Кичәлин төр: Йоста төрскнч.

Кичәлин төр: Йоста төрскнч.

Кичәлин күцл: Төрскнч күүнә әрүн чинр, хальмг улсин сурһмҗин өвәрцтә авъяс-заңшал цәәлһлһн.

Сурһмҗин күцл: оютнрт төрскндән хәәртә болтн, тууҗан дастн, медтн гисн сана орулх.

Төлҗлтин күцл: Төрскән эврәннь нүднлә әдл хартн!

Үзмр дөңцлмүд: мультимедиа презентац, компьютер.

Кичәлин йовуд:

I. Кичәлд белдлһнә агчм.

Багш: - Мендвт! Эндрк кичәл күцәмҗтәһәр давулхин төлә, нег-негндән цаһан седкләсн бүлән үг келий! Би таднд эрүл-менд дурдҗанав, шунмһа, керсү оютнрта медрләрн хувалцхар седҗәнәв.

оютнр:

- Боря, гем-шалтг уга бә!

- Айзат, йилһән сәәнәр сурһуль сур!

- Лена, өдр болһ сән ашта болтха!

Багш: Тиигтхә! Цуг мана сансн тоот күцтхә! Не, күүкд-көвүд, эн үгмүд юуна авцта?

оютнр: Йөрәлин авцта.

Багш: - Э, мел чик. Эн җил бидн йөрәлин, ханлтын үгмүд кенд келнәвидн? Эн 2010-гч җил мана Әрәсәд ямаран ик ончта өөн темдглгдҗәнә?

оютнр: Эн 2010-гч җил мана Әрәсәд Төрскән Харсгч Алдр дәәнә диилврин 65 җилин өөн темдглҗәнәвидн.

Багш: - Ямаран заң-бәрцтә улс Төрскән Харсгч Алдр дәәнд орлцсмн.

оютнр: Цаһан саната, зөргтә, чидлтә, төрскнч.

Багш: Йир сән. Эн кичәл төрскнч улст нерәдгдҗәнә. Тегәд эндрк мана кичәлин төр «Йоста төрскнч».

II. Багшин цәәлһвр: Үрн-садн төрхлә өөрд хальмгуд ик кезәнәһәс авн ик байртаһар темдглҗ йовсмн. Шин төрсн үрн уңг-тохминнь уг моднд шин ац урһаҗ бәәх йовдл ик учр-утхта байр йосллд хүврсмн. Тер төләд мана өвкнр урд цагас авн сурһмҗлын олн зүсн заң-үүл хоршасмн. Эднә Һоллгчнь: залу күүнә арвн эрдм, күүкд күүнә йисн эрдм.

Не, ода болхла, оньган өгәд кезәнк хальмг тәәлвртә тууль соңсад, уха туңһаһад, хәрү өгтн. «Барун бийд бамб цецг» /Герин эзн/.

Уңг-тохман дуудулдг, өргҗүлдг, нутган төвкнүлдг күн гиҗ көвүг, залуг күндлдг бәәсмн. Тегәд чигн өрк-бүл болһн көвүн үрән өскхләрн, сурһхларн «Залу күүнә арвн эрдм» шиңгәдг бәәсмн.

Залу күүнә арвн эрдм.

1. Номд мергн.

2. Үгд цецн.

3. Нөөрт сергг.

4. Үүлд урн.

5. Сәәнд зуһу уга.

6. Мууд ээлтә.

7. Дәәнд баатр.

8. Далад усч.

9. Марһанд шудрһу.

10. Хүрмд байрта.

Төрскнә харсачнр, йоста төрскнчнр, Советск Союзин Героймуд болн ветеранмуд: Деликов Эрдни Тельджиевич, Ока Иванович Городовиков, Басан Бадьминович Городовиков, Иван Васильевич Гермашев, Санжиров Николай Мартынович, Георгий Меркурьевич Лазарев, Павел Алексеевич Турченко, Эрдниев Пюрвя Мучкаевич, Гермашев Илья Григорьевич, Адучиев Бадма Хабанович, болн н.ч.; Хальмг бичәчнр болн шүлгчнр: Кугультинов Давид Никитич, Хонинов Михаил Ванькаевич, Нармаев Морхаджи Бамбаевич, Джимбеев Андрей Манганыкович болн н.ч.

Деер келгдсн хәәртә хальмг Һазрин баатрмуд төрскндән дәәвлх талкднь түшг болсмн, төрскән эврәннь нүднлә әдл харсмн. Тегәд чигн зүсн зүүл эрдмиг бийдән шиңгәсн залу күн Төрскн һазрин нер дуудулхнь маһд уга.

Хойрдгч тәәлвртә тууль соңстн: «Зүн бийд зүркн цецг» /Герин эзн күүкд күн/. Хальмгин авъясар герин чимг күүкн үрән Һо-Һольшг, эвлүн заңта бол гиҗ сурһдг бәәсмн. Тегәдчн күүкн үрән бас сурһхларн, «Күүкд күүнә йисн эрдм» шиңгәдг бәәсмн.

