժանված էր 2 մասի` առաջինը գլխավորում էր Բելը: Նա որոշել էր Հայկին պարտության

մատնել մինչև իր բանակի 2-րդ կեսի

մոտենալը:

կազմակերպում է թշնամու զորքի ու թիկունքի հետախուզումը

ճակատամարտի համար ընտրում է նպաստավոր վայր,

Հայկ նահապետը, որպես հանճարեղ զորավար, ճակատամար-տից առաջ`

որպես գլխավոր հարվածի ուղղու թյուն ընտրում է թշնամու մարտակարգի կենտրոնը,

ուժեղացնում է իր ձախ թևը` հաշվի առնելով հակառակորդի

մարտակարգը

զորքը դասավորում է եռանկյու-նաձև` սուր ծայրն ուղղված դեպի թշնամու մարտակարգի կենտրոնը

նախատեսում է պահեստային ուժեր

Հայկի մտահղացումը հետևյալն էր`

գլխավոր հարվածն ուղղել թշնամու մարտա-կարգի կենտրոնին

անակնկալ, սրընթաց, վճռական հարվածով ճեղքել թշնամու մարտա-կարգը

ոչնչացնել Բելին իր պահակա-խմբով և մնացած զորքին ստիպել նահանջել

հաջորդ հարվածը հասցնել մոտեցող բաբելական 2-րդ զորախմբին (5000 մարդ )

Ճակատամարտի ընթացքը

Երկու բանակներն իրար բախվեցին անողոք դաժանությամբ ու համառությամբ: Հայոց զորքի հուժկու հարվածից Բելն առաջին գծից հետ է քաշվում,որպեսզի լավագույն ձևով կազմակերպի իր զորքերի դիմադրությունը, մինչև մարտի վայր կհասնի 2-րդ զորախումբը: Սակայն Հայկը կռահում է Բելի մարտավարությունը և իր թիկնապահ գնդով շեշտակի հարվածով ճեղքում է թշնամու պաշտպանական շղթան, մոտենում է Բելի կանգնած բլրին և նետահարում նրան: Բաբելական զորքում սկսվում է խուճապ, որը վերածվում է նահանջի, այնուհետև` փախուստի: 2-րդ զորախումբը մարտի վայր չհասած` շուռ է գալիս և հեռանում Հաբեթյանների երկրից:

Հայկը, որպես հանճարեղ զորավար, Ալեքսանդրից, Հաննիբալից և Կեսարից հազարամյակներ առաջ կարևորում է`

ճակատամարտում գլխավոր հարվածի ճիշտ ընտրության նշանակությունը

անընդմեջ հետախուզության նշանակությունը

հարվածի հուժկու, սրընթաց, վճռական լինելու անհրաժեշտությունը

Այդպիսի մարտավարությունն ապահովեց հաղթանակը թվական գերակշռություն ունեցող հակառակորդի հանդեպ: Մարտավարության այդ ելակետային դրույթներն իրենց զարգացումն են ստացել հետագա պատերազմների ժամանակ:

Ս. Հովսեփյան