Күүкд күүнә йисн эрдм:

1. Бийән цевр-цеерәр бәрдг.

2. Үүлд урн.

3. Үрндән эңкр.

4. Керүл-цүүгәнд эс ордг, һольшг.

5. Ханьдан түшг.

6. Хадмдан ээлтә.

7. Нәәрт дуута.

8. Медәтә улс күндлдг.

9. Орчлңд буйнта.

Цуг эн эрдм дунд дәәч күүкд күүнә туск келгдҗәхш. Тер бийнь төрскнд зовлң учрхла, ямаранчн келн-әмтнә төрскнч күүкд улс цаһан санаһарн шавта улст нөкд болхар, бу даахарн босна, дәәллдәнд орлцад, эврәннь тәвцән орулна. Үлгүрлхд, Зоя Анатольевна Космодемьянская, Вера Даниловна Волошина, Наталья Александровна Качуевская, Екатерина Ивановна Зеленко, Евгения Максимовна Руднева, Тамара Даниловна Хахлынова, Раиса Веткалова, Мария Василенко, Нина Александровна Вздыхалко.

III. Ода болхла, тана оньгт «Төрскнчнрин нерд мөңкртхә!» гидг марһан өггдҗәнә. Эн марһан зурһан сурврас тогтҗана.

1. Түрүн болҗ күүкд улс дунд Советск Союзин Геройин цол кен зүүсмб?

/Зоя Анатольевна Космодемьянская/

1. «…Үүрмүд, бууһим автн!

Үнтә Төрскән харстн!

Мөгдг, деермч хортн,

Маниг цухрдгог үзтн!

Дәрин утаһар дүүрсн

Сарул орчлң будңһрв.

Дәкҗ учршго дүүвр насн

Сүл әмсхлән киилв…»

Эн үгмүд ямаран шүлгчин үүдәврт харһв, кенә туск келгдҗәнә? /Дорҗин Басңгин «Туурмҗ» гидг поэм, Һол дүрнь - Төлҗин Делгә Эрднь /

1. «… Һазрин аюлын герч –

Һанцхн цаһан турва,

Һашута тууҗин зәңгч

Һундлта мендән келвә.

Тамара төгәләд йовад

Тачалин таван хаңһана.

Ээҗ болсн багшнран,

Эӊкр үүрмүдән сана…»

Эн үүдәвр Төрскән Харсгч Алдр дәәнә ямаран орлцачин туск келгдҗәнә. Калян Санҗ «Тамара» гидг поэмд Тамара Даниловна Хахлыновин туск келгдҗәнә. /

1. « Теегәр хальмгуд дунд

Тууҗ - туульс келгднә.

Кееһәр хальмгин дуунд

Келмрч Аакуг магтлдна.

Теегин адун дундас

Төөлтә кеериг тохла,

Хальмгин угатьнр дундас

Хальмг Чапай Һарла»

Сусен Аксена «Городовиковин туск дун» гидг үүдәврин һол дүринь нерәдтн.

1. Баатр Җаңһрин авцта,

Буурлтсн хар үстә,

Харада җивр сахлта,

Хальмгин үрн Басан.

Арвн долата көвүн

Ар Кавказд цергллә,

Эрдм-сурһульдан билгтә,

Эңкр салдс билә.

Һурвн академь чиләһәд,

Һазадын дәәсән дарад,

Герой нерән зүүсн,

Генерал Мана Городовиков.

Нернь мөңкинд мартгдшго,

Наснь төрүц көгшршго,

Бурхн болсн цогцнь,

Бумблв тохрҗ герлттхә! / Э. Павлов. 11.10. 1995г Ик-Буурл//Рассвет, 28.10.1995г №85/

Эн җил ямаран хальмг Таңһчин күч-көлсчин Советск Союзин Герой генерал-лейтенантын 100 җилин өөн темдглҗәнәвидн? / Басан Бадьминович Городовиков

6. Хальмгин ямаран бичәчнр, шүлгчнр Төрскән Харсгч Алдр дәәнд орлцсмб?

/Нармин Морхаҗ, Җимбин Андрей, Көглтин Дава, Эрднин Муутл, Инҗин Лиҗ, Хоньна Михаил болн н.ч./

IV. Кичәлин аш:

• Бидн ямаран төр хаһлувидн?

• Оютнр, тана санаһар төрскнч гисн кемб?

• Тегәд чигн тадн иргчдән Төрскн Һазриннь йиртмҗән хартн, көгшдүдән, Төрскән Харсгч Алдр дәәнә ветеранмудан күндлтн, тууҗан медтн, экин заясн келән седклән өгәд дастн, сойлан хадһлтн.

• Ил кичәлдм шунмһа кевәр орлцснтн ханлтан өргҗәнәв